Pierwszy projekt ustawy o Karcie Polaka z 1999
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 kwietnia 1999 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o Karcie Polaka i trybie stwierdzania przynależności do Narodu Polskiego osób narodowości polskiej lub polskiego pochodzenia |
- Zobacz w Wikipedii hasło Karta Polaka
Początek uchwały[edytuj]
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Karcie Polaka i trybie stwierdzania przynależności do Narodu Polskiego osób narodowości polskiej lub polskiego pochodzenia.
Jednocześnie upoważnia senator Janinę Sagatowską do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad projektem.
p r o j e k t
Tytuł i preambuła[edytuj]
z dnia
o Karcie Polaka i trybie stwierdzenia przynależności do Narodu Polskiego osób narodowości polskiej lub polskiego pochodzeniaCelem stworzenia przywilejów ojczyźnianych oraz potwierdzenia przynależności do Narodu Polskiego:
- byłych obywateli Rzeczypospolitej oraz ich potomków,
- tych, którzy nigdy nie opuszczali Polski, a na skutek sytuacji powstałej po wojnie 1939 - 1945 r. znaleźli się poza jej granicami i pozbawieni zostali obywatelstwa polskiego,
- i tych, którzy poprzez pochodzenie i kontynuację tradycji narodowych na obczyźnie czują się Polakami,
w celu wzmocnienia więzi naszych Rodaków na obczyźnie z ojczyzną, uznając, że należy im się głęboki szacunek i zadośćuczynienie moralne za utratę obywatelstwa polskiego, dając wyraz pamięci Macierzy stanowi się, co następuje:
Rozdział 1. Przepisy ogólne[edytuj]
Art. 1.
Osoby narodowości lub pochodzenia polskiego stale mieszkające poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, mocą niniejszej ustawy otrzymują przywilej ojczyźniany w formie dokumentu osobistego pod nazwą Karta Polaka, zwanego dalej "Kartą", potwierdzającego przynależność do Narodu Polskiego, określającego status w czasie pobytu na terenie Rzeczypospolitej oraz regulującego stosunek państwa polskiego do jego byłych obywateli.
Art. 2.
Uprawnione do otrzymania Karty są osoby wymienione w art. 1, które:
- posiadały obywatelstwo Rzeczypospolitej Polskiej, lecz wskutek sytuacji po wojnie 1939 - 1945 r. znalazły się poza jej granicami i pozbawione zostały obywatelstwa polskiego,
- będąc obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej i zamieszkując jej terytorium wyemigrowały wskutek prześladowań politycznych, narodowościowych, religijnych lub z przyczyn ekonomicznych,
- nie posiadając nigdy obywatelstwa polskiego wykażą, że swym pochodzeniem, działalnością, używaniem języka polskiego jako mowy potocznej i wychowaniem potomstwa zaznaczyły w sposób oczywisty przywiązanie do narodowości polskiej.
Art. 3.
Karta uprawnia osoby legitymujące się tym dokumentem do:
- uzyskania wizy narodowościowej,
- nieograniczonego w czasie prawa pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
- wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez obowiązku posiadania środków niezbędnych do pokrycia kosztów wjazdu, przejazdu, pobytu i wyjazdu, obciążających cudzoziemców,
- dostępu do szkół publicznych wszystkich szczebli na zasadach obowiązujących obywateli polskich,
- świadczeń z zakresu opieki zdrowotnej w czasie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach obowiązujących obywateli polskich,
- nauki języka polskiego w formach zorganizowanych i poznania literatury kraju pochodzenia, na zasadach ustalonych przez ministra właściwego do spraw nauki,
- otrzymywania orderów i odznaczeń przysługujących obywatelom polskim za zasługi i cnoty obywatelskie, wybitne osiągnięcia i zasługi cywilne i wojskowe położone w czasie pokoju lub wojny, dla chwały Rzeczypospolitej lub w służbie społeczeństwu,
- zwolnienia w czasie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej z opłat i danin publicznych, obciążających cudzoziemców.
Art. 4.
Uprawnienia wynikające z Karty przysługujące jej posiadaczowi rozciągają się odpowiednio na dzieci do lat 18.
Rozdział 2. Tryb postępowania[edytuj]
Art. 5.
Karta jest urzędowym dokumentem osobistym, którym władze Rzeczypospolitej Polskiej, w sposób formalny, potwierdzają polską narodowość lub pochodzenie posiadacza dokumentu, w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 6.
Karta zawiera dane personalne jej posiadacza, szczególnie imię, nazwisko, datę urodzenia, obywatelstwo, adres miejsca stałego pobytu. Do Karty wpisuje się także imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka do lat 18.
Art. 7.
- Karta wydawana jest z ważnością na czas nieokreślony. Karta jest ważna jedynie z ważnym paszportem lub innym ważnym dokumentem tożsamości jej posiadacza.
- Minister właściwy do spraw zagranicznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór Karty.
Art. 8.
Uprawnionymi do otrzymania Karty są osoby, o których mowa w art. 2, które przed konsulem Rzeczypospolitej Polskiej złożą wniosek o jej wydanie, poświadczoną urzędowo kopię ważnego dokumentu tożsamości, oświadczenie o polskiej narodowości lub pochodzeniu oraz dowody polskiego pochodzenia.
Art. 9.
Wnioskodawcy wykazywać mogą swoją polską narodowość lub pochodzenie wszelkimi środkami dowodowymi. Mogą to być w szczególności:
- polskie dokumenty tożsamości,
- odpisy aktów stanu cywilnego, metryki chrztu, świadectwa szkolne i inne potwierdzające związek z polskością,
- dokumenty potwierdzające odbycie służby wojskowej w polskich formacjach wojskowych,
- dokumenty potwierdzające posiadanie w przeszłości obywatelstwa polskiego,
- dokumenty potwierdzające fakt deportacji lub uwięzienia, zawierające wpis informujący o polskiej narodowości lub pochodzeniu albo deportacji osoby uwięzionej,
- dokumenty o rehabilitacji osoby deportowanej, zawierające wpis informujący o polskiej narodowości lub pochodzeniu,
- inne dokumenty urzędowe państwa pobytu, zawierające wpis informujący o polskiej narodowości lub pochodzeniu albo mogące mieć znaczenie dla ustalenia narodowości polskiej lub pochodzenia polskiego.
Art. 10.
Niezależnie od sposobów wymienionych w art. 9, łączność z Narodem Polskim może być dowodzona przynależnością do organizacji polskich lub udziałem w walce o sprawę polską, względnie wynikać z postawy i języka, bądź z pielęgnowania w rodzinie polskich obyczajów, ze związku z polską kulturą i życiem Polaków, z postawy w okresie obcego panowania, dowodzącej solidaryzowania się z Polakami, przy narażeniu na osobiste niebezpieczeństwo.
Art. 11.
W przypadku braku jakichkolwiek dokumentów lub innych dowodów pośrednich uznane zostaną wnioski osób znających język polski, które okażą swym zachowaniem, że poczuwają się do polskości.
Rozdział 3. Właściwość organów[edytuj]
Art. 12.
Właściwym do potwierdzenia polskiej przynależności narodowej lub polskiego pochodzenia jest konsul Rzeczypospolitej Polskiej miejsca stałego zamieszkania wnioskodawcy. Potwierdzenie to następuje w formie Karty i nie wymaga odrębnego rozstrzygnięcia.
Art. 13.
- Odmowa przyznania Karty może nastąpić wyłącznie w przypadku:
- skazania wnioskodawcy prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne, chyba że udowodni że skazany został za działalność na rzecz Państwa Polskiego,
- stwierdzoną prawomocnym wyrokiem działalność wnioskodawcy za granicą na szkodę Państwa Polskiego,
- uzasadniającym na podstawie przepisu szczególnego odmowę przyznania obywatelstwa polskiego.
- Od decyzji odmawiającej przyznania Karty przysługuje wnioskodawcy odwołanie
do ministra właściwego do spraw zagranicznych w terminie 30 dni od dnia otrzymania decyzji.
Art. 14.
- Karta może być unieważniona, jeśli okaże się, iż okoliczności faktyczne, mające pod względem prawnym istotne znaczenie, o ile służyły za podstawę wydania Karty,
są niezgodne z prawdą, a wnioskodawca świadomie je przedstawił.
- Właściwym w sprawach unieważnienia Karty jest minister właściwy do spraw zagranicznych.
Art. 15.
Wydanie Karty odbywa się w sposób uroczysty.
Art. 16.
- Postępowanie przed konsulem wolne jest od opłat.
- Konsulaty prowadzą ewidencję wydanych Kart i duplikatów.
Art. 17.
- Konsulowie Rzeczypospolitej Polskiej zapewnią pomoc osobom ubiegającym się o poświadczenie narodowości polskiej lub pochodzenia polskiego, na warunkach określonych prawem w odniesieniu do obywateli polskich.
- O treści ustawy i trybie składania wniosków o potwierdzenie statusu określonego ustawą, konsulowie winni powiadomić środowiska polonijne i ludność polskiego pochodzenia kraju pobytu.
Rozdział 4. Zmiany w przepisach obowiązujących[edytuj]
Art. 18.
W ustawie z dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 114, poz. 739, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1126) wprowadza się następujące zmiany: 1. w art. 6 w ust. 2 w pkt 4 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 5 w brzmieniu: "5) Karty Polaka, przyznanej cudzoziemcowi narodowości lub pochodzenia polskiego na podstawie ustawy z dnia ... o Karcie Polaka i trybie stwierdzania przynależności do Narodu Polskiego osób narodowości polskiej lub polskiego pochodzenia (Dz. U. Nr ..., poz. ...)."; 2. w art. 7 w ust. 1 w pkt 4 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 5 w brzmieniu: "5) wiza narodowościowa."; 3. po art. 11 dodaje się art. 11a w brzmieniu: "11a. Wiza narodowościowa uprawnia osoby posiadające Kartę Polaka do wielokrotnego przekraczania granicy Rzeczypospolitej Polskiej i nieograniczonego w czasie prawa pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej."; 4. w art. 79: a) po ust. 3 dodaje się ust. 3a i 3b w brzmieniu: "3a. Wizy narodowościowe wydają osobom posiadającym Kartę Polaka kierownicy polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, właściwi ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca. 3b. Od decyzji o odmowie wydania wizy narodowościowej przysługuje odwołanie d o ministra właściwego do spraw wewnętrznych w terminie 30 dni od daty otrzymania decyzji.", b) w ust. 5 po wyrazie "przysługuje" dodaje się wyrazy " , z zastrzeżeniem ust. 3b". Art. 19. W ustawie z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 9, poz. 34, z 1997r. Nr 114, poz. 739 oraz z 1998 r. Nr 117, poz. 757) w art. 23 w ust. 1 w pkt 2 po wyrazie "repatriacyjnych" dodaje się wyraz ", narodowościowych" oraz kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 3 w brzmieniu: "3) wydaje osobom narodowości lub pochodzenia polskiego dokument potwierdzający przynależność do Narodu Polskiego pod nazwą Karta Polaka.".
Art. 20.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 7 ust. 2, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
UZASADNIENIE[edytuj]
Projektowana ustawa nie nawiązuje do wcześniejszego ustawodawstwa w tej materii, gdyż takich regulacji nie było. Można tylko odnotować, że np. ustawodawca słowacki wprowadził w 1997 roku "Kartę Zagranicznego Słowaka".
Potrzeba ustanowienia Karty Polaka wypływa z obowiązku państwa wobec rodaków, którzy żyją poza granicami Polski, stanowią około 1/3 Narodu Polskiego i także tworzą Polskę.
Polacy również i na obczyźnie, we wszystkich krajach świata, w jakich się znajdują z różnych, najczęściej tragicznych powodów niosą Ojczyznę. Nie wynaradawiają się, a są wierni dziedzictwu kultury, języka, wiary, świadomości korzeni.
Ustawa sprawi, że Polacy przyjeżdżający do Macierzy będą już na granicy traktowani jak Polacy, a nie cudzoziemcy, jak to dzieje się obecnie. Projektowane niniejszą ustawą rozwiązania zapewnią rodakom kontakt z Ojczyzną, swobodny wjazd do Polski, nieograniczony w czasie pobyt itp.
Karta Polaka zapewni w zasadzie wszystkie podstawowe prawa, poza szczegółowymi, dotyczącymi życia publicznego kraju.
Karta będzie alternatywą dla tych wszystkich rodaków, którzy pragną kontaktu z Polską, a nie będą mogli, czy też nie będą chcieli skorzystać z prawa do obywatelstwa polskiego, np. powodu zakazu podwójnego obywatelstwa w krajach, w których mieszkają, pracują i których są obywatelami.
Z tego między innymi powodu dokument ten jest bardzo oczekiwany, szczególnie przez rodaków na Wschodzie, np. Zjazd Związku Polaków na Litwie podjął w kwietniu br. stosowną uchwałę domagającą się ustanowienia takiego przywileju ojczyźnianego. Również Europejska Rada Wspólnot Polonijnych wypowiadała się w sierpniu br. jasno i zdecydowanie za wprowadzeniem tego typu rozwiązania do ustawodawstwa polskiego.
Projektowana ustawa nie pociąga za sobą bezpośrednich wydatków z budżetu Państwa.