Projekt Konstytucji Państwa Polskiego (1917)
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Projekt Konstytucji Państwa Polskiego (1917) |
| Pochodzenie | Projekt Konstytucji Państwa Polskiego i ordynacji wyborczej sejmowej (1917) |
| Redaktor | Józef Buzek |
| Wydawca | Rząd Polski |
| Data wyd. | 1918 |
| Druk | Drukarnia Państwowa Królestwa Polskiego |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | skany na Commons |
| Inne | Cała publikacja |
| Indeks stron | |
przyjęty dn. 28 lipca 1917 r. przez Komisję Sejmowo-Konstytucyjną
Tymczasowej Rady Stanu.
Królowa nie może należeć do innego wyznania.
Potomstwo Królewskie winno być wychowywane w wierze rzymsko-katolickiej.
Rozporządzenia winny być zgodne z ustawami.
Odroczenie wymaga zgody Sejmu, jeżeli ma być w ciągu tej samej Sesji powtórzone lub jeżeli przerwa ma trwać dłużej niż trzydzieści dni.
Sesja trwa od dnia zebrania się Sejmu aż do dnia zamknięcia go przez Króla.
Rozwiązanie Izby Poselskiej lub obieralnej części Senatu sprowadza koniec sesji sejmowej.
Do tytułów rodowych nie mogą być przywiązane żadne przywileje.
Obywatele polscy mogą przyjmować tytuły, ordery i inne odznaczenia od obcych monarchów i rządów tylko za zezwoleniem Królewskiem.
Król władny jest również umorzyć sądowe postępowanie karne, ale tylko w wypadkach, w których to przewidują ustawy.
Porządek dziedziczenia tronu, ustalony przy wyborze każdej dynastji, stanowić będzie część składową Konstytucji.
Król, zawierając małżeństwo wbrew temu przepisowi, zrzeka się tem samem korony za siebie i za potomstwo z tego małżeństwa.
Członek dynastji, zawierając małżeństwo bez zgody Króla, traci zdolność do objęcia tronu; zdolności tej nie będzie też miało potomstwo z tego małżeństwa. Wszelako Król, za zgodą Sejmu, może zdolność do objęcia tronu temu członkowi dynastji i jego potomstwu przywrócić.
W ciągu ostatniego roku przed osiągnięciem pełnoletności, Król składa wobec Rady Ministrów i Marszałków obu Izb Sejmowych przysięgę według roty, zawartej w niniejszej ustawie.
Następca tronu podlega tym samym przepisom.
Zwołanie Sejmu jest obowiązkiem ostatniej Rady Ministrów, która urzęduje aż do objęcia rządów przez nowego Króla. Gdyby Rada Ministrów nie zwołała Sejmu w ciągu dni 30-tu od początku bezkrólewia, Marszałkowie Izb Sejmowych lub jeden z nich zwołają Sejm najdalej na dzień czterdziesty piąty od chwili osierocenia tronu.
Gdyby Izba Poselska lub obieralna część Senatu była rozwiązana, a wybory jeszcze nie były dokonane, zwołany będzie Sejm nadzwyczajny w dawnym składzie.
Sejm powołany do wyboru Króla, może powołać na Regenta osobę wyznania rzymsko - katolickiego i narodowości polskiej na czas do objęcia rządów przez elekta.
Regent wybrany przestaje być Regentem, gdy zdolny do sprawowania rządów Następca tronu stanie się pełnoletni. W tym wypadku Następca obejmuje regencję.
Regent wyznaczony winien złożyć rządy w ręce Następcy tronu zdolnego do sprawowania rządów, skoro ten osiągnie pełnoletność.
Gdy ustanowienie regencji jest konieczne z powodu choroby lub ciężkiej ułomności fizycznej Króla, Sejm na wniosek Rady Ministrów stwierdza potrzebę regencji.
Stwierdzenie potrzeby regencji oraz objęcie regencji zostają bezzwłocznie ogłoszone w dzienniku praw Państwa.
Art. 31. Regencja ustaje, gdy Król umrze, zrzeknie się tronu lub też przyczyna ustanowienia regencji przestanie istnieć.
Ustanie potrzeby regencji stwierdza Rada Ministrów. Wszelako jeżeli regencję ustanowiono z powodu choroby lub ciężkiej ułomności fizycznej Króla, ustanie regencji stwierdza Sejm na wniosek Rady Ministrów.
Stwierdzenie ustania potrzeby regencji i zakończenie regencji winno być bezzwłocznie ogłoszone w dzienniku praw Państwa.
Jeżeli regencja ustaje, a stwierdzona zostaje potrzeba regencji z innej przyczyny, dotychczasowy Regent pozostaje przy władzy.
Art. 32. Ilekroć w sprawie regencji wymagana jest uchwała sejmowa, a Sejm nie jest zebrany, zwołuje go Rada Ministrów. Gdyby Rada nie zwołała Sejmu w ciągu dni 30-tu od chwili, kiedy potrzeba regencji powstała, Marszałkowie Izb Sejmowych lub jeden z nich zwołają Sejm najdalej w ciągu dalszych dni piętnastu. Gdyby Izba Poselska lub obieralna część Senatu była w tym czasie
rozwiązana, a wybory nie były jeszcze dokonane, zwołany będzie Sejm nadzwyczajny w dawnym składzie.
Sejm obraduje w tych sprawach na wspólnem posiedzeniu obu Izb pod przewodnictwem Marszałka Senatu według porządku sejmowania Senatu. Uchwały Sejmu zapadają prostą większością głosujących przy obecności najmniej połowy posłów i trzeciej części senatorów. Wybór Regenta odbywa się przez głosowanie tajne.
Art. 34. Na czas małoletności Króla ustanowiona będzie Rada Wychowawcza z pięciu osób.
Członkami Rady z samego prawa będą: opiekun Króla, Regent i matka Królewska, pozostałych członków Rady wybierze Senat. Przewodniczącym w Radzie będzie Regent.
Rada ustali kierunek wychowania i plan nauczania Króla, wyznaczy nauczycieli i wychowawców i sprawować będzie nadzór nad całem wychowaniem Królewskiem.
W sprawie opieki nad majątkiem małoletniego Króla będzie wydana osobna ustawa.
Obywatele, posiadający wykształcenie wyższe lub średnie, są wybieralni po ukończeniu 25-go roku życia, wszyscy pozostali obywatele po ukończeniu 30-go roku życia.
Ordynacja wyborcza może ustalić, jaki odsetek ogółu głosów oddanych jest konieczny dla uzyskania mandatu.
Wybory są bezpośrednie i tajne. Wszelako dla organów samorządu miejskiego i wiejskiego może ordynacja wyborcza ustanowić wybory pośrednie.
Art. 48. Drugą połowę Senatu stanowią:
1) pełnoletni książęta krwi,
2) arcybiskup warszawski,
3) biskupi dyecezalni katoliccy obrządku łacińskiego, greckiego i ormiańskiego, mianowani dożywotnio przez Króla w liczbie, odpowiadającej nie mniej jak ⅔ dyecezji,
4) jeden przedstawiciel duchowieństwa ewangelicko-augsburskiego i jeden przedstawiciel duchowieństwa ewangelicko-reformowanego, mianowani przez Króla na czas piastowania urzędu duchownego,
5) Prezydent Najwyższego sądu, prezydent Najwyższego Trybunału Administracyjnego i prezes najwyższego w państwie stowarzyszenia naukowego wskazanego rozporządzeniem Królewskiem, — wszyscy przez czas zajmowania tych urzędów.
6) senatorowie w liczbie czternastu, mianowani przez Króla na 10 lat od dnia nominacji z pośród kandydatów, przedstawionych po trzech na każde krzesło przez zrzeszenia, oznaczone rozporządzeniem Królewskiem, a mianowicie:
a) czterej, na przedstawienie zrzeszeń rolników większych i drobnych,
b) trzej, na przedstawienie zrzeszeń przemysłowych,
c) trzej, na przedstawienie zrzeszeń handlowych i współdzielczych,
d) trzej, na przedstawienie zrzeszeń i związków zawodowych robotniczych,
e) jeden, na przedstawienie zrzeszeń naukowych.
7) na pozostałe krzesła mianowani będą dożywotnio przez Króla znawcy spraw państwowych i społecznych, potrzeb nauki i sztuki.
Art. 49. Senatorowie są wybierani na 10 lat, licząc od dnia otwarcia Sejmu.
Połowa wybieralnych senatorów ustępuje co lat pięć w porządku, w ordynacji wyborczej określonym.
Art. 52. Naczelnicy państwowych władz politycznych, policyjnych, skarbowych, tudzież prokuratorowie państwa i sędziowie śledczy nie są wybieralni w okręgach wyborczych, będących w całości lub w części okręgami ich urzędowania, aż do upływu sześciu miesięcy od opuszczenia stanowiska.
Przepis ten nie dotyczy naczelników władz centralnych.
Art. 53. Nikt nie może być równocześnie senatorem lub posłem i płatnym państwowym urzędnikiem politycznym, policyjnym lub skarbowym.
Przepis ten nie dotyczy ministrów.
Art. 60. W ciągu sesji i 6 tygodni po sesji członkowie Sejmu nie mogą być pozbawiani wolności, ani też postępowanie karne nie może być przeciwko nim wdrażane bez uprzedniej zgody właściwej Izby Sejmowej, o ile nie będą schwytani na gorącym uczynku. W tym wypadku władza sądowa uwiadomi niezwłocznie prezydjum właściwej Izby Sejmowej. Izba może zażądać bezzwłocznego uwolnienia niezależnie od tego, czy uwięzienie nastąpiło podczas sesji, czy przed jej rozpoczęciem.
Postępowanie karne przeciwko senatorowi lub posłowi na żądanie Izby winno być zawieszone na czas sesji.
Art. 67. Obrady sejmowe będą jawne. Wszelako przewodniczący w Izbie, jako też przedstawiciel rządu i określona w porządku sejmowania część Izby może zażądać tajności obrad w pewnym przedmiocie.
Wnioski o tajność będą rozpatrywane i głosowane przy drzwiach zamkniętych.
Art. 69. Uchwały Izb Sejmowych zapadają prostą większością głosujących przy obecności najmniej połowy członków w Izbie Poselskiej, a jednej trzeciej w Senacie. Wszelako zmiana Konstytucji lub jednorazowe pominięcie jej przepisów może być uchwalone tylko w obecności dwóch trzecich członków Izby większością dwóch trzecich osób głosujących. Projekt zmiany lub jednorazowego pominięcia przepisów Konstytucji winien być uchwalony dwukrotnie w tej samej redakcji, mianowicie drugi raz w ciągu piątego tygodnia po pierwszej uchwale.
Wszelako, gdy chodzi o jednorazowe pominięcie przepisu Konstytucji, przy głosowaniu powtórnem wystarcza obecność połowy członków Izby.
Artykuł ten nie dotyczy oznaczonych w porządku sejmowania wyborów do Komisji Sejmowych.
Art. 73. Projekt ustawy, odrzucony przez jedną Izbę, lecz przyjęty przez drugą ⅔ głosów na dwóch bezpośrednio po sobie następujących sesjach, może uzyskać sankcję Królewską, o ile po zliczeniu wszystkich głosów, w obu Izbach oddanych, okaże się, że za każdym razem prosta większość głosujących oświadczyła się za projektem. Wniosek o powtórne poddanie projektu ustawy pod obrady Izby, może wyjść od Króla lub od tej Izby, która projekt przyjęła.
Ustawa, wydana na podstawie niniejszego artykułu, nie może zmienić Konstytucji, ani też ordynacji wyborczej do Sejmu.
Art. 74. Projekt ustawy, przyjęty przez Sejm, staje się prawem po uzyskaniu sankcji Królewskiej.
Art. 75. Ustawy są ogłaszane przez Króla w dzienniku praw Państwa z powołaniem się na przyzwolenie Sejmu.
Rozporządzenia Królewskie, zawierające przepisy prawne, winny być również ogłaszane w dzienniku praw Państwa, przyczem podany być winien przepis ustawy, upoważniający do wydania danego rozporządzenia.
Ustawy wchodzą w życie w piętnastym dniu po wydaniu numeru dziennika praw Państwa, w którym są ogłoszone, o ile same nie zawierają odmiennego postanowienia. Przepis ten dotyczy również rozporządzeń Królewskich, zawierających przepisy prawne.
Art. 76. Projekt ustawy, przez jedną Izbę Sejmową uchwalony a przez drugą zmieniony, winien być zwrócony pod obrady pierwszej.
Na wniosek jednej z Izb będzie powołana Komisja Rozjemcza, której członków wybiorą obie Izby w równej ilości. Komisja przedłoży wnioski swoje tej Izbie, która uchwaliła projekt pierwotny.
Powołanie Komisji Rozjemczej jest obowiązkowe w wypadkach niezgodności Izb co do szczegółów w uchwałach budżetowych.
Art. 78. Sejm ustala corocznie budżet, zawierający obliczenie wszystkich przychodów i rozchodów państwa na rok następny.
Każde przekroczenie budżetu wymaga uprzedniej zgody Sejmu.
Kwoty, w budżecie oznaczone lub dodatkowo uchwalone, mogą być użyte tylko na cel, w odnośnej ustawie określony.
Jeśli budżet nie jest uchwalony, wolno pobierać tylko te podatki i daniny państwowe, których pobór jest uzasadniony ustawami, i wolno czynić tylko wydatki prawnie uzasadnione.
Art. 81. Czuwanie nad tem, by przepisy art. 78 i art. 80 nie były przekraczane, należy do Naczelnej Izby Obrachunkowej z wyjątkiem postanowienia o zaciąganiu pożyczek państwowych. Naczelna Izba Obrachunkowa bada wszelkie rachunki państwa i funduszów przez państwo zawiadywanych i ustala co rok zamknięcie rachunków, które powinno zawierać wykaz wszystkich przychodów i rozchodów państwa z roku ubiegłego. Zamknięcie to wraz z uwagami Naczelnej Izby Obrachunkowej przedkłada się co rok Sejmowi dla uzyskania absolutorjum.
Naczelna Izba Obrachunkowa jest władzą kolegjalną i niezależną od Ministerjów. Król mianuje członków Obrachunkowej Izby.
Członkowie korzystają z niezawisłości sędziowskiej, powinni jednak być złożeni z urzędu na zgodne żądanie obu Izb Sejmowych.
Osobna ustawa określi ustrój Naczelnej Izby Obrachunkowej i ustali jej obowiązki, niniejszem postanowieniem nie objęte.
Sejm zatwierdza plan umorzenia długów.
Art. 87. Jeżeli Sejm nie jest zebrany, ani też zwołany być nie może w czasie, gdy okaże się nagląca konieczność natychmiastowego wydania ustawy dla zachowania bezpieczeństwa publicznego lub zaradzenia klęsce żywiołowej, może w miejsce ustawy być ogłoszone, pod odpowiedzialnością wszystkich ministrów, rozporządzenie Królewskie, mające tymczasową moc ustawy. Jednakże rozporządzenie takie nie może zmienić Konstytucji, ani też ordynacji wyborczej do Sejmu, ani też wprowadzić nowych lub podwyższyć istniejących podatków. Na mocy postanowienia niniejszego nie będzie też Król mógł pominąć artykułu 80 niniejszej ustawy.
Rozporządzenie, podpisane przez wszystkich ministrów, zostaje ogłoszone przez Króla, z powołaniem niniejszego postanowienia.
Rozporządzenie traci moc z samego prawa, jeżeli rząd nie przedłoży go do zatwierdzenia najbliższemu po ogłoszeniu Sejmowi, najpierw Izbie Poselskiej, w ciągu czterech tygodni po zebraniu się Sejmu, lub jeżeli jedna Izba je odrzuci lub też jeżeli Sejm go nie zatwierdzi w przeciągu 6 miesięcy po wydaniu.
Wszyscy ministrowie są odpowiedzialni za natychmiastowe zaprzestanie stosowania rozporządzenia tego rodzaju z chwilą, kiedy straciło moc obowiązującą.
Art. 89. Izby Sejmowe mają prawo skierowane do nich petycje przekazywać ministrom.
Na żądanie Izby minister powinien udzielić wyjaśnień w sprawie, której petycja dotyczy.
Art. 90. W Izbie Poselskiej i w Senacie mogą być wnoszone interpelacje do ministrów trybem, w porządku sejmowania określonym.
Minister ma prawo nie udzielić odpowiedzi natychmiast, zapowiadając ją na termin określony, a także odmówić odpowiedzi w umotywowanem oświadczeniu.
Po przeprowadzeniu dyskusji nad interpelacją lub odpowiedzią ministra, Izba może uchwalić, że przyjmuje odpowiedź do wiadomości lub, że jej nie przyjmuje albo wreszcie, że przechodzi do porządku dziennego z podaniem powodów lub bez ich podania.
Art. 92. Ministrowie i komisarze rządu mają prawo przemawiać w Izbach Sejmowych poza koleją mówców, zapisanych do głosu.
W głosowaniach mogą brać udział tylko, o ile są członkami Izby.
Na żądanie Izby minister winien się stawić osobiście dla wysłuchania jej oświadczeń.
Art. 95. Rada Ministrów składa się ze wszystkich ministrów pod przewodnictwem pierwszego ministra lub jego zastępcy.
Przedmiotem obrad i uchwał Rady są sprawy polityczne, administracyjne i ustawodawcze szczególnej wagi. Zdanie każdego ministra winno być zaznaczone w protokóle posiedzeń. Po podpisaniu protokółu przez obecnych, przewodniczący przedstawia go Królowi.
Art. 96. Rada Ministrów, obradująca pod przewodnictwem Króla, stanowi Radę Koronną.
Do Rady Koronnej należy też Następca tronu, o ile jest pełnoletni. Nadto Król może wzywać na Radę Koronną Marszałków obu Izb Sejmowych.
Radę Koronną zwołuje Król według swego uznania dla zasięgnięcia jej opinji w sprawach szczególnej wagi.
Art. 102. Sędziowie są samodzielni i niezawiśli w wykonywaniu swego urzędu, podlegając tylko ustawom.
Sędzia może być złożony z urzędu tylko w wypadkach ustawowo przewidzianych. Władza przełożona może sędziego zawiesić w urzędowaniu tylko przy równoczesnem przekazaniu sprawy właściwemu sądowi. Sędzia może być przeniesiony na inne miejsce lub w stan spoczynku wbrew swojej woli jedynie mocą orzeczenia sędziowskiego i tylko w wypadkach i trybem ustawowo przewidzianym. Zastrzeżenia te nie dotyczą wypadków, kiedy przeniesienie sędziego na inne miejsce lub w stan spoczynku jest potrzebne na skutek zmian w organizacji sądów lub ich okręgów.
Art. 108. Będzie utworzony Trybunał Kompetencyjny, rozstrzygający w pierwszej i ostatniej instancji spory kompetencyjne pomiędzy sądownictwem zwykłem a administracyjnem, oraz pomiędzy sądami zwykłemi a władzami administracyjnemi co do kwestji, czy dana sprawa ma być przeprowadzona w drodze prawa, czy w drodze administracyjnej.
Ustawa przekazać może temu Trybunałowi rozstrzyganie także innych sporów prawno-publicznych.
Trybunał sam rozstrzygać będzie o swojej kompetencji.
Jeżeli Trybunał przekaże jakąkolwiek sprawę sądowi zwykłemu lub władzy administracyjnej, instancje te nie mogą odmówić zajęcia się nią z powodu braku kompetencji.
Art. 109. Ustawy określą ustrój i prawa gmin i innych jednostek samorządnych, przestrzegając przytem zasad następujących:
1) w sprawach własnych gmin i innych jednostek samorządnych stanowić będą rady obieralne. Wyjątki od tej zasady winny być przewidziane w ustawach. Ustawa określi wypadki, w których uchwały rad wymagać będą zatwierdzenia przełożonej władzy państwowej lub samorządnej. Pozatem uchwały mogą być unieważnione tylko w razie niezgodności z prawem;
2) rady gmin i innych jednostek samorządnych obradują jawnie. Wyjątki od tej zasady powinny być przewidziane w ustawach. Budżety i zamknięcia rachunkowe wszelkich jednostek samorządnych winny być corocznie ogłaszane w sposób, oznaczony w drodze ustawodawczej;
3) wykonanie uchwał rad samorządnych należy do zarządu właściwych jednostek samorządnych;
4) ustawy określą udział zarządów jednostek samorządnych w administracji państwowej;
5) przewodniczącym zarządu jednostki samorządnej wyższego rzędu będzie mianowany przez Króla urzędnik państwowy, będący jednocześnie naczelnikiem państwowej ogólnej władzy administracyjnej danego okręgu. Wyjątki od tej zasady określi ustawa;
6) granice okręgu jednostki samorządnej wyższego rzędu mogą uledz zmianie tylko w drodze ustawodawczej;
7) państwo wykonywa nadzór nad administracją gmin i innych jednostek samorządnych według przepisów ustawowych;
8) jednostki samorządne mogą się łączyć w związki dla przeprowadzenia szczególnych zadań, wchodzących w zakres administracji samorządnej;
9) prawo wyborcze w gminie nie może być ograniczone do posiadaczy nieruchomości w gminie.
Art. 113. Nikt nie może być pozbawiony sądu, któremu z prawa podlega.
Sądy wyjątkowe są dopuszczalne tylko w wypadkach, oznaczonych ustawami przed popełnieniem przestępstwa.
Art.115. Ściganie obywatela i wymierzanie kary jest dopuszczalne tylko na zasadzie już istniejącej ustawy.
Śmierć cywilna, kara wywołania lub konfiskaty majątku nie może być wyrzeczona.
Art. 116. Własność prywatna obywatela jest nietykalna.
Wywłaszczenie całkowite lub częściowe może się odbyć tylko według przepisów ustawowych. Wywłaszczenie winno być uzasadnione użytecznością powszechną, w ustawie wskazaną, i wymaga wypłaty słusznego wynagrodzenia.
Art. 117. Mieszkanie obywatela jest nietykalne.
Wkroczenie do mieszkania, rewizja domowa i zatrzymanie papierów i wszelkich ruchomości może mieć miejsce tylko w wypadkach, ustawą przewidzianych, przy ścisłem zachowaniu postępowania, ustawowo przepisanego.
Art. 121. Każdy obywatel może swobodnie wyrażać swe myśli w słowie, piśmie, druku i w formie obrazowej, o ile nie przekracza granic, ustawą zakreślonych.
Prasa może być poddana tylko przewidzianym w ustawach ograniczeniom.
Cenzura uprzednia nie może być ustanowiona.
Zaprowadzenie systemu koncesyjnego co do wydawania druków jest również niedopuszczalne.
Debit pocztowy nie może być odjęty przez władzę wykonawczą drukom, wydanym w granicach państwa.
Art. 126. Wolność wyznania poręcza się.
Nikt nie może być zmuszony do udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych, o ile nie podlega władzy rodzicielskiej lub opiekuńczej.
Wolności wyznania nie wolno używać w sposób, naruszający ustawy.
Art. 127. Żaden obywatel nie może być pozbawiony praw, przysługujących innym obywatelom, z powodu swego wyznania.
Nikt nie może uchylać się od spełniania obowiązków publicznych z powodu swoich wierzeń religijnych.
Art. 131. Członkowie wyznań, prawnie nie uznanych, mogą spełniać czynności religijne w miejscach zamkniętych, o ile one nie są przeciwne prawu, ani obyczajności.
Uznanie wyznania może nastąpić tylko w drodze ustawodawczej.
Art. 138. Wszyscy obywatele są obowiązani do służby wojskowej.
Zwolnienia od tego obowiązku, zwłaszcza dla duchowieństwa, ustanowią osobne ustawy.
Rodzaj i sposób, porządek i czas trwania służby oraz wszelkie świadczenia na cele wojskowe określone będą w drodze ustawodawczej.
Art. 143. Państwo obowiązane jest wynagrodzić obywatelowi szkody, które mu urzędnik państwowy cywilny lub wojskowy wyrządził przez urzędowanie, niezgodne z prawem lub obowiązkami służby.
Wniesienie skargi przeciwko państwu nie może być uzależnione od zezwolenia władzy publicznej.
Państwo może zażądać od urzędnika zwrotu odszkodowania, wypłaconego obywatelowi.
Te same przepisy stosują się do odpowiedzialności gmin i innych jednostek samorządnych za urzędników tychże jednostek.
Oddzielne ustawy rozwiną przeprowadzenie tych zasad.
Art. 144. Określone będą ustawowo warunki pod jakiemi wolno pociągnąć do odpowiedzialności sądowej urzędnika cywilnego lub wojskowego za pogwałcenie prawa lub obowiązku służbowego przez czynności urzędowe lub przy ich pełnieniu.
Dochodzenie sądowe przeciwko urzędnikowi nie może być uzależnione od zgody jego władzy przełożonej. Wszelako na żądanie władzy przełożonej, ustawowo oznaczonej, rozstrzygnie sądownictwo administracyjne kwestję wstępną, czy urzędnik przekroczył swe atrybucje urzędowe lub zaniechał czynności urzędowej, do której był obowiązany.
Zawieszenie nastąpić może tylko podczas wojny albo, gdy grozi natychmiastowy wybuch wojny, jakoteż w razie rozruchów wewnętrznych, oraz w czasie, gdy odbywają się rozległe knowania, mające charakter zdrady stanu, lub zagrażające wogóle Konstytucji albo osobistemu bezpieczeństwu.
Odzielna ustawa o stanie wyjątkowym ustali przeprowadzenie tych zasad przez zwiększenie atrybucji władz cywilnych lub też ustanowienie władz wojskowych.
Art. 149. W ciągu pierwszego roku od chwili wejścia w życie Konstytucji a za zgodną uchwałą obu Izb Sejmowych i dłużej, Król może łącznie z Radą Ministrów wydawać w miejsce ustaw rozporządzenia pod odpowiedzialnością wszystkich ministrów.
Rozporządzenia te nie mogą zmienić Konstytucji, ani ordynacji wyborczej do Sejmu, ani wprowadzić nowych lub podwyższyć istniejących podatków. Zaciągnięcie pożyczki państwowej również nie jest dopuszczalne na mocy takiego rozporządzenia. Nie może też uledz w tej drodze zmianom ani uchyleniu ustawodawstwo, obowiązujące w dniu 1 sierpnia 1914 r. na obszarze Państwa Polskiego, a mianowicie:
1) ustawodawstwo cywilne za wyjątkiem dodatku do art. 698 uwaga 2 tomu 10-go części pierwszej zbioru praw Cesarstwa Rosyjskiego, dotyczące obszarów, wchodzących przedtem w skład tego Cesarstwa,
2) ustawodawstwo hipoteczne,
3) ustawodawstwo handlowe, o ile dotyczy obszarów dawnego Królestwa Polskiego w granicach z 1815 r. i ustawa wekslowa obszarów, wchodzących przedtem w skład Cesarstwa Rosyjskiego,
4) ustawodawstwo o uwłaszczeniu włościan, o władaniu gruntami uwłaszczonymi i o serwitutach włościańskich z wyjątkiem jednak przepisów, dotyczących organizacji odpowiednich władz.
Rozporządzenia te tracą moc z samego prawa, jeżeli rząd nie przedstawi ich Sejmowi w przeciągu dwóch miesięcy od wydania, wnosząc je najpierw do Izby Poselskiej, albo jeżeli jedna z Izb je odrzuci, albo jeżeli Sejm ich nie zatwierdzi w przeciągu 6 miesięcy od wydania.
Sejm może przedłużyć moc obowiązującą rozporządzenia.
Art. 150. Do czasu wydania ustawy o odpowiedzialności ministrów, ministra postawionego w stan oskarżenia przez Izbę Sejmową, sądzić będzie Trybunał Kompetencyjny.
Trybunał ustali sposób postępowania i określi, o ile tego nie uczyni ustawa karna, karę, wszelako nie wyższą nad 10 lat więzienia.
Przysięgam Bogu Wszechmocnemu i Narodowi Polskiemu na Świętą Jezusa Chrystusa Ewangelję, że mając w czci i pamięci sławne czyny i dzieła dawnych Królów, na tronie polskim poprzedników moich, Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły, Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Władysława IV, Jana III, jako i krew tych, co o utraconą niepodległość walczyli, będę wiernie trzymał, chował, bronił i przestrzegał Konstytucji i praw Państwa Polskiego, będę sprawował rządy dla dobra powszechnego, ugruntowania potęgi, sławy, wolności i szczęścia Ojczyzny Polskiej, dla zachowania spokoju i zgody między wszystkimi obywatelami, ceniąc ponad życie i widoki osobiste pomyślność powszechną, ślubuję bronić z wszystkich sił moich niepodległości państwa i całości ziem do Polski należących. Tym wszystkim celom służyć, w wierze rzymsko-katolickiej trwać, poczytuję za włożoną na mnie przez Boga i Naród świętą powinność. Tak mi Panie Boże dopomóż i Święta Jego Ewangelja.
Przysięgam Bogu Wszechmocnemu i Narodowi Polskiemu, że będę stale i niezłomnie dochowywał Konstytucji i praw Państwa Polskiego. Tak mi Panie Boże dopomóż.
Przysięgam Bogu Wszechmocnemu i Narodowi Polskiemu, że będę niezłomnie przestrzegał Konstytucji i rządził w imieniu Króla zgodnie z nią i ustawami państwa, oraz że dochowam wierności Królowi. Tak mi Panie Boże dopomóż.
Wiceprzewodniczący Komisji
Sejmowo-Konstytucyjnej
Ks. H. Przeździecki wł. r.
Sekretarz Komisji Sejmowo-Konstytucyjnej
S. Dziewulski.
Sekretarz referent Biura Komisji
Sejmowo-Konstytucyjnej.
S. Urbanowicz.
