Projekt ordynacji wyborczej sejmowej (1917)

	<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Projekt Konstytucji Państwa Polskiego (1917)
Pochodzenie	Projekt Konstytucji Państwa Polskiego i ordynacji wyborczej sejmowej (1917)
Redaktor	Józef Buzek
Wydawca	Rząd Polski
Data wyd.	1918
Druk	Drukarnia Państwowa Królestwa Polskiego
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	skany na Commons
Inne	Cała publikacja
	Indeks stron

Ten tekst jest niekompletny. Jeśli możesz, uzupełnij brakujące fragmenty.

›››

PROJEKT ORDYNACJI WYBORCZEJ SEJMOWEJ

przyjęty dnia 6 marca 1918 r. przez Komisję Sejmowo-Konstytucyjną

ORDYNACJA WYBORCZA SEJMOWA.

Część I.

ORDYNACJA WYBORCZA DO IZBY POSELSKIEJ.

ROZDZIAŁ I.

Prawo wybierania.

Art. 1.

Wyborcą do Izby Posłów jest każdy obywatel państwa płci męskiej, który w dniu zarządzenia wyborów ukończył dwadzieścia pięć lat życia i mieszka przynajmniej od trzech miesięcy w jednej z gmin wiejskich lub miejskich państwa. Czasowa nieobecność w gminie nie przerywa okresu zamieszkania wymaganego przez artykuł niniejszy.

Art. 2.

Do głosowania będą dopuszczeni tylko wyborcy wpisani na listę wyborczą swego okręgu głosowania.

Art. 3.

Głosować wolno tylko w jednym okręgu wyborczym.

Art. 4.

Wojskowi pozostający w służbie czynnej nie biorą udziału w wyborach.

Art. 5.

Prawa wyborczego są pozbawione:

1) Osoby pozostające pod kuratelą;

2) Ubodzy utrzymywani w zakładach dobroczynności publicznej;

3) Osoby pozostające pod upadłością;

4) Osoby skazane wyrokiem prawomocnym na pozbawienie praw (art. 30 Kodeksu Karnego) aż do chwili, gdy utracone prawa będą im przywrócone zgodnie z art, 31 Kodeksu Karnego;

5) Osoby skazane na więzienie na czas nie krótszy od miesięcy sześciu za przestępstwa wymienione w artykułach: 128 cz. 2, 210, 211, 264, 276, 279, 289, 427-429, 430 cz. 1, 431-435, 438-441, 442, cz. 3, 443 cz. 3, 445, 446, 524-527, 529, 574-602, 608, 609, 611 — 616, 626, 657-661, 664, 673, 674 cz. 2, 675, 681 Kodeksu Karnego — w ciągu lat trzech od dnia odbycia lub umorzenia kary.

6) Osoby skazane sądownie po wejściu w życie niniejszej ustawy za uchylanie się od powinności wojskowej na przeciąg iat dziesięciu od uprawomocnienia się wyroku, conajmniej, jednak aż do ukończenia trzydziestu lat życia.

Art. 6.

Prawo głosowania może być wykonywane tylko osobiście; głosowanie z upoważnienia nie jest dopuszczalne.

ROZDZIAŁ II.

Wybieralność.

Art. 7.

Wybieralni są w każdym okręgu wyborczym wszyscy obywatele państwa, odpowiadający w chwili zgłoszenia kandydatury warunkom wymaganym wart. 1, 2, 4 i 5 niniejszej ustawy dla wyborców, wszakże bez względu na miejsce i ciągłość zamieszkania.
Obywatele, posiadający wykształcenie wyższe lub średnie, są wybieralni po ukończeniu dwudziestu pięciu lat życia, wszyscy pozostali obywatele po ukończeniu trzydziestu lat życia.

Art. 8.

Naczelnicy państwowych władz politycznych, policyjnych, skarbowych, tudzież prokuratorowie państwa i sędziowie śledczy nie są wybieralni w okręgach wyborczych, będących w całości lub w części okręgami ich urzędowania, aż do upływu sześciu miesięcy od opuszczenia stanowiska.

Przepis ten nie dotyczy naczelników władz centralnych.

Art. 9. Płatny państwowy urzędnik polityczny, policyjny lub skarbowy jest wybieralny, lecz z chwilą wyboru na posła traci swój urząd.
Przepis ten nie dotyczy ministrów.

ROZDZIAŁ III.

Okręgi wyborcze i okręgi głosowania.

Art. 10. Okręgi wyborcze liczą od stu sześćdziesięciu do dwustu tysięcy ludności.

Art. 11. Podział państwa na okręgi wyborcze wyszczególniony jest w niniejszej ustawie pod literą A.

Art. 12. Ustalony pod literą A podział na okręgi wyborcze po zostaje bez zmian, niezależnie od późniejszych zmian granic gmin. Jedynie w razie wcielenia gminy lub części gminy do miasta, ludność obszaru wcielonego głosuje w okręgu miejskim.

Art. 13. Każdy okręg będzie wybierał po trzech posłów; liczba ta może być powiększona lub zmniejszona, ale nie dalej niż do dwóch. na skutek zmian w rozsiedleniu ludności.

Art. 14. Na początku trzeciego roku po każdym spisie ludności, nastąpi w drodze królewskiego rozporządzenia nowy podział ogólnej liczby mandatów na wyszczególnione pod literą A okręgi wyborcze.
W końcu drugiego roku od dnia spisu ludności, państwowy urząd statystyczny przedstawi zestawienie ludności cywilnej, obecnej w dniu spisu w poszczególnych okręgach wyborczych.
Ogólną liczbę ludności cywilnej całego państwa należy podzielić przez ogólną liczbę mandatów.
Przez otrzymany w ten sposób iloraz mandatowy należy podzielić liczbę ludności cywilnej każdego [60]okręgu wyborczego, iloraz wskaże liczbę minimalną posłów danego okręgu wyborczego.
Liczbę tę należy podnieść do dwóch dla tych okręgów, na które przypadałoby mniej posłów według obliczenia powyższego. Pozostałe mandaty rozdziela się na te okreqi wyborcze, których ilorazy mają najwyższe ułamki. W razie równości tych ułamków rozstrzyga los wyciągnięty przez przewodniczącego Trybunału Wyborczego na publicznym posiedzeniu.

Art. 15. Główna komisja wyborcza podzieli okręg wyborczy na okręgi głosowania. Okręg głosowania obejmuje gminę lub część gminy, liczącą nie więcej niż 3500 mieszkańców. Okręgi jednej gminy powinny być możliwie równe co do ilości mieszkańców.

ROZDZIAŁ IV.

Wybory poselskie.

a) Zarządzenie wyborów, dzień i miejsce wyborów.

Art. 16. Wybory ogólne będą zarządzone przez rozporządzenie królewskie.

Jeżeli przeprowadzenie wyborów ogólnych stało się konieczne wskutek upływu okresu prawodawczego, wybory będą zarządzone najpóźniej w piętnastym dniu od upływu lat pięciu od dnia otwarcia Sejmu.

Art. 17. Przy zarządzeniu wyborów oznaczony będzie dzień wyborów głównych, tudzież dzień ewentualnych wyborów ściślejszych.
Wybory główne powinny być wyznaczone najpóźniej na ośmdziesiąty drugi dzień po dniu zarządzenia wyborów. Wybory ściślejsze należy wyznaczyć na dzień siódmy po dniu wyborów głównych. Wybory odbywają się w całym kraju w ten sam dzień.
Zarządzenie wyborów należy ogłosić w dzienniku praw państwa.

Dzień ogłoszenia w dzienniku praw państwa uważa się za dzień zarządzenia wyborów.

Art. 18. Najpóźniej w dwudziestym pierwszym dniu po dniu zarządzenia wyborów należy ogłosić publicznie we wszystkich gminach okręgu wyborczego dzień wyborów głównych i dzień ewentualnych wyborów ściślejszych, godziny głosowania, liczbę posłów, którzy mają być wybrani, miejsce, czas i ostatni termin zgłaszania kandydatur poselskich według rozdziału IV lit. d., a wreszcie skład i lokal urzędowy głównej komisji wyborczej.

Równocześnie będzie ogłoszony w każdej gminie podział tej gminy na okręgi głosowania, lokal wyborczy dla kaźdego okręgu głosowania, skład i lokal urzędowy miejscowych komisji wyborczych oraz wysokość zaliczki na koszta odbitki listy wyborczej.
Wskazane w niniejszym artykule ogłoszenie w gminach dopełnione zostanie w sposób w danej gminie używany.

W razie konieczności zmiany lokalu wyborczego i lokalu urzędowania głównej lub miejscowej komisji wyborczej, zmiana ta będzie podana do publicznej wiadomości w sposób wyżej określony.

Art. 19. Główna komisja wyborcza wyznaczy dla kaźdego okręgu głosowania, po zasiągnięciu opinji komisji miejscowych, odrębny lokal wyborczy, położony, o ile to jest możliwern pośrodku okręgu głosowania. W jednym budynku mogą być umieszczone lokale najwyżej czterech okręgów głosowania.

b) Komisje Wyborcze.

Art. 20. Dla każdego okręgu wyborczego ustanawia się główną komisję wyborczą, dla każdego okręgu głosowania miejscową komisję wyborczą.

Art. 21. Główna komisja wyborcza ma swą siedzibę w mieście, względnie w miejscowości wymienionej na pierwszym miejscu pod literą A w spisie okręgów wyborczych i składa się z przewodniczącego, zastępcy przewodniczącego i trzech członków.
Jeżeli miejsce siedziby qłównej komisji wyborczej jest równocześnie miejscem siedziby sądu okręgowego, przewodniczącym głównej komisji jest prezes sądu okręgowego, względnie sędzia pełniący obowiązki prezesa.

Art. 21. W innych okręgach. wyborczych przewodniczącym komisji jest sędzia, powołany przez prezesa sądu okręgowego, w obrębie którego jest położona gmina, będąca siedzibą głównej komisji wyborczej.

Na przewodniczącego może być powołany tylko sędzia z wykształceniem prawniczem; i dopiero w braku takiego, sędzia pokoju bez tego wykształcenia. Powołany musi mieć swą siedzibę urzędową w obrębie okręgu wyborczego.

Art. 23. W Warszawie i Łodzi prezes sądu okręgowego jest przewodniczącym w jednej z głównych komisji wyborczych miasta, w innych komisjach przewodniczy członek sądu okręgowego, przez niego powołany.

Art. 24. Prezes sądu okręgowego powołuje. zastępcę przewodniczącego z grona sędziów z wykształceniem prawniczem, a w braku takich z grona ławników sądu okręgowego lub pokoju, znajdującego się w obrębie okręgu wyborczego.

Art. 25. Pozostałych członków komisji wybiera w okręgach wyborczych, obejmujących miasta w całości lub części, rada miejska, w innych zaś okręgach wyborczych–sejmik powiatowy powiatu, w obrębie którego znajduje się główna siedziba komisji wyborczej. Gdyby w skład okręgu wyborczego wchodziło miasto, wyjęte z pod zarządu powiatu, wybiera rada miejska tego miasta jednego członka komisji, innych dwóch wybiera sejmik powiatu, którego zarząd ma siedzibę w mieście, bedącem siedzibą głównej komisji wyborczej.

Art. 26. Wybieralnymi do komisji wyborczych są wszyscy obywatele, mający prawo wyborcze w jednej z gmin należących do danego okręgu wyborczego.

Art. 27. Prezes sądu okręgowego powoła na rok jeden wymienionych wart. 22, 23 i 24 członków komisji po raz pierwszy w ciągu pierwszych dwóch tygodni po wejściu w życie niniejszej ordynacji, następnie co roku w pierwszych dwóch tygodniach po zawakowaniu urzędu.

Art. 28. Rada miejska i sejmik powiatowy wybiera członków głównej komisji wyborczej na pięć lat na pierwszem posiedzeniu po wejściu w życie niniejszej ordynacji wyborczej.

Art. 29. Członkowie sejmiku powiatowego i rady miejskiej będą zawiadomieni o wyborach na sześć dni przed posiedzeniem.

Art. 30. Każdy z obecnych członków rady miejskiej lub sejmuiku powiatowego pisze na swej karcie do głosowania jedno tylko nazwisko.

Art. 31. Jeżeli wybrać należy jednego członka głównej komisji wyborczej, wybrany jest przy pierwszym wyborze kandydat, który uzyskał więcej niż połowę oddanych głosów ważnych.

Jeżeli wybrać należy dwóch członków, będą uznani za wybranych ci dwaj kandydaci, którzy uzyskali najwięcej głosów, niemniej jednak, niż ¼ wszystkich członków sejmiku lub rady miejskiej.

Jeżeli wybrać należy trzech członków, będą uznani za wybranych ci trzej kandydaci, którzy uzyskali najwięcej głosów, niemniej jednak niż ⅙ wszystkich członków sejmiku lub rady miejskiej.

Art. 32. Jeżeliby przy pierwszym wyborze nie wybrano wszystkich członków komisji, należy zarządzić wybór ściślejszy, do którego stają ci kandydaci, którzy otrzymali największą ilość głosów, w liczbie większej o jeden od ilości miejsc nieobsadzonych. W braku kandydatów do wyborów ściślejszych odbędą się wybory uzupełniające.
W razie równości głosów w wyborze lub kandydaturach rozstrzyga los, wyciągnięty przez przewodniczącego.

Art. 33. Przewodniczący zawiadomi zebranych bezzwłocznie o wyborze i prześle odpis protokółu wyboru z dokładnym adresem wybranych przewodniczącemu głównej komisji wyborczej i prezesowi sądu okręgowego, w obrębie którego położona jest gmina, będąca siedzibą głównej komisji wyborczej. Ewentualnie protesty przeciwko wyborowi w ciągu dwóch tygodni od dnia wyboru należy wnosić do prezesa sądu okręgowego. Protesty rozstrzyga niezwłocznie Trybunał Wyborczy. W razie unieważnienia wyboru sejmik powiatowy lub rada miejska przystąpi do ponownych wyborów.

Art. 34. Członkowie z wyborów pełnią swe funkcje aż do uprawomocnienia się wyboru następnego.

Art. 35. W razie śmierci, utraty wybieralności lub złożenia urzędu przez jednego z sędziów, zostaje niezwłocznie powołany na jego miejsce nowy sędzia. W razie śmierci, utraty wybieralności, lub złożenia urzędu przez jednego z trzech członków wybranych przez jednostki samorządne, sejmik powiatowy lub rada miejska przystępuje nanajbliższym posiedzeniu do wyboru nowego na jego miejsce.

Art. 36. Miejscowa komisja wyborcza składa się: z przewodniczącego, zastępcy przewodniczącego i trzech członków; wszystkich powołuje główna komisja wyborcza.

Art. 37. Do powzięcia uchwały w głównej i miejscowej komisji wyborczej niezbędna jest obecność conajmniej trzech członków. Uchwały komisji zapadają zwykłą większością głosów. Przewodniczący głosuje ostatni. W razie równości głosów głos przewodniczącego rozstrzyga.

Art. 38. Jeden z członków komisji prowadzi protokóły obrad komisji. Protokóły winny być podpisane przez przewodniczącego i przez protokółującego członka komisji.

Art. 39. Kandydat na posła nie może brać udziału w pracach komisji wyborczych swojego okręgu wyborczego.

Art. 40. Członkowie komisji wyborczych złożą przysięgę, iż będą sumiennie i bezstronnie wykonywali swe obowiązki, nie powodując się żadnymi względami partyjnymi, ani osobistymi.
Przewodniczący komisji złoży przysięgę w ręce naczelnika miejscowej władzy administracyjnej, inni członkowie komisji złożą ją w ręce swoich przewodniczących.

Art. 41. Osoby powołane na członków komisji i uchylające się po przyjęciu wyboru od spełnienia swoich obowiązków bez usprawiedliwionej przyczyny, ulegną karze grzywny od jednej do stu marek; skazanie po raz trzeci powoduje wykreślenie z listy członków komisji.

Art. 42. Kary na członków komisji miejscowych nakłada główna komisja wyborcza, a na członków głównej komisji wyborczej — Trybunał Wyborczy.

Art. 43. Członkowie głównej i miejscowej komisji wyborczych otrzymują dyjety. Członkowie urzędujący w miejscu zamieszkania otrzymują pięć marek dziennie, członkowie urzędujący poza miejscem swego zamieszkania — dziesięć marek dziennie i zwrot kosztów podróży.

c) Listy wyborcze.

Art. 44. Naczelnik gminy sporządzi według wzoru pod literą B osobno dla każdej miejscowości spisy mężczyzn, którzy w dniu wyborów będą mieli ukończone lat dwadzieścia pięć i mieszkają conajmniej od trzech miesięcy w obrębie gminy. Tenże naczelnik ułoży, stosując się do rozdziału I niniejszej ordynacji, osobną dla każdego okręgu głosowania listę wyborców według wzoru załączonego pod literą C.
Najpóźniej dwudziestego piątego dnia od zarządzenia wyborów naczelnik gminy wręczy przewodniczącemu komisji miejscowej egzemplarz listy wyborczej i odpowiednią część spisu ogólnego.
Każdy wyborca będzie wpisany na listę wyborczą w gminie, w której w dniu zarządzenia wyborów mieszka rzeczywiście przynajmniej od trzech miesięcy; w razie podziału gminy na kilka okręgów wyborczych lub okręgów głosowania, zostaje wpisany na listę wyborczą w tym okręgu, w którym rzeczywiście mieszkał w czasie zarządzenia wyborów.

Art. 45. Komisja miejscowa bada listę wyborczą, uchwala wnioski co do uzupełnień, skreśleń lub sprostowań i zwraca ją najdalej w trzydziestym pierwszym dniu od zarządzenia wyborów naczelnikowi gminy wraz z protokcła mi swoich posiedzeń.
Komisje mają prawo żądać okazania im materjałów, na których podstawie sporządzone zostały listy ogólne, listy wyborcze, a także wezwać naczelnika gminy, aby osobiście lub przez upoważnionego przez siebie urzędnika udzielił stosownych wyjaśnień.

Art. 46. Osoby, zamieszczone na liście poprzednich wyborów mogą być pominięte tylko z powodu okoliczności zaszłych po ustaleniu list poprzednich wyborów.

Art. 47. Każda uchwała komisji powinna być zaprotokółowana wraz z treściwym uzasadnieniem.

Art. 48. Naczelnik gminy, rozpatrzywszy wnioski komisji miejscowej, może poprawić listę wyborczą. Z osób, zakwalifikowanych przez komisję, jego zdaniem, mylnie do wykreślenia lub dopisania na listę, ułoży spisy osobne, do których dołączy uzasadnienie swoich wniosków.
Najpóżniej trzydziestego piątego dnia od zarządzenia wyborów naczelnik gminy prześle przewodniczącemu głównej komisji wyborczej dwa egzemplarze poprawionej listy, po dwa egzemplarze list wyborców zakwestjonowanych, uzasadnienie swoich wniosków, spisane według porządku list wyborców zakwestjonowanych, oraz protokóły komisii miejscowej.

Art. 49. Trzydziestego piątego dnia od zarządzenia wyborów naczelnik gminy wywiesi lub wystawi egzemplarze poprawionej listy wyborczej do przejrzenia na dni osiem. Wystawienie listy nastąpi w urzędzie gminnym na osiem godzin dziennie w miejscach i porach naznaczonych przez główną komisję wyborczą.

Art. 50. O terminach i miejscach wywieszania, wystawiania i wydawania list wyborczych, naczelnik gminy ogłosi najpóźniej trzydziestego trzeciego dnia od zarządzenia wyborów, przytaczając w ogłoszeniu artykuły 53, 54, 55 i 63 niniejszej ordynacji.

Art. 51. Od trzydziestego siódrnęqo dnia wyborów naczelnik gminy obowiązany jest wydawać odbitki listy wyborczej za zwrotem kosztów egzemplarza tym osobom, które je zadatkowały przed trzydziestym pierwszym dniem wyborów.
Spory o wysokość zadatku i kosztów rozstrzyga główna komisja wyborcza,

Art. 52. Członkowie miejscowej komisji wyborczej prześlą głównej komisji zaświadczenie, kiedy i gdzie lista wyborcza była wywieszana, wystawiana i wydawana oraz kiedy i w jaki sposób będą dokonywane ogłoszenia wskazane w art. 18 i 50.

Art. 53. Każdy obywatel może wnosić reklamacje przeciwko liście wyborczej, zarówno o wykreślenie, jak i o wpisanie na listę siebie lub kogokolwiek.

Art. 54. Reklamacje mogą być wnoszone piśmiennie lub ustnie do protokółu na ręce naczelnika gminy albo przewodniczącego komisji miejscowej w godzinach ustalonych przez główną komisję wyborczą, w czasie wywieszenia lub wystawienia listy i nazajutrz po jej zdjęciu.

Art. 55. W każdym wypadku należy wnieść osobną reklamację i uzasadnić ją dowodami lub powołaniem się na fakty notoryczne.

Art. 56. Przewodniczący komisji miejscowej przesyła najpóźniej w ciągu dwudziestu czterech godzin złożone na jego ręce reklamacje naczelnikowi gminy.

Art. 57. Naczelnik gminy zawiadomi osoby, co do których wniesiono reklamacje o ich wykreślenie najpóźniej nazajutrz po otrzymaniu reklamacji. W zawiadomieniu tym będą przytoczone art. 58 i 59 ordynacji.

Art. 58. Osoby, których wykreślenia zażądano, mogą wnosić obronę na ręce naczelnika gminy w przeciągu trzech dni od doręczenia zawiadomienia.

Art. 59. Zarówno osoby, których wykreślenia zażądano, jak i każdy wyborca mogą zasięgać wiadomości o całej treści reklamacji u naczelnika gminy, dopóki reklamacja nie została wysłana do komisji głównej.

Art. 60. Naczelnik gminy przesyła reklamacje przewodniczącemu głównej komisji wyborczej w miarę jak napływają, ale conajmniej w trzech terminach: czterdziestego pierwszego, czterdziestego czwartego i czterdziestego ósmego dnia od zarządzenia wyborów. Naczelnik gminy zatrzymuje u siebie reklamacje o wykreślenie do upływu terminu obrony.

Art. 61. Komisja główna bada listy wyborcze, listy zakwestjonowanych wyborców, reklamacje i kontrreklamacje. ustała ostatecznie całkowity skład list wyborczych i rozsyła poprawione i podpisane listy naczelnikom gmin najpóźniej w pięćdziesiątym piątym dniu od zarządzenia wyborów; drugie egzemplarze list zatrzymuje u siebie.

Art. 62. W razie przeciążenia pracą, komisja główna może przekazać za zgodą przewodniczącego rozstrzygnięcie części reklamacji powołanym przez siebie sędziom właściwego sądu okręgowego, którzy rozstrzygają sprawę w komplecie trzech.

Art. 63. Orzeczenie głównej komisji wyborczej, jako też powołanych przez nią sędziów, mogą być zaskarżone do Trybunału Wyborczego tylko z powodu przekroczenia prawa.

d) Zgłaszanie kandydatur poselskich.

Art. 67. Kandydatury poselskie będą zgłaszane piśmiennie na ręce przewodniczącego głównej komisji wyborczej nie później jak czterdziestego szóstego dnia przed dniem wyborów przed godziną szóstą wieczorem.

Art. 65. Zgłoszenie winno być podpisane łącznie lub na oddzielnych deklaracjach conajmniej przez stu wyborców miejscowych w okręgach wymienionych pod literą D, w pozostałych zaś okręgach przez piećdziesięciu wyborców miejscowych. Podpisy winny być poświadczone bezpłatnie przez sąd, albo przez notarjusza, magistrat, urząd gminny, komisarza policji lub przez komisję wyborczą miejscową.
Przewodniczący komisji głównej sprawdza czy podpisani są miejscowymi wyborcami.

Art. 66. Grupa zgłaszająca kandydatury winna podać nazwę stronnictwa, na rzecz którego działa, albo godło słowne, odróżniające ją od grup, które się zgłosiły poprzednio; oprócz tego może też zgłosić godło obrazowe, odróżniające ją również od innych grup, oraz swoje barwy również różniące się wyraźnie od poprzednio zgłoszonych doborem lub układem.

Art. 67. Grupa winna wskazać swego przedstawiciela, uprawnionego wyłącznie do składania w imieniu grupy oświadczeń w sprawie wad zgłoszenia.

Art. 68. Grupy, które jednomyślnie lub przez swoich przedstawicieli wyraźnie do tego w zgłoszeniu upoważnionych, oświadczą najpóźniej czterdziestego pierwszego dnia przed wyborami, że tworzą związek wyborczy, będą miały wobec innych grup prawa jednej grupy, a zgłoszenia ich będą stanowiły na zewnątrz jedno zgłoszenie.

Art. 69. Każda grupa lub każdy związek wyborczy może zgłosić ilość kandydatów większą o jednego od liczby posłów, którą dany okręg wybiera.

Art. 70. W zgłoszeniu kandydaci powinni być wymienieni w porządku pierwszeństwa.

Art. 71. W zgłoszeniu powinno być podane imię i nazwisko, zawód, wiek i miejsce zamieszkania każdego kandydata.

Art. 72. Do zgłoszenia winny być dołączone uwierzytelnione sądownie lub rejentalnie oświadczenia wszystkich kandydatów o przyjęciu postawionej kandydatury i mandatu w razie wyboru. Oświadczenia, zawierające warunki lub zastrzeżenia, są nieważne.

Art. 73. Jedna i ta sama osoba może kandydować najwyżej w trzech okręgach wyborczych, pod rygorem nieważności wyboru tej osoby we wszystkich okręgach.

Art. 74. Przewodniczący głównej komisji wyborczej bada zgłoszenia i oświadczenia i w razie dostrzeżenia wady zawiadamia w ciągu dwóch dni właściwego przedstawiciela. Przedstawiciel moze żądać uchwały głównej komisji wyborczej w tym przedmiocie, uchwała powinna zapaść najpóźniej trzeciego dnia od zgłoszenia żądania.

Art. 75. Najpóźniej trzydziestego ósmego dnia przed wyborami komisja główna bada zgłoszenia i oświadczenia i stwierdza ich ważność lub określa wady.

Art. 76. Jeżeli wady nie zostaną usunięte na trzydzieści dni przed wyborami, główna komisja wyborcza stwierdza nieważność zgłoszenia w całości, albo nieważność kandydatów, których wady dotyczą.

Art. 77. W przypadku zgłoszenia w terminie jednej tylko listy kandydatów albo paru list z ogólną ilością kandydatów nie większą od liczby posłów, przypadającej na dany okręg, głosowanie nie odbywa się, natomiast główna komisja wyborcza ogłasza o wyborze na posłów kandydatów zgłoszonych.
W wypadku przewidzianym w art. 69 główna komisja wyborcza ogłasza o wyborze na posłów kandydatów zgłoszonych z wyjątkiem kandydata postawionego na ostatnim miejscu.

Art. 78. W razie zgłoszenia więcej niż jednej listy o łącznej ilości kandydatów większej od liczby posłów, których okręg ma wybrać, komisja główna ogłosi najpóźniej na dwadzieścia ośm dni przed wyborami listy kandydatów — wszystkie równocześnie w porządku zgłoszenia pod właściwemi nazwami i godłami lub na właściwych barwach, ze wskazaniem grup połączonych w związek wyborczy.

e) Legitymacje wyborcze.

Art. 79. Karty legitymacyjne wyborcze oraz ich duplikaty wydaje komisja główna na imię komisji miejscowej, komisja zaś miejscowa na imię wyborcy.

Art. 80. Na jednej stronie legitymacji powinien być oznaczony okręg wyborczy, liczba lub nazwa okręgu głosowania, liczba bieżąca wyborcy na liście wyborczej, imię, nazwisko i miejsce zamieszkania wyborcy, miejsce, dzień i godziny wyborów, według wzoru załączonego pod literą E, na drugiej zaś stronie winny być wydrukowane wskazówki dla wyborców.

Art. 81. Karty legitymacyjne należy doręczyć wyborcom za pokwitowaniem, a w razie niepiśmienności wyborcy doręczający zaświadcza o doręczeniu. Doręczenie można zlecić naczelnikowi gminy, sołtysowi lub poczcie.

Główna komisja wyborcza przez ogłoszenie publiczne wezwie tych wyborców, którzy nie otrzymają z jakiegokolwiek powodu karty legitymacyjnej najpóźniej na siedmdziesiąt dwie godziny przed dniem wyboru, aby je odebrali osobiście w miejscowej komisji, wyborczej.
Legitymacje te będą wydawane przez miejscową komisję wyborczą w przeciągu dwóch dni poprzedzających wybory od ósmej rano do dziewiątej wieczorem.

W dzień wyborów legitymacje wydawane nie będą.

Art. 82. Na dwa dni przed dniem wyborów miejscowa komisja wyborcza będzie wydawała duplikaty kart legitymacyjnych. Duplikaty będą wydawane tylko na osobiste żądanie wyborców. Równocześnie należy uczynić uwagę na liście wyborczej o nieważności oryginalnej legitymacji.

W dzień wyborów duplikaty wydawane nie będą.

Przewodniczący miejscowej komisji wyborczej sporządzi spis wydanych przez komisję duplikatów i prześle go przewodniczącemu gŁównej komisji wyborczej. Na spisie poświadczą obecni członkowie komisji, iż duplikaty wydawano tylko na osobiste żądanie uprawnionych.

f) Głosowanie.

Art. 83. Wybory rozpoczynają się o godzinie ósmej rano i trwają bez przerwy do godziny dziewiątej wieczór.

Art. 84. Od chwili rozpoczęcia aż do chwili zakończenia wyborów muszą być obecni na sali bez przerwy conajmniej trzej członkowie miejscowej komisji wyborczej.
Przewodniczący komisji i członek komisji wybrany do pisania protokółu nie mogą równocześnie oddalić się z sali głosowania.

Art. 85. Głosowanie raz rozpoczęte nie może być przerwane. Gdyby wskutek siły wyższej czynności wyborcze były wręcz uniemożliwione, miejscowa komisja wyborcza może przedłużyć wybory o kilka godzin lub wybory odroczyć do czasu możliwie najbliższego. Najdalej na dwanaście godzin przed ponownym rozpoczęciem odroczonego głosowania należy o tym ogłosić.
W razie przerwania głosowania komisja wyborcza winna opieczętować akta wyborcze i urnę wyborczą i przechować je pod osobistą odpowiedzialnością przewodniczącego.

Art. 86. Protokół wyborów powinien być spisany według wzoru pod literą F.

Art. 87. Oddawanie głosów i obliczanie wyników głosowania odbywa się publicznie z zastrzeżeniem, że na salę mają wstęp tylko wyborcy. W celu prawidłowego odbywania głosowania komisja może określić, ilu wyborców pomieści się na sali.

Osoby, któreby zakłócały spokój, albo agitowały, przewodniczący może usunąć z sali, albo skazać na grzywnę do stu marek, albo też zastosować do nich jedno i drugie.

Prawo obecności na sali od chwili rozpoczęcia czynności aż do zakończenia wyboru mają mężowie zaufania grup wyborczych, zgłoszeni przez przedstawicieli po jednym do każdej komisji z pośród miejscewych wyborców.

Art. 88. Męża zaufania miejscowa komisja wyborcza może wydalić z lokalu wyborczego w wypadkach przewidzianych w ustępie drugim artykułu 87 i dopiero po bezskuteczności uprzedniego upomnienia. Fakt wydalenia z lokalu wyborczego i powody wydalenia muszą być zaznaczone w protokóle komisji.

Art. 89. W czasie wyboru nie wolno ani w lokalu wyborczym, ani w budynku, w którym się ten lokal znajduje, ani

też na ulicy i na placu przed wejscrern do budynku w promieniu stu metrów od tego miejsca, wygłaszać przemów do wyborców i w jakikolwiek sposób agitować. W razie gdyby tłumne zgromadzenie się publiczności tamowało wyborcom dostęp do budynku lub do lokalu wyborczego, przewodniczący komisji poczyni potrzebne zarządzenia, by zapewnić wyborcom swobodny dostęp.

Art. 90. Dla zapewnienia wykonania zarządzeń przewodniczącego oddana będzie do jego rozporządzenia straż policyjna w odpowiedniej sile.

Art. 91. Stół, przy którym urzęduje komisja wyborcza, należy ustawić tak, by był widoczny ze wszystkich stron, a dostępny conajmniej z trzech. Na stole należy ustawić urnę wyborczą, conajmniej na pół metra wysoką i szeroką. Pokrywa urny winna mieć otwór do wrzucania głosów nie szerszy niż na dwa centymetry. Przed rozpoczęciem głosowania komisja i mężowie zaufania powinni się przekonać. czy urna wyborcza jest próżna. Od tej chwili aż do skończenia głosowania urna w żadnym razie otwierana być nie może.

Art. 92. Na dwa dni przed wyborami, przełożony gminy prześle przewodniczącemu miejscowej komisji wyborczej listę wyborczą danego okręgu wyborczego i urnę wyborczą; prześle również dostarczone mu przez przewodniczącego głównej komisji wyborczej, a potrzebne dla Komisji formularze i druki: karty do głosowania, egzemplarze ordynacji wyborczej, formularz protokółu, wykazy głosowania, listy obliczenia głosów, koperty i t. p.

Art. 93. Przewodniczący komisji wyborczej może zadawać pytania osobie zgłaszającej się do głosowania w celu ustalenia tożsamości. Od decyzji przewodniczącego można się odwołać do komisji, która orzeka ostatecznie. Zarzuty co do tożsamości osoby mogą być wnoszone ustnie lub piśmiennie ale tylko dopóty, dopóki osoba o którą chodzi, nie oddała głosu.

Art. 94. Głosowanie odbywa się za pomocą urzędowych kart do głosowania.

Karty muszą być jednakowe w całym okręgu wyborczym i bez żadnych znaków. Karty będą się składały z tylu łatwo dających się oderwać kuponów, ile jest list kandydatów ważnie zgłoszonych.

Na każdym kuponie będą wskazani z wymienieniem stronnictwa albo godła kandydaci jednej listy w porządku wskazanym w zgłoszeniu. a połączenie list związkiem wyborczym będzie zaznaczone na odpowiednich kuponach. Same kupony będą ułożone w porządku zgłoszenia list.

Kupony będą miały barwy właściwej listy.

Każdy kupon będzie opatrzony pieczęcią urzędową głównej komisji wyborczej. Na odwrotnej stronie każdego kuponą będzie umieszczony przepis art, 96 i uwaga, iż każda inna nie z urzędu wydana karta do głosowania, uważana będzie za nieważną.

Art. 95. Wyborca ma prawo głosować tylko na jedną z należycie zgłoszonych list kandydatów.

Art. 96. Głosowanie odbywa się w sposób następujący: przy wstępie do sali wyborczej wyborca przedstawia swoją legitymację osobie do tego przez komisję miejscową wyznaczonej i otrzymuje od niej kopertę z urzędową z kartą do głosowania, przyczem na legitymacji zrobiona będzie adnotacja: „karta do głosowania wydana”. Potem wyborca udaje się do jednego z niezajętych stołów należycie osłoniętego, wyjmuje tam kartę do głosowania z koperty, oddziera kupon z tą listą kandydatów, na którą chce głosować, podkreśla, jeżeli chce, nazwisko tego kandydata, któremu chce oddać pierwszeństwo, wkłada kupon do koperty i zakleja ją; poczem oddaje kopertę wraz z legitymacją przewodniczącemu komisji wyborczej. Przewodniczący odczytuje głośno imię i nazwisko wyborcy, członek komisji prowadzący protokół wciąga je do wykazu głosowania, inny członek robi na legitymacjj adnotację „głos oddany“, poczem przewodniczący wrzuca kopertę do urny wyborczej i oddaje legitymację wyborcy.

Art. 97. Kupon i koperta nie może mieć oprócz urzędowego stempla żadnego innego znaku.

Art. 98. Przewodniczący nie przyjmuje kuponu, któryby wyborca pragnął oddać bez włożenia go do koperty urzędowej, również nie przyjmuje kopert, oznaczonych jakimśkolwiek znakiem.

Art. 99. Wyborcy, którzy z powodu ułomności cielesnej nie mogą wykonać czynności, wskazanych wart. 96 i połączonych z głosowaniem, mogą się posługiwać za zgodą komisji pomocą swego męża zaufania.

Art. 100. Z uderzeniem godziny dziewiątej wieczór przewodniczący nakazuje zamknięcie sali wyborczej. Odtąd mogą głosować tylko wyborcy, którzy jeszcze przed uderzeniem godziny dziewiątej stawili się do wyborów w lokalu wyborczym.

Art. 101. Po ogłoszeniu przez przewodniczącego, iż głosowanie jest ukończone, przewodniczący pomiesza koperty złożone do urny wyborczej, poczem liczy je nie otwierając.

Jednocześnie ustala się na podstawie wykazu głosowania i notatek na liście wyborczej, liczbę wyborców, którzy głosowali.

Gdyby liczba ta mimo kilkakrotnego liczenia różniła się od liczby kopert wyjętych z urny, należy to w protokóle zaznaczyć, podając okoliczności mogące wyjaśnić przyczynę niezgodności.

Art. 102. Po ustaleniu ogólnej liczby głosujących jeden z członków komisji otwiera po kolei koperty, odczytuje głośno nazwę stronnictwa lub godła i nazwisko kandydata na posła, o ile zostało podkreślone, następnie podaje kupon przewodniczącemu, który znowu głośno odczytuje nazwę stronnictwa, ewentualnie i nazwisko kandydata na posła, poczem oddaje kupon wraz z kopertą innemu członkowi komisji do przechowania aż do ukończenia wyboru. Dwie listy kontrolujące ilość złożonych głosów prowadzi z osobna dwóch członków komisji. Listy te po zamknięciu i stwierdzeniu zgodności podpisują członkowie komisji obecni na sali i mężowie zaufania.

Art. 103. Nieważne są: 1) kupony, które nie były włożone do urzędownie ostemplowanej koperty, lub były włożone do koperty oznaczonej znakiem odróżniającym; 2) kupony, które były opatrzone znakiem odróżniającym; jeżeli w kopercie były dwa lub więcej jednobrzmiących kuponów, liczy się je za jeden głos; jeżeli kupony te opiewały „na różne stronnictwa lub godła, wszystkie są nieważne.

Art. 104. O ważności oddanych kart orzeka w razie podniesionej wątpliwości komisja wyborcza. Orzeczenia te sprawdza Izba Poselska, a w razie wniesienia protestu przeciwko wyborowi — Trybunał Wyborczy.

Art. 105. Karty do głosowania, które na podstawie art. 104 były przedmiotem osobnej uchwały komisji, należy oznaczyć numerami porządkowymi i dołączyć do protokółu. Jeżeliby powodem unieważnienia karty do głosowania była wadliwość koperty, należy dołączyć także kopertę, oznaczywszy ją numerem porządkowym odnośnej karty.

Art. 106. Wszystkie oddane podczas głosowania karty do głosowania i koperty nie podpadające pod przepisy art. 105, komisja wyborcza powinna starannie zapakować i zapieczętować. Po zapieczętowaniu należy na opakowaniu umieścić napis wskazujący okręg głosowania, w którym karty złożono. Pod napisem powinni się, po umieszczeniu daty, podpisać obecni członkowie komisji i mężowie zaufania. Pakiet taki wolno otworzyć tylko władzy powołanej do sprawdzenia ważności wyboru.

Przed ogłoszeniem wyniku głosowania protokół powinien być podpisany i odczytany przez obecnych członków komisji wyborczej i mężów zaufania. Podpisane będą również: wykaz głosujących i lista wyborcza.

Jeżeliby ktokolwiek z wymienionych odmówił podpisu, należy przyczynę tego podać w protokóle.

Każda z wymienionych osób, która uważa, iż protokół nie jest zgodny z rzeczywistością, ma prawo swoje oświadczenie podyktować lub załączyć na piśmie do protokółu.

Art. 108. Wynik obliczenia głosów przewodniczący ogłosi po otwarciu sali wyborczej na publicznym posiedzeniu, co będzie wyraźnie stwierdzone w oddzielnym protokóle.

Art. 109. Protokół i wszelkie załączniki, oraz wykaz głosujących, obie listy kontroli złożonych głosów i listy wyborcze należy wspólnie opakować, opieczętować i opatrzyć napisem treść oznaczającym. Pod napisem powinni się, po umieszczeniu daty, podpisać obecni członkowie komisji i mężowie zaufania. Pakiet taki może otworzyć tylko przewodniczący głównej komisji wyborczej na posiedzeniu tejże komisji, zwołanym w celu zestawienia ogólnego wyniku wyborów ze wszystkich okręgów głosowania danego okręgu wyborczego.

g) Stwierdzenie wyniku wyborów głównych w okręgu wyborczym

Art. 110. Posiedzenie głównej komisji wyborczej dla ustalenia głównego wyniku wyborów odbywa się najpóźniej na dzień trzeci po wyborach. O miejscu i czasie tego posiedzenia powinni być zawiadomieni, conajmniej na cztery godziny przed terminem członkowie komisji przedstawicieli grup wyborczych.

Posiedzenie to jest publiczne w tym samym stopniu co i wybory i podlega przepisorn art. 87 i 88.

Art. 111. Główna komisja przegląda protokóły wyborów w poszczególnych okręgach głosowania i zestawia wynik wyborów, obliczając w tym celu najprzód, ile głosów otrzymała każda lista kandydatów na posłów w całym okręgu wyborczym.

Następnie komisja oblicza, ile głosów otrzymały zgłoszone związki wyborcze i zlicza w tym celu liczbę głosów, która padła razem na wszystkie listy połączone w związek wyborczy.

Art. 112. W okręgach, wybierających dwóch posłów, lista (związek wyborczy), pierwsza co do ilości oddanych na nią głosów, otrzymuje oba mandaty, jeżeli ilość głosów tej listy (związku wyborczego) jest conajmniej dwa razy większa od ilości głosów tej listy (związku wyborczego) następnej co do ilości otrzymanych głosów. Jeżeli wypadek ten nie zachodzi, dwie listy (związki wyborcze) na które padły najwieksze ilości głosów, otrzymują po jednym mandacie.

Art. 113. W okręgu trzymandatowym wszystkie trzy mandaty otrzymuje lista (związek wyborczy), na którą padła największa ilość głosów, jeżeli ilość ta jest conajmniej trzy razy większą od ilości głosów listy (związku wyborczego) najbliższej co do ilości głosów.

Jeżeli wypadek powyższy nie zachodzi, ale ilość głosów tej listy (związku wyborczego) najsilniejszej jest conajmniej dwa razy większą od liczby głosów drugiej listy (związku wyborczego), lista (związek wyborczy) najsilniejsza otrzymuje dwa, lista (związek wyborczy) po niej najsilniejsza, jeden mandat.

Lista (związek wyborczy) najsilniejsza otrzymuje dwa, lista (związek wyborczy) po niej najsilniejsza zaś jeden mandat także w tym wypadku, jeżeli liczba głosów listy (związku wyborczego) najsilniejszej jest conajmniej dwa razy większą.od liczby głosów listy (związku wyborczego), która otrzymała trzecią z kolei ilość głosów. Jeżeli żaden z wyszczególnionych powyżej wypadków nie zachodzi, otrzymują po jednym mandacie te trzy listy (związki wyborcze) na które padły największe ilości głosów.

Art. 114. Jeżeli okręg wybiera więcej niż trzech posłów, rozdziału stosunkowego mandatów dokonywa się przez ustalenie dziennika w sposób podany pod lit. G.

Art. 115. Jeżeli liczby głosów dwóch list (związków wyborczych) były zupełnie sobie równe, należy przyznać mandat liście (związkowi wyborczemu), zawierającej kandydatury dotychczasowych posłów lub zawierającej ich więcej niż druga lista. Gdyby wątpliwość w ten sposób usunięta być nie mogła, rozstrzyga los wyciągnięty przez przewodniczącego głównej komisji wyborczej.

Art. 116. Gdyby liczba kandydatów na posłów jednej listy (związku wyborczego) była mniejsza, niż liczba mandatów na listę (związek wyborczy) tę przypadających przechodzi prawo do tego nadliczbowego mandatu na listy (związki wyborcze) następne. Mandat nadliczbowy i mandaty przypadające ewentualnie na te listy (związki wyborcze), stosując odpowiednio przepisy artykułów 112 do 115.

Art. 117. Podział mandatów pomiędzy listy wyborcze jednego i tego samego związku wyborczego uskutecznia się według zasad wskazanych wart. od 112 do 116.

Art. 118. Lista względnie związek wyborczy może otrzymać mandat tylko o tyle o ile otrzymała przy wyborach głównych najmniej ¼ ogólnej liczby’ głosów oddanych w okręgach dwumandatowych, ⅕ w okręgach trzymandatowych, ⅙ w czteromandatowych i t. d.; może otrzymać dwa mandaty, o ile otrzymała najmniej 2/4 głosów w okręgach dwu mandatowych, ⅖ w trzymandatowych, 2/6 w czteromandatowych i t. d.

Art. 119. W obrębie listy przyznaje się mandaty tym kandydatom, którzy otrzymali największą ilość głosów, zaliczając każdemu, z oddanych na nie głosów oprócz podkreślonych także z niepodkreślonych: pierwszemu 3/6, drugiemu 2/6, trzeciemu ⅙; podkreślenia nadliczbowego kandydata uważa się za oddanie głosu na całą listę.

Art. 120. W protokóle powinny być umieszczone wszystkie obliczenia dokonane przy obrachowywaniu głosów.

Art. 121. Po ustaleniu treści protokółu przewodniczący głównej komisji wyborczej ogłasza wynik wyboru i podaje do wiadomości w dzienniku, w którym umieszczane bywają ogłoszenia urzędowe.

Art. 122. Dla każdego z wybranych posłów przewodniczący głównej komisji wyborczej wystawi bezzwłocznie list wierzytelny, podpisany przez członków komisji wyborczej, a zawierający:

1) nazwę okręgu wyborczego, 2) dzień wyborów, 3) imię i nazwisko, zawód, miejsce zamieszkania i wiek wybranego.

Art. 123. Po wystawieniu listów wierzytelnych protokół zostaje odczytany i podpisany przez członków komisji wyborczej.

Protokół wraz z aktami wyborczymi poszczególnych miejscowych komisji wyborczych powinien być opieczętowany; opatrzony napisem, oznaczającym zawartość i odesłany do przewodniczącego Trybunału Wyborczego.

Odpis uwierzytelniony protokółu przewodniczący prześle ministrowi sprawiedliwości i naczelnikowi kancelarji Izby Poselskiej.

Art. 124. Jeżeliby w razie unieważnienia mandatu posła Trybunał Wyborczy stwierdził, iż inny kandydat był wybrany, ogłosi tego ostatniego w uzasadnionem orzeczeniu posłem i wystawi mu list wierzytelny.

h) Wybory ściślejsze.

Art. 125. Dla obsadzenia mandatów nieprzyznanych wskutek zastosowania przepisów art. 118 przewodniczący głównej komisji wyborczej zarządzi wybory ściślejsze.

Wybory te odbędą się w ten sam sposób, przed temi samemi komisjami wyborczemi, za pomocą tych samych list wyborczych i tych samych kart legitymacyjnych, co wybory główne.

Art. 126. Wyborom ściślejszym podlegają kandydaci tych list, które w pierwszem głosowaniu otrzymały największą ilość głosów, przyczem odlicza się od list, którym już w pierwszym wyborze przyznano jeden mandat lub więcej, tę ilość głosów, która w myśl art. 118 conajmniej była potrzebna dla przyznania im jednego lub więcej mandatów.

Jeżeli przez wybory ściślejsże ma być obsadzony jeden mandat, podlegają ściślejszym wyborom kandydaci trzech list, jeżeli mają być obsadzone dwa mandaty, podlegają wyborom ściślejszym kandydaci czterech list, i tak dalej dla każdego mandatu o jedną listę więcej. Jeżeliby liczby głosów dwóch list były zupełnie sobie równe, należy zastosować przepis art. 115.

Główna komisja wyborcza wyda dla wyboru ściślejszego nowe karty do głosowania, na których umieści tylko listy podlegające wyborom ściślejszym.

Art. 127. Przy wyborach ściślejszych przyznaje się mandaty listom (związkom wyborczym), podlegającym ściślejszym wyborom, według przepisów art. 112—117.

Jeżeli przez wybory. miał być obsadzony jeden mandat, należy go przyznać tej liście, którą otrzymała najwięcej głosów.

i) Przysięga poselska.

Art. 128. W dniu oznaczonym w regulaminie Izby Poselskiej nowowstępujący jej członkowie składają na wezwanie przewodniczącego przysięgę, iż będą działali zgodnie z sumieniem własnem i zgodnie z dobrem państwa polskiego.

j) Koszta wyborcze.

Art. 129. Wszystkie wydatki połączone z przeprowadzeniem wyborów ponosi państwo.

Urnę do pierwszych wyborów dostarczy państwo, do dalszych gmina, również dostarczanie lokalu, sprzętów i przyborów do pisania dla głównej i miejscowej komisji wyborczej jest obowiązkiem gminy, w obrębie której komisja urzęduje.

ROZDZIAŁ V.

Zabezpieczenie swobody wyborczej.

Art. 130. Zebrania publiczne, których przedmiotem jest omawianie spraw związanych z wyborami do sejmu, mogą się odbywać bez pozwolenia władzy. Władza winna być zawiadomiona o zebraniu na dwadzieścia cztery godziny naprzód, zebranie winno się odbyć w lokalu zamkniętym, a uczestnicy jego nie mogą mieć z sobą broni.

ROZDZIAŁ VI.

Sprawdzanie ważności wyborów

Art. 131. W ciągu dwudziestu jeden dni po ogłoszeniu wyniku wyborów (art. 121) każdy obywatel może wnieść protest przeciwko wyborowi. Protest powinien być wniesiony w dwóch egzemplarzach na ręce przewodniczącego głównej komisji wyborczej.

Art. 132. Przewodniczący głównej komisji wyborczej przesyła bezzwłocznie jeden egzemplarz protestu Trybunałowi Wyborczemu i ogłasza jednocześnie w dzienniku urzędowym i conajmniej w jednym dzienniku politycznym, iż protest został wniesiony, wyznaczając dziesięciodniowy termin do wnoszenia zarzutów przeciwko treści protestu. Przed upływem tych dziesięciu dni wolno każdemu wyborcy przeglądać protest i czynić z niego odpisy.

Po upływie tego terminu przewodniczący odsyła wniesione zarzuty wraz z drugim egzemplarzem protestu do Trybunału Wyborczego.

Art. 133. O ważności wyborów zaprotestowanych według art. 131 rozstrzyga Trybunał Wyborczy najpóźniej w przeciągu półtora roku od dnia wyboru.

Art. 134. Trybunał Wyborczy składa się z trzech członków wybranych na plenarnem posiedzeniu Najwyższego Trybunału Administracyjnego z grona członków tego Trybunału i z czterech członków wybranych na plenarnem posiedzeniu Trybunału Kompetencyjnego z jego grona.

Wybory każdego członka odbywają się w osobnem głosowaniu.

Wybór przychodzi do skutku zwykłą większością głosów. Gdyby w drugiem głosowaniu tej większości nie było, zarządzone będą wybory ściślejsze. W razie równości głosów rozstrzyga los.

Dla każdego członka należy wybrać w ten sam sposób zastępcę. Pierwszy wybór członków Trybunału Wyborczego nastąpi najpóźniej w osiem dni po zarządzeniu wyborów ogólnych. Członkowie wybrani wybierają bezzwłocznie z pośród siebie przewodniczącego Trybunału Wyborczego i jego zastępcę.

Art. 135. Trybunał Wyborczy urzęduje trzy lata.

Po upływie trzech lat należy bezzwłocznie przeprowadzić nowe wybory, przyczem dotychczasowi członkowie Trybunału mogą być ponownie wybrani.

Nowy Trybunał Wyborczy bada j rozstrzyga tylko protesty wniesione po jego ukonstytuowaniu się, wszelkie protesty dawniejsze bada i rozstrzyga Trybunał dotychczasowy.

Art. 136. Trybunał Wyborczy jest sądem karnym wyłącznie właściwym dla przestępstw, wykrytych przez Trybunał Wyborczy przy badaniu protestów wyborczych. Trybunał Wyborczy wdraża w tym wypadku postępowanie karne z urzędu.

Art. 137. Trybunał Wyborczy nakłada kary dyscyplinarne na członków komisji wyborczych, naruszających swe obowiązki urzędowe. Trybunał może orzec tytułem kary dyscyplinarnej grzywny aż do tysiąca marek.

Art. 138. Jeżeli wskutek pogwałcenia obowiązku. urzędowego przez członka komisji wyborczej, wybór został w całości lub w niektórych okręgach głosowania unieważniony, może Trybunał Wyborczy skazać winnego lub winnych na zapłacenie kosztów ponownych wyborów lub też części tych kosztów. Koszta te wpłaci skazany w kwocie przez Trybunał Wyborczy oznaczonej do kasy państwowej, względnie gminnej.

Art. 139. Trybunał Wyborczy orzeka o ważności wyborów w komplecie pięciu członków, w innych zaś sprawach w komplecie trzech członków.

Art. 140. Posiedzenia Trybunału Wyborczego odbywają się publicznie.

Art. 141. Najdalej na siedemnasty dzień po dniu wyborów przewodniczący Trybunału Wyborczego sporządzi wykaz wyborów zaprotestowanych i prześle go do prezydjum Izby Poselskiej.

Art. 142. O ważnoścj wyborów niezaprotestowanych decyduje Izba Poselska.

Art. 143. Mandat poselski zostaje unieważniony jeżeli się okaże, że poseł nie był wybieralny według art. 7, albo później utracił wybieralność, albo też jeżeli w celu pozyskania głosów dopuścił się przekupstwa, wymuszenia lub oszustwa.

Art. 144. Wybory są nieważne:

1) jeżeli zostanie stwierdzone, iż w danym okręgu wyborczym dopuszczano się przy wyborach przekupstw, wymuszeń łub jakichkolwiek podejść, w rozmiarach zdolnych zmienić wynik wyborów, albo

2) jeżeli przepisy niniejszej ordynacji wyborczej nie były przestrzegane do tego stopnia, że to wpłynęło na wynik wyborów.

Jeżeli nie przestrzegano przepisów tylko w jednym lub w kilku okręgach głosowania, Trybunał Wyborczy może zarządzić ponowne głosowanie tylko w tych okręgach, na podstawie tych samych list wyborczych.

ROZDZIAŁ VII.

Utrata i wygaśnięcie mandatu.

Art. 145. Poseł, powołany lub wybrany do Senatu podczas sesji sejmowej, może zachować mandat poselski do końca sesji.

Art. 146. Poseł nie może kupować ani dzierżawić dóbr państwowych lub przyjmować robót rządowych.

Poseł nie może otrzymywać koncesji: na założenie banku, na budowę kolei, kanałów oraz na prowadzenie innych przedsiębiorstw komunikacyjnych.

Poseł nie może być odpowiedzialnym redaktorem czasopism.

Posłom nie wolno zabiegać u władz publicznych w żadnej sprawie za pieniądze lub inne materjalne korzyści.

Art. 147. Poseł, wykraczający przeciwko przepisom art. 146, traci mandat. O utracie mandatu w razie wątpliwości orzeka bez odwołania Trybunał Wyborczy z urzędu, albo z inicjatywy zainteresowanego posła lub osób trzecich.

Art. 148. Jeżeli jeden i ten sam kandydat będzie wybrany w więcej niż jednym okręgu, powinien oświadczyć, z którego okręgu wybór przyjmuje, najpóżniej na pierwszem posiedzeniu nowo wybranej Izby, a w razie wyboru uzupełniającego w ciągu ośmiu dni po opłoszeniu wyborów. W przeciwnym razie losowanie, dokonane przez prezydenta Izby na publicznem posiedzeniu, rozstrzyga, z którego okręgu poseł ma mandat zatrzymać.

Art. 149. W razie unieważnienia mandatu posła w innym wypadku, aniżeli przewiduje art. 144 wstępuje w jego miejsce do Izby ten kandydat, z pośród umieszczonych na tej samej liście kandydatów, który ze wszystkich nie będących jeszcze posłami kandydatów, największą przy wyborach otrzymał liczbę głosów. W razie równości głosów rozstrzyga los wyciągnięty przez przewodniczącego Trybunału Wyborczego na publicznem posiedzeniu. W razie śmierci posła, utraty wybieralności, albo gdyby z jakiegokolwiek innego prawnego powodu poseł przestał być członkiem Izby, postanowienie niniejsze znajduje również zastosowanie.

ROZDZIAŁ VIII.

Wybory uzupełniające.

Art. 150. W razie unieważnienia wyboru według art. 142, 143, o ile co do tych artykułów niema zastosowania art. 149 i w razie unieważnienia z mocy art. 144, Król zarządzi wybory uzupełniające w ciągu piętnastu dni od unieważnienia. O ile wybór ten odbędzie się w ciągu jednego roku po dniu wyborów ogólnych, będzie przeprowadzony przez te same komisje wyborcze i na podstawie tych samych list wyborczych, co wybór poprzedni, o ile wyboru nie unieważniono z powodu przekroczenia przepisów o komisjach lub listach wyborczych.

Zarządzenie wyborów winno być ogłoszone w dzienniku praw państwa.

,

Część II.

ORDYNACJA WYBORCZA DO SENATU.

ROZDZIAŁ I.

Skład Senatu.

Art. 151. Połowa senatorów jest obieralna. Czwartą częsc senatorów obieralnych wybierają właściciele większej własności ziemskiej, czwartą organy samorządu wiejskiego. Pozostałą liczbę senatorów obieralnych wybierają organy samorządu miejskiego, właściciele większych przedsiębiorstw przemysłowych, właściciele większych przedsiębiorstw handlowych i wyższe zakłady i instytucje naukowe, a to w stosunku 6 do 5 do 1 do 4.

ROZDZIAŁ II.

prawo wybierania.

a) Koło wyborcze wyższych zakładów i instytucji naukowych

Art. 152. Koło wyborcze wyższych zakładów i instytucji naukowych składają osoby płci męskiej, należące w dniu wyborów do jednego z wydziałów uniwersyteckich lub posiadające stanowisko równoznaczne w innym wyższym zakładzie naukowym lub należące do wyższej instytucji naukowej. Zakłady i instytucje są wskazane pod literą H.

Każdy wyborca ma jeden głos, który może oddać tylko osobiście.

b) Koła wyborcze: większej własności ziemskiej, większych przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych

Art. 153. Koło wyborcze większej własności ziemskiej składają osoby fizyczne, które w dniu wyborów są od roku właścicielami położonego w okręgu wyborczym majątku ziemskiego, obejmującego conajmniej trzysta nowopolskich morgów, a mającego urządzoną hipotekę.

Art. 154. Koło wyborcze właścicieli większych przedsiębiorstw przemysłowych składają osoby fizyczne i prawne, które w dniu wyborów posiadają w kraju od roku przedsiębiorstwo przemysłowe, włączając górnicze, zatrudniające od roku conajmniej pięćdziesięciu robotników i urzędników lub posiadające wpłacony kapitał zakładowy w kwocie conajmniej pięciuset tysięcy marek polskich.

Niezależnie od ilości robotników i urzędników, prawo wyborcze mają towarzystwa akcyjne, posiadające w państwie przedsiębiorstwo przemysłowe, o ile ich wpłacony kapitał zakładowy wynosi conajmniej dwieście pięćdziesiąt tysięcy marek polskich.

Art. 155. Koło wyborcze właścicieli większych przedsiębiorstw handlowych składają osoby fizyczne i prawne, które W dniu wyborów posiadają w kraju przedsiębiorstwo handłowe, włączając przewozowe, asekuracyjne i kredytowe, o ile kapitał zakładowy wynosi conajmniej pięćset tysięcy marek polskich. Jeśli właścicielem przedsiębiorstwa jest towarzystwo akcyjne, wystarcza kapitał wpłacony w kwocie dwustu pięćdziesięciu tysięcy marek polskich.

Art. 156. Wyborca winien w dniu wyborów mieć ukończone Jat dwadzieścia pięć, być obywatelem państwa i nie należeć do osób wskazanych wart. 4 i 5.

Art. 157. Prawo wyborcze nie służy osobie prawnej, której zarząd główny ma siedzibę zagranicą lub składa się w większości z obcokrajowców.

Art. 158.Prawo wyborcze przysłuqujące mężczyznom, może być wykonywane tylko osobiście; kobiety głosują przez przedstawiciela, wskazanego przez się przewodniczącemu głównej komisji wyborczej w ciągu dwóch tygodni po zarządzeniu wyborów; przedstawiciel winien odpowiadać warunkom wymaganym od wyborców (art. 156).

Art. 159. Jeżeli własność większa lub przedsiębiorstwo, nadające prawo wyborcze, należy do dwóch lub więcej osób, mających warunki wyborców, prawo głosu służy osobie, która ma największy udział we współwłasności. W razie równości udziałów mężczyzna ma pierwszeństwo przed kobietą, a wśród tej samej płci ma pierwszeństwo osoba wiekiem starsza.

Przepis ten nie ma zastosowania, o ile współwłaściciele wybiorą swego przedstawiciela w oświadczeniu urzędowo uwierzytelnionem. Oświadczenie winno być złożone przewodniczącemu głównej komisji wyborczej w ciągu dwóch tygodni po zarządzeniu wyborów.

Art. 160. Osoba prawna głosuje przez zastępcę, którym będzie osoba, w myśl przepisów obowiązujących reprezentująca ją nazewnątrz. Zastępca winien odpowiadać warunkom wymaganym od wyborców (Art. 156).

Art. 161. Każdy wyborca ma tym samym okręgu wyborczym tylko jeden głos.

Art. 162. Głosować może tylko osoba, wpisana na listę wyborców

Wyborca winien być wpisany na listę w tym okręgu wyborczym. w którym jest położona własność, nadająca prawo wyborcze.

c) Koła wyborcze organów samorządu miejsckiego i wiejskiego

Art. 163. Koło wyborcze organów samorządu miejskiego składają, rady miejskie.

W okręgach wyborczych, wskazanych w niniejszej ustawie, rady miejskie wybierają bezpośrednio senatorów. W pozostałych okręgach, w niniejszej ustawie wskazanych, wybierają senatorów wyborcy, wybrani przez radę miejską.

Art. 164. Koło wyborcze organów samorządu wiejskiego składają rady gminne, a gdzieby ich nie było, zebrania gminne.

Rada i zebrania gminne wybierają wyborców, którzy wybierają senatorów.

Jeden wyborca przypada na każdy rozpoczęty tysiąc ludności cywilnej gminy.

Liczbę wyborców oznacza i ogłasza główna komisja wyborcza.

Art. 165. Gdyby w dniu wyborów rada miejska lub gminna były. rozwiązane, a nowa rada jeszcze nie wybrana, rada rozwiązana wybiera senatorów względnie wyborców.

Art. 166. Wyborami wyborców kieruje komisja wyborcza, składająca się z burmistrza lub wójta, jako przewodniczącego, i dwóch członków. Jednego członka wybiera główna komisja wyborcza, drugiego członka rada miejska lub gminna lub zebranie gminne.

Art. 167. Wszyscy wyborcy jednej gminy będą wybrani jednocześnie.

Art. 168. Głosowanie jest tajne i odbywa się za pomocą kartek. Na każdej kartce wolno umieścić tyle nazwisk, ilu wyborców ma być wybranych.

Art. 169. Każda osoba, uprawniona do głosowania, ma tylko jeden głos, który może oddać tylko osobiście.

Art. 170. O ważności kart do głosowania rozstrzyga komisja wyborcza. Orzeczenie komisji może być zaskarżone do Trybunału Wyborczego.

Art. 171. Nie ważne są karty do głosowania puste, nieczytelne, podpisane lub zawierające tylko głosy nieważne.

Art. 172. Nie ważne są głosy, oddane warunkowo lub na osoby niewybieralne.

Art. 173. Jeśli karta do głosowania zawiera, po skreśleniu głosów nieważnych, więcej nazwisk, aniżeli może być osób wybranych należy uwzględnić tylko nazwiska najwpierw na kartce do głosowania umieszczone. Jeśli nie można rozpoznać kolei głosów, karta do głosowania jest nieważna.

Art. 174. Karty lub głosy nieważne nie będą brane w rachubę przy obliczaniu wyniku wyborów.

Art. 175. O wyborze wyborcy rozstrzyga zwykła większość głosów. Jeśli tę wieksość uzyska więcej osób aniżeli jest mandatów, wybrane są osoby, na które oddano stosunkowo najwięcej głosów.

Art. 176. Jeśli żaden kandydat nie uzyskał większości lub jeśli większość uzyskała za małą liczbę kandydatów, odbywają się wybory ściślejsze między osobami, które w pierwszym wyborze otrzymały najwięcej głosów. Liczba tych osób winna dwukrotnie przewyższać Iiczbe osób, które mają być wybrane. Wybraną jest osoba, która otrzy.rnała najwięcej głosów.

Art. 177. Wątpliwości, wywołane równością głosów, rozstrzyga los, wyciągnięty przez przewodniczącego komisji wyborczej.

Art. 178. Wyborcą może zostać tylko osoba, mająca w danej gminie prawo wybierania posłów.

Art. 179. Wyborca obecny na zebraniu wyborczem, winien natychmiast po wyborze oświadczyć, czy wybór przyjmuje. Jeśli wyborca wyboru nie przyjmie lub nie złoży żadnego oświadczenia, odbywają się bezzwłocznie nowe wybory.

Wyborcę nieobecnego tła zebraniu wyborczem, zawiadomi przewodnicżący komisji wyborczej w ciągu dwudziestu czterech godzin o wyborze, wzywając go, by w ciągu czterech dni po doręczeniu zawiadomienia, złożył na ręce przewodniczącego oświadczenie, czy wybór przyjmuje. Jeśli wyborca wyboru nie przyjmie lub nie złoży żadnego oświadczenia, odbywają się na wezwanie głównej komisji wyborczej wybory uzupełniające.

Art. 180. Szóstego dnia po wyborze wyborców przewodniczący komisji wyborciej prześle protokół wyborczy wraz z załącznikami przewodniczącemu głównej komisji wyborczej.

Art. 181. Najpóźniej dziesiątego dnia po wyborze wyborców przewodniczący głównej komisji wyborczej ogłosi wynik wyborów.

Art. 182. Wybór wyborcy może być zaprotestowany w ciągu pięciu dni po wyborze.

Protest może być złożony na ręce przewodniczącego komisji wyborczej lub głównej komisji wyborczej.

Art. 183. Protest rozstrzyga główna komisja wyborcza na posiedzeniu jawnem, najpóźniej w dniu piętnastym przed wyborami senatorów.

Orzeczenie winno być uzasadnione i będzie bez zwłocznie doręczone osobie, która wniosła protest.

Art. 184. Orzeczenie głównej komisji wyborczej może być zaskarżone do ’Trybunału Wyborczego z powodu przekroczenia prawa.

,

Skarga winna być wniesiona na ręce przewodnicząceqo gównej kornisjl wyborczej w ciągu dni dziesięciu po doręczeniu zaskarżonego orzeczenia.

Art. 185. W razie śmierci wyborcy lub unieważnienia wyboru przez główną komisję wyborczą komisja ta zarządzi przeprowadzenie nowych wyborów najpóźniej w ósmym dniu przed wyborami senatorów.

Art. 186. Najpóźniej piątego dnia przed wyborami senatorów główna komisja wyborcza ogłosi listę wyborców.

Art. 187. Wyborca, który bez słusznego powodu uchyli się od wyboru senatora, ulega grzywnie do dwustu ppięćdziesięciu marek. Grzywnę nakłada główna komisja wyborcza. Orzeczenie komisji może być zaskarżone w ciągu dwóch tygodni od doręczenia do Trybunału Wyborczego. Kary prawomocnie orzeczone ściąga właściwy sąd okręgowy.

Art. 188. Wyborca ma prawo wolnego przejazdu kolejami ze stacji kolejowej najbliżej położonej gminy wyborcy do miejsc wyborów senatorów i z powrotem. Bilet jazdy otrzymuje od przewodniczącego głównej komisji wyborczej.

ROZDZIAŁ III.

Wybieralność.

Art. 189. Senatorem może zostać tylko obywatel polski płci męskiej, który ma lat trzydzieści, od dwóch lat mieszka w państwie, nie należy do osób wskazanych w art. 4 i 5 i odbywał przez dwa lata studja jako słuchacz zwyczajny w wyższych zakładach naukowych, które mogą udzielać stopni akademickich.

ROZDZIAŁ IV.

Okręgi wyborcze.

Art. 190. Koło wyborcze wieksze] własności ziemskiej oraz koła wyborcze organów samorządu miejskiego i wiejskiego wybierają senatorów w okręgach wyborczych, wskazanych pod literą J.

Każdy okręg wybiera jednego senatora, o ile niniejsza ustawa nie zawiera odmiennego postanowienia.

Art. 191. Koła wyborcze właścicieli większych przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych wybierają senatorów w jednym okręgu wyborczym, do którego należy całe państwo.

ROZDZIAŁ 5.

Wybory senatorów.

a) Zarządzenie wyborów, dzień i miejsce wyborów.

Art. 192. Król zarządza wybory oraz oznacza, w którym dniu się odbędą.

Rozporządzenie królewskie będzie ogłoszone w dzienniku praw państwa. Dzień ogłoszenia uważa się za dzień zarządzenia wyborów.

Art.193. Wybory ogólne odbywają się w tym samym dniu dla każdego koła wyborczego.

Art. 194. Trzy dni przed i trzy dni po ogólnych względnie ściślejszych wyborach poselskich nie mogą się odbywać wybory senatorów, ani też wyborców senatorów.

Art. 195. Wybory wyborców odbywają się w całern, państwie w jednym dniu.

Art. 196. W szóstym tygodniu po dokonaniu wyboru wyborców rozpoczynają się wybory senatorów w porządku oznaczonym w rozporządzeniu królewskiem.

Art. 197. Członkowie kół wyborczych większej własności ziemskiej oraz organy samorządu miejskiego i wiejskiego głosują w głównem mieście okręgu wyborczego, w niniejszej ustawie wskazanem. Członkowie kół wyborczych właścicieli większych przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych głosują w stolicy państwa.

Art. 198. Główna komisja wyborcza oznacza lokale wyborcze i przydziela do nich wyborców w porządku, w jakim na liście wyborczej są umieszczeni.

b) Komisje wyborcze

Art. 199. Dla każdego wyższego zakładu naukowego, należącego do koła wyborczego, ustanowiona będzie główna komisja wyborcza.

Komisję składają: rektor i dziekani, lub gdy funkcji swych sprawować nie mogą, osoby powołane w myśl przepisów zakładów do ich zastępstwa.

W zakładach, nie mających rektora i dziekanów, komisję składają: kierownik zakładu, względnie jego zastępca i dwóch naj starszych i dwóch najmłodszych profesorów, którzy mają prawo wybierania senatorów i są obecni na zebraniu wyborczem w chwili zagajenia.

Art. 200. W instytucji naukowej komisję wyborczą składają: prezes względnie jego zastępca i czterej najdawniejsi członkowie instytucji, którzy mają prawo wybierania senatorów i są obecni na zebraniu wyborczem w chwili zagajenia.

Art. 201. Dla pozostałych kół wyborczych utworzona będzie w każdym okręgu wyborczym jedna główna komisja wyborcza, składająca się z przewodniczącego i czterech członków.

1) Główna komisja wyborcza kół wyborczych właścicieli większych przedsiębiorstw przemysłowych i większych przedsiębiorstw handlowych.

Art. 202. Przewodniczącego i dwóch członków komisji wybiera ze swego grona ogół sędziów sądu okręgowego w Warszawie. Pozostałych członków komisji powołuje rrumster, zarządzający sprawami handlu lub przemysłu z pośród osób, mających prawo wybierania senatorów w danem kole.

Siedzibą komisji jest Warszawa.

2) Główna komisja wyborcza koła wyborczego organów samorządu miejskiego, wybierających bezpośrednio senatorów.

Art. 203. Przewodniczącym komisji jest prezydent miasta (burmistrz). Dwóch członków komisji wybiera rada miejska, dwóch członków wybiera ze swego grona ogół sędziów sądu okręgowego, w obrębie którego dane miasto jest położone.

3) Główna komisja wyborcza koła wyborczego większej własności ziemskiej, organów samorządu miejsckiego i wiejskiego, wybierających pośrednio senatorów.

Art. 204. Komisja wyborcza ma siedzibę w głównem rruescie okręgu wyborczego, w niniejszej ustawie wskazanem.

Przewodniczącego i dwóch członków komisji wybiera ze swego grona ogół sędziów sądu okręgowego, w którego obrębie jest siedziba komisji.

Dwóch członków koła wyborczego własności ziemskiej powołuje minister, zarządzający sprawami rolnictwa; osoby powołane winny mieć prawo wybierania senatorów w danem kole.

Dwóch członków komisji koła wyborczego organów samorządu miejskiego wybiera rada miejska miasta, w którem jest siedziba komisji.

Dwóch członków komisji koła wyborczego organów samorządu wiejskiego wybiera sejmik powiatu, w którym jest siedziba komisji; w wyborze nie biorą udziału członkowie sejmiku przez miasto wybrani.

Art. 205. Ogół sędziów dokona wyboru członków komisji najpóźniej w czwartym dniu po zarządzeniu wyborów. Rady miejskie i sejmiki powiatowe dokonają wyboru najpóźniej w dwudziestym pierwszym dniu po zarządzeniu wyborów. Jesli w tym czasie wyboru nie dokonają, prawo wyboru mają członkowie komisji, wybrani przez sędziów sądu okręgowego.

[92]

Art. 206. Główna komisja wyborcza może decydować w obecności trzech.czlonków. W razie nieobecności przewodniczącego zastępuje go członek komisji najstarszy wiekiem.

Art. 207. Jeśli w jednym okręgu wyborczym jest kilka lokali wyborczych, będzie dla każdego lokalu ustanowiona osobna komisja wyborcza, składająca się z przewodniczącego i czterech członków.

Przewodniczącego i dwóch członków powołuje główna komisja wyborcza, dwóch członków wybierają ze swego grona obecni na zebraniu wyborczem w chwili zagajenia. O wyborze rozstrzyga większość głosów; w razie równości głosów rozstrzyga los wyciągnięty przez przewodniczącego komisji. Przepis poprzedniego artykułu ma odpowiednie zastosowanie.

c) Listy wyborcze

Art. 208. Przewodniczący qłównej komisji wyborczej kół wyborczych większej własności ziemskiej, większych zakładów przemysłowych i handlowych sporządzi abecadłowy wykaz wyborców, opierając się na materjałach urzędowych i dowodach, przedstawionych przez wyborców.

Natychmiast po swym wyborze przewodniczący komisji wezwie wyborców przez publiczne ogłoszenie do przesłania danych o ich prawach wyborczych.

W wykazie będą podane fakty uzasadniające prawo wyborcze.

Osoby prawne należy podać oddzielnie.

Art. 209. Na podstawie wykazu przewodniczącego główna komisja wyborcza sporządzi w piątym tygodniu po zarządzeniu wyborów w dwóch egzemplarzach według wzoru, ustalonego przez ministra spraw wewnętrznych.

Art. 210. Najpóźniej w czterdziestym dniu po zarządzeniu wyborów przewodniczący głównej komisji wyborczej ogłosi listę wyborczą w czasopiśmie, oznaczonym przez główną komisję wyborczą, i wezwie wyborców przez publiczne ogłoszenie do wnoszenia reklamacji.

Art. 211. Każda osoba uprawniona do głosowania może wnosić rekla rnacje przeciwko liście wyborczej, zarówno o wykreślenie, jak i o wpisanie na listę siebie lub kogokolwiek.

Art. 212. Reklamacje mogą być wnoszone piśmiennie lub ustnie do protokółu na ręce przewodniczącego głównej komisji wyborczej w ciągu dwóch tygodni od ukazania się pierwszego ogłoszenia listy.

[93]

Art. 213. Dla każdego wypadku należy wnieść osobną reklamację i uzasadnić ją dowodami lub powołaniem się na fakty notoryczne.

Art. 214. Przewodniczący głównej komisji wyborczej zawiadomi bezwłocznie o reklamacji osoby, których wykreślenia zażądano. Osoby te mogą wnosić sprzeciw na ręce przewodniczącego komisji w przeciągu trzech dni od doręczenia zawiadomienia.

Art. 215. Główna komisja wyborcza rozstrzyga reklamacje i ustala ostatecznie listę wyborców.

Art. 216. Orzeczenie Komisji może być zaskarżone do Trybunału Wyborczego z powodu przekroczenia prawa.

Skarga winna być wniesiona w ciągu dwóch tygodni od dnia, w którym doręczono orzeczenie osobie reklamującej, ’P Legitymacje wyborcze.

Art. 217. Każdy wyborca winien mieć legitymację wyborczą z wyjątkiem wyborców, głosujących W kole wyborczern wyższych zakładów i instytucji naukowych i w kole wybórczem organów samorządu miejskiego, wybierających bezpośrednio senatorów.,/div>

Art. 218. Legitymacje wyborcze będą wystawiane przez główną komisję wyborczą według wzoru, ustalonego przez ministra spraw wewnętrznych.

Art. 219. Główna komisja wyborcza ustali sposób doręczenia legitymacji.

Art. 220. W dniu wyborów legitymacje mogą być wydawane tylko od ósmej do dziesiątej rano. W tym samym czasie należy na żądanie wyborcy wydać duplikat legitymacji.

d) Legitymacje wyborcze.

Art. 221. Wybory rozpoczynają się o godzinie dziesiątej rano i kończą o drugiej.po południu. Wybory ściślejsze odbywają się w tym samym dniu o czwartej i trwają do ósmej wieczorem. Jednakże w zakładach i instytucjach naukowych i radach miejskich, wybierających bezpośrednio senatorów, wybory ściślejsze odbywają się bezpośrednio po wyborach głównych, a godzina wyborów będzie oznaczona za każdym razem według przepisów ogólnych, wydanych dla wyboru tych ciał.

Art. 222. Do wyboru senatorów zastosowane będą odpowiednio przepisy o wyborze wyborców (art. 168 do 177 i 179) i o wyborze posłów (art. 84 do 87 ustęp 1 i 2, 89).

Art. 223. Przewodniczący głównej komisji wyborczej ogłasza wynik wyborów i wydaje list wierzytelny wybranemu, skoro ten oświadczy, że wybór przyjmuje.

Art. 224. Osoba wybrana w więcej niż w jednym okręgu wyborczym może wybór przyjąć tylko w jednym okręgu. Artykuł 148 winien być stosowany również do wyboru senatora.

f) Koszty wyborcze.

Art. 225. Wydatki połączone z przeprowadzeniem wyboru ponosi państwo.

g) Przysięga senatora.

Art. 226. W dniu oznaczonym w regulaminie senatu nowo wybrany senator składa przysięgę, iż będzie działał zgodnie z sumieniem własnern i zgodnie z dobrem państwa polskiego.

ROZDZIAŁ VI.

Zabezpieczenie swobody wyborczej.

Art. 227. Postanowienia art. 130 będą stosowane również do wyborów senatorów.

ROZDZIAŁ VII.

Sprawdzanie ważności wyborów.

Art. 228. Przepisy o sprawdzaniu ważności wyborów poselskich (art. 131 do 144) będą stosowane odpowiednio do sprawdzania ważności wyborów senatorów.

ROZDZIAŁ VIII.

Utrata i wygaśnięcie mandatu.

Art. 229. Postanowienia artykułów 146 i 147 obowiązują również senatorów.

Art. 230. Senatorowie są wybieralni na lat dziesięć, licząc od dnia otwarcia sejmu.

Połowa senatorów wybranych ustępuje co lat pięć, lecz ponowny wybór jest dozwolony. Okres pięcioletni liczy sie od dnia, w którym po wyborze obieralnej części Senatu sejm otwarto.

Art. 231. Senatorów ustępujących oznacza los, wyciągnięty przez przewodniczącego Trybunału Wyborczego na posiedzeniu publicznem Trybunału.

Art. 232. Senator wybrany w miejsce senatora, który ustąpił, przestaje być członkiem Senatu po upływie lat dziesięciu od otwarcia sejmu po wyborze.

Art. 233. Senator, który uzyskał krzesło na mocy wyborów uzupełniających, zatrzymuje krzesło aż do chwili, w której zgasłby mandat jego poprzednika“, wybranego w wyborach zwykłych.

Art. 234. W razie rozwiązania obieralnej części Senatu gaśnie mandat wszystkich senatorów wybranych.

ROZDZIAŁ IX.

Wybory uzupełniające.

Art. 235. Jeśli krzesło senatorskie będzie opróżnione wskutek śmierci senatora, unieważnienia mandatu, utraty wybieralności, zrzeczenia się mandatu lub z innych powodów prawnych, będą zarządzone w rozporządzeniu królewskiem wybory uzupełniające w ciągu piętnastu dni od dnia, w którym marszałek senatu zawiadomi ministra spraw wewnętrznych o opróżnieniu krzesła.

O ile wybory odbędą się w ciągu roku po dniu wyborów ogólnych, będą przeprowadzone przez te same komisje wyborcze i na podstawie tych samych list.

O ile wybory odbędą się w ciągu roku po dniu wyborów ogólnych, będą przeprowadzone przez te same komisje wyborcze i na podstawie tych samych list wyborczych, co wybory poprzednie, o ile nie chodzi o wybór unieważniony z powodu przekroczenia przepisów o komisjach względnie listach wyborczych. Jednakże postanowienie to nie dotyczy wyborów, dokonanych przez zakłady i instytucje naukowe lub rady miejskie, wybierające bezpośrednio senatorów.

Część III.

POSTANOWIENIA PRZECHODNIE.

Art. 236. Aż do czasu utworzenia Trybunału Wyborczego przewidzianego w art. 134 spełnia funkcje Trybunału Wyborczego Izba Karna Sądu Najwyższego.

Art. 237. Kwoty dwustu pięćdziesięciu tysięcy i pięciuset tysięcy marek polskich, podane w artykułach 153 i 154, mogą być obliczone przy pierwszych wyborach także na podstawie bilansu za rok 1913.

Część IV.

INSTRUKCJE WYBORCZE.

Art. 238. Minister spraw wewnętrznych wyda instrukcje wyborcze zgodnie z niniejszą ustawą.

Część V.[edytuj]

Postanowienia karne.[edytuj]

Art. 239. Jednocześnie z wprowadzeniem niniejszej ustawy wprowadza się do Kodeksu Karnego przepisy następujące:

Część czwarta.[edytuj]

Przestępstwa przeciwko prawu wyborczemu do Ciał Ustawodawczych i Samorządowych.[edytuj]

Art. 113. Kto za pomocą gwałtu na osobie; groźby karalnej, podstępu lub nadużycia władzy:
1. przeszkodzi swobodnemu odbywaniu się zebrania wyborczego lub głosowania do ciała ustawodawczego lub samorządowego lub też pracom komisji wyborczej;
2. przeszkodzi wykonywaniu przez wyborcę prawa wyborczego;
3. skłoni wyborcę do powstrzymania się od głosowania lub do głosowania w sposób niezgodny z wolą głosującego;
ulegnie karze: więzienia na czas nie krótszy od miesięcy trzech.
Usiłowanie będzie karane.
Art. 114. Kto w celu skłonienia wyborcy do głosowania w pewnym kierunku lub do powstrzymania się od głosowania doręczy lub obieca jakikolwiek podarunek albo zapewni jakąkolwiek korzyść wyborcy lub innej osobie,
ulegnie karze: więzienia.
Usiłowanie będzie karane. [102]Art. 115. Kto świadomie w celu, wskazanym wart. 114 przyjmie wymienione tamże podarunek, obietnicę lub zapewnie nie korzyści,
ulegnie karze: więzienia na czas do miesięcy sześciu.
Art. 116. Kto sfałszuje, ukryje lub zniszczy jakikolwiek bądź dokument dotyczący postępowania wyborczego,
ulegnie karze: więzienia na czas nie krótszy od miesięcy sześciu.
Jeżeli sprawca działał w charakterze urzędowym,
ulegnie karze: więzienia na czas od roku jednego i miesięcy sześciu do lat sześciu (dom poprawy).
Usiłowanie będzie karane.
Art. 117. Kto przy przyjmowaniu, składaniu lub obliczaniu kart wyborczych dopuszcza się jakiegokolwiek nadużycia, mogącego wywrzeć wpływ na zmianę wyniku głosowania,
ulegnie karze: więzienia.
Jeżeli sprawca działał w charakterze urzędowym,
ulegnie karze: więzienia na czas od roku jednego i miesięcy sześciu do lat trzech (dom poprawy).
Usiłowanie będzie karane.
Art. 118. Kto pogwałci tajemnicę głosowania,
ulegnie karze: więzienia.
Art. 119. W razie skazania za przestępstwa, wymienione w art. 113-118, sąd mocen będzie pozbawić winnego prawa wyborczego do ciał ustawodawczych i samorządowych na czas od pięciu do dziesięciu lat.

Dalsze uzupełnienia Kodeksu Karnego.[edytuj]

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Józef Buzek.