Myśli (Blaise Pascal)/Dział jedenasty.
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Myśli |
| Wydawca | Księgarnia św. Wojciecha |
| Data wyd. | 1921 |
| Druk | Drukarnia św. Wojciecha |
| Miejsce wyd. | Poznań; Warszawa |
| Tłumacz | Tadeusz Boy-Żeleński |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Widząc zaślepienie nędzy człowieka, patrząc na cały wszechświat niemy[1], i człowieka bez światła, zdanego samemu sobie, jak gdyby zbłąkanego w tym zakątku świata, bez świadomości kto go tam rzucił, ani co tam robi, co się z nim stanie po śmierci, niezdolnego do jakiej bądź wiedzy, doznaję przerażenia, jak człowiek, któregoby przeniesiono uśpionego na opustoszałą i straszliwą wyspę, i któryby się obudził bez świadomości gdzie jest i bez sposobu wydobycia się stamtąd. I podziwiam, w jaki sposób może ktoś nie wpaść w rozpacz w tak opłakanem położeniu. Widzę inne osoby koło siebie, podobnej natury: pytam ich, czy więcej co wiedzą ode mnie; odpowiadają że nie. I oto ci zbłąkani nieszczęśnicy, rozejrzawszy się dokoła siebie i zoczywszy jakieś powabne przedmioty, oddali się im i przywiązali do nich. Ja zaś nie umiałem się zdobyć na takie przywiązanie, i, zważając o ile więcej prawdopodobieństwa jest iż istnieje co innego niż to co widzę, szukałem czy Bóg nie zostawił jakiego znaku swej osoby.
A wieńczy to wszystko przepowiednia, iżby nie było powiedziane że to przypadek ją uczynił.
Ktokolwiek, mając jeno tydzień do życia, nie uzna iż stawka jest warta tego aby uwierzyć że to nie jest dzieło przypadku[2]...
Owo, gdyby namiętności nie władały nami, tydzień a sto lat, to jedno to samo[3].
Proroctwa. — Wielki Pan umarł.[4]
Susceperunt verbum cum omni aviditate, scrutantes Scripturas, si ita se haberent.[5]
Protida lege. — Impleta cerne. — Implenda collige.[6]
Pojmujemy proroctwa dopiero wówczas, kiedy oglądamy spełnienie wydarzeń: zatem, dowody usunięcia się, dyskrecji, milczenia etc., są dowiedzione jedynie dla tych, którzy wiedzą o nich i wierzą w nie.
Józef tak wewnętrzny w Zakonie całkowicie zewnętrznym.
Pokuty zewnętrzne skłaniają do wewnętrznej, tak jak upokorzenia do pokory. I tak...
Synagoga poprzedziła Kościół; żydzi chrześcijan. Prorocy przepowiedzieli chrześcijan; św. Jan Chrystusa.
Piękna to rzecz oglądać oczyma wiary dzieje Heroda, Cezara.
Gorliwość żydów dla swego zakonu i świątyni: Józef i Filon-żyd ad Caium. Któryż inny naród ma tę gorliwość? trzeba było aby ją mieli.
Jezus Chrystus przepowiedziany co do czasu i stanu świata: książę dobyty z uda[7], i czwarta monarchja[8] Co za szczęście ujrzeć tę jasność w tej ciemni!
Jak pięknie jest widzieć, oczyma wiary, Darjusza i Cyrusa, Aleksandra, Rzymian, Pompejusza, działających, bez wiedzy o tem, na chwałę Ewangelji!
Gorliwość ludu żydowskiego dla swego prawa, a zwłaszcza odkąd już niema proroków.
Wówczas gdy byli prorocy dla utrzymania prawa, lud je zaniedbywał; ale, od czasu jak nie stało proroków, zapanowała gorliwość.
Djabeł mącił gorliwość żydów przed Chrystusem, ponieważ byłaby im zbawienna, później zasię nie.
Lud żydowski wyszydzany przez pogan; lud chrześcijański prześladowany.
Dowód. — Proroctwa ze spełnieniem; to co poprzedziło Chrystusa i co nastąpiło po nim.
Ale to nie było dosyć że proroctwa istniały; trzeba było aby były rozsiane po wszystkich miejscach i przechowane we wszystkich czasach. I aby nie wzięto tego zbiegu za dzieło przypadku, trzeba było aby to przepowiedziano.
O wiele chlubniejszem jest dla Mesjasza, iż oni[9] są świadkami, a nawet narzędziami jego chwały, poza tem iż Bóg przeznaczył ich do tego.
Proroctwa. — Czas przepowiedziany i określony stanem ludu żydowskiego, stanem ludu pogańskiego, stanem świątyni, liczbą lat.
Trzeba być pewnym swego, aby przepowiedzieć tę samą rzecz na tyle sposobów: trzeba było, aby cztery monarchje, bałwochwalcze lub pogańskie, koniec królestwa Judy, i siedmdziesiąt tygodni zeszły się w tym samym czasie, a wszystko przed zburzeniem drugiej świątyni.
Proroctwa. — Gdyby jeden człowiek napisał księgę przepowiedni Jezusa Chrystusa co do czasu i sposobu i gdyby Chrystus przyszedł zgodnie z temi przepowiedniami, byłaby to siła boska.
Ale tutaj jest o wiele więcej. To cały szereg ludzi, którzy, przez cztery tysiące lat, stale i niezmiennie, zjawiają się jeden po drugim aby przepowiedzieć to samo wydarzenie. To cały lud zwiastuje je i trwa od czterech tysięcy lat, aby gromadą dać świadectwo zapewnień, które mają w tej mierze, i których nie można w nich wytępić żadną groźbą i prześladowaniem: to jest jeszcze o wiele donioślejsze.
Przepowiednie rzeczy postronnych. — Byli obcymi w Egipcie, bez żadnego posiadania i własności, ani w tym kraju ani indziej. Nie istniał najmniejszy ślad ani królewskości, która była wśród nich tak długo później, ani tej najwyższej rady siedmdziesięciu sędziów, nazwanej sanhedrynem, która, ustanowiona przez Mojżesza, trwała aż do czasu Jezusa Chrystusa. Wszystkie te rzeczy były równie oddalone od ich stanu obecnego, jak wówczas, kiedy Jakób, umierając i błogosławiąc swoich dwanaścioro dzieci, oznajmia im, iż będą posiadaczami rozległej ziemi, i przepowiada szczególnie rodzinie Judy, że królowie, którzy będą władali nimi kiedyś, będą z jego pokolenia, i że wszyscy bracia będą jemu poddani; nawet Mesjasz, mający być oczekiwaniem narodów, urodzi się z niego, i królestwo nie będzie odjęte Judzie, ani też władza i prawodawstwo jego następcom, póki ów oczekiwany Mesjasz nie zjawi się w jego rodzinie.
Tenże Jakób, rozrządzając ową przyszłą ziemią jak gdyby był jej panem, dał większą część Józefowi niż innym: „Daję, ci, mówił, o cząstkę więcej niż braciom.”[10] I, błogosławiąc jego dwóch synów, których Józef mu przywiódł, starszego, Manassego, po prawicy, i młodszego Efraima po lewicy, zakłada ręce na krzyż, i, kładąc prawą na głowie Efraima, a lewą na głowie Manassego, błogosławi ich w ten sposób. A kiedy Józef zwraca mu uwagę iż daje pierwszeństwo młodszemu, odpowiada ze wspaniałą stanowczością: „Wiem o tem, synu, wiem o tem; ale też Efraim inaczej rozrośnie się niż Manasse.”[11] Co, w istocie, sprawdziło się w przyszłości wiernie; i rozmnożył się sam prawie równie obficie co całe dwa plemiona składające całe królestwo, tak iż zwyczajnie nazywano je poprostu imieniem Efraima.
Tenże Józef, umierając, zaleca dzieciom aby unieśli jego kości kiedy będą szli do tej ziemi, w której znaleźli się dopiero w dwieście lat później.
Mojżesz, który spisał wszystkie te rzeczy tak długo przed ich spełnieniem, sam wydzielił każdej rodzinie cząstkę tej ziemi, nim jeszcze wszedł do niej, jak gdyby był jej panem; i oznajmia wkońcu, że Bóg ma powołać z ich narodu i ich szczepu proroka, którego on był obrazem, i przepowiada wszystko co im się zdarzy w ziemi do której mieli wejść po jego śmierci, zwycięstwa które Bóg im ześle, ich niewdzięczność wobec Boga, kary jakie na nich spuści, i inne przygody. Daje im rozjemców mających podzielić ziemię, przepisuje im całkowitą formę rządu którego mają przestrzegać, warowne miasta które pobudują, i...
Proroctwa zmieszane z rzeczy postronnych i rzeczy Mesjaszowych, iżby przepowiednie tyczące Mesjasza nie były bez dowodów i aby przepowiednie postronne nie były bez owocu.
Niewola żydów bez powrotu. Jer. XI, 11. „Przywiodę na Judę klęski, z którego nie będą mogli się wyzwolić.”
Obrazy. — Is. V.[12] „Pan miał winnicę z której spodziewał się jagód, ale wydała jeno kwaśny sok. Rozroszę ją tedy i zniszczę; ziemia jej wydawać będzie tylko ciernie, i zabronię niebu nawiedzać ją dżdżem. Winnica Pańska to dom Izraela, a pokolenie Judy to jego lube nasiebie. Czekałem, iżby pełnili zacne uczynki, ale wydają jeno same nieprawości.”
Iz. VIII[13]: „Czcijcie Pana z obawą i ze drżeniem; lękajcie się tylko jego, a on wam będzie uświęceniem; ale będzie kamieniem obrazy i potknięcia obu domom Izraela. Będzie paścią i zagładą ludowi Jerozolimy; i wielu z pomiędzy nich potknie się o ten kamień, padnie na nim, i pokruszy się, i usidlą się w tę paść i zginą w niej. Przesłońcie moje słowa; i zawrzyjcie moje prawo dla uczniów moich.
„Będę tedy czekał cierpliwie Pana, który się przesłania i kryje się domowi Jakóbowemu.”
Iz. XXIX: „Bądź pomieszany i osłupiały, ludu Izraela; chwiej się, zataczaj i bądź pijany, ale nie pijaństwem wina; zataczaj się, ale nie z pijaństwa, Bóg bowiem odurzył twego ducha: zasłoni ci oczy, zamroczy twoich książąt i proroków, mających widzenia.” (Daniel, XII. Niegodziwcy nie zrozumieją, ale ci, którzy będą dobrze nauczeni, zrozumieją”. Ozeasz, ostatni rozdział, ostatni werset, powiada: „Gdzie jest mędrzec? zrozumie te rzeczy,” etc.). A widzenia wszystkich proroków będą dla was jako zapieczętowana księga, którą jeśli dać uczonemu człowiekowi, i zdolnemu ją przeczytać, powie: Nie mogę przeczytać, zapieczętowana jest; a kiedy ją dać tym, którzy nie umieją czytać, powiedzą: Nie znam liter.
I Pan powiedział mi: Ponieważ ten lud czci mnie wargami, ale serce jego jest bardzo daleko ode mnie (otoć tego racja i przyczyna; gdyby bowiem uwielbiali Boga sercem, rozumieliby proroctwa), i ponieważ służyli mi jedynie na ludzkie sposoby; dlatego, do wszystkich innych rzeczy, sprowadzę na ten lud zdumiewający dziw, i cud wielki i straszny; iż rozum mędrców zginie, i pojęcie ich zamroczy się.
Proroctwa. Dowody boskości. — Iz. XLI: „Jeżeli jesteście bogami, zbliżcie się, oznajmcie nam rzeczy przyszłe, nakłonimy serce nasze do waszych słów. Nauczcie nas rzeczy które były na początku, i przepowiadajcie te które mają nadejść.
„W ten sposób przekonamy się że jesteście bogami. Róbcie dobre albo złe, jeżeli możecie. Patrzmyż tedy i rozważajmy to społem. Ale wy nie jesteście niczem, jesteście jeno plugastwem, etc. Kto z was pouczy nas (przez autorów współczesnych)[14] o rzeczach uczynionych od początku i praczasów? iżbyśmy mu powiedzieli: Tyś jest sprawiedliwy. — Niemasz takiego, któryby nam to powiedział, ani przepowiedział przyszłość.”
Iz. XLII: „Ja, który jestem Panem, nie użyczam mojej chwały innym. To ja dałem przepowiadać rzeczy ktore się zdarzyły, i przepowiadam jeszcze te które mają nadejść. Śpiewajcie je nową pieśnią Bogu po całej ziemi.
„Przyprowadź tutaj ten lud, który ma oczy a nie widzi, który ma uszy a jest głuchy. Niechaj się zgromadzą wszystkie narody. Kto z pomiędzy nich, — i ich bogów, — pouczy was o rzeczach minionych i przyszłych? Niechaj wystawią świadków na swoje usprawiedliwienie; albo niechaj słuchają mnie, i wyznają iż prawda jest tutaj.
„Jesteście mymi świadkami, rzekł Pan, wy i mój sługa którego wybrałem, iżbyście mnie znali, i abyście uwierzyli iż ja jestem tym który jest.
„Przepowiedziałem, wybawiłem, zdziałałem sam te cuda w waszych oczach i jesteście mi świadkami mojej boskości, powiedział Pan.
„To ja, który, dla waszej miłości, skruszyłem siły Babilończyków, to ja który uświęciłem was i stworzyłem was.
„To ja, który dałem wam przejść pośrodkiem wód i morza i bałwanów, i zatopiłem i zniszczyłem na zawsze potężnych nieprzyjaciół którzy się wam oparli.
„Ale zagubcie pamięć tych dawnych dobrodziejstw, i nie obracajcie już oczu ku minionym rzeczom.
„Oto gotuję nowe rzeczy, które ukażą się niebawem, poznacie je: sprawię, iż pustynie będą mieszkalne i rozkoszne.
„Ukształtowałem sobie ten lud, ustanowiłem go, iżby wieścił moją chwałę, etc.
„Ale dla siebie samego zmażę wasze grzechy i zapomnę waszych zbrodni: albowiem (aby wam wskrzesić w pamięci wasze niewdzięczności, dla zbadania czy macie z czego się usprawiedliwiać) pierwszy wasz ojciec zgrzeszył, a doktorzy wasi wszyscy byli szalbierze.”
Iz. XLIV: „Jam jest pierwszy i ostatni, powiedział Pan; kto się zechce równać ze mną, niechaj opowie porządek rzeczy, od czasu jak utworzyłem pierwsze ludy i niech oznajmi rzeczy, które mają przyjść. Nie lękajcie się niczego; czyż nie dałem wam usłyszyć tych wszystkich rzeczy? Jesteście moimi świadkami.”
Przepowiednia Cyrusa. — Iz. XLV, 4: „Z przyczyny Jakóba którego wybrałem, nazwałem cię twojem imieniem.”
Iz. XLV, 21: „Pójdźcie i rozprawiajmy z sobą. Kto dał usłyszyć rzeczy od początku czasów? Kto przepowiedział rzeczy przyszłe? Czy nei ja, którym jest Pan?”
Iz. XLVI: „Przypomnijcie sobie pierwsze wieki, i poznajcie iż niema nic podobnego mnie, który oznajmiam od początku rzeczy mające zdarzyć się na końcu, i już przy narodzeniu świata. Moje wyroki przetrwają, i wszystka moja wola ziści się”.
Iz. XLII, 9: „Pierwsze rzeczy zdarzyły się tak jak były przepowiedziane; i oto teraz, przepowiadam nowe i oznajmiam wam je, zanim się zdarzyły”.
Iz. XLVIII, 3: „Przepowiedziałem je najpierw, i następnie spełniam je; i zdarzyły się w taki sposób jak powiedziałem, ponieważ wiem że jesteś twardy, że umysł twój jest oporny, a czoło bezwstydne; i dlatego to chciałem je oznajmić przed spełnieniem, iżbyś nie mógł powiedzieć, że to było dzieło twoich bogów i skutek ich rozkazu.
„Widzicie teraz, iż się zdarzyło to, co było przepowiedziane; czy nie będziecie tego głosić? Obecnie zwiastuję wam rzeczy nowe, które chowam w mojej mocy, i których jeszczeście nie znali; dopiero teraz gotuję je, a nie oddawna: trzymałem je przed wami w ukryciu, iżbyście się nie chełpili żeście je przewidzieli sami z siebie.
„Nie macie bowiem żadnej świadomości tego, i nikt wam o tem nie mówił, i uszy wasze nic nie słyszały; znam was bowiem i wiem, że jesteście pełni szalbierstwa i dałem wam imię szalbierzy od pierwszych czasów waszego poczęcia”.
Iz. LXV: Odtrącenie żydów i nawrócenie pogan. — „Ci mnie szukali, którzy się mnie nie radzili. Ci mnie znaleźli, którzy mnie nie szukali. Rzekłem: Otom jest, otom jest, — ludowi, który nie wzywał mego imienia.
„Wyciągałem ręce przez cały dzień do niewiernego ludu, który idzie za swemi chuciami i postępuje złą drogą, do tego ludu, który mnie wyzywa bez przerwy zbrodniami spełnianemi w mojej obecności, który zaciekł się w tem aby ofiarować bałwanom, etc.
„Ci będą rozwiani jako dym w dniu mojego gniewu, etc.
„Zgromadzę nieprawości wasze i waszych ojców, i odpłacę wam wszystkim wedle dzieł waszych.
„Pan rzekł tak: Dla miłości moich sług, nie wygubię całego Izraela, ale zachowam niektórych, tak samo jak zachowuje się owoc pozostały w gronie, o którym powiada się: Nie zrywaj go, w nim bowiem jest błogosławieństwo.
„Tak wezmą Jakóba i Judę, iżby posiadali moje góry, które wybrani moi i słudzy mieli w dziedzictwie, i moje pola żyzne i cudownie obfite; ale wygubię wszystkich innych, ponieważ zapomnieliście swojego Boga aby służyć bogom obcym. Wołałem was i nie odpowiedzieliście; mówiłem i nie słyszeliście, i wybraliście rzeczy których zabroniłem.
„Dlatego to Pan powiada tak: Oto słudzy będą nasyceni, a wy będziecie usychali z głodu; moi słudzy będą w weselu a wy w pognębieniu; moi słudzy będą śpiewać pieśni z pełności i wesela serca, a wy będziecie wydawać krzyki i wycia w strapieniu swego ducha.
„I zostawicie imię wasze w ohydzie moim wybranym. Pan was wygubi, i nazwie sługi swoje innem mianem, pod którem ten co będzie błogosławiony na ziemi będzie błogosławiony w Bogu, etc., ponieważ dawne boleści będą zapomniane.
„Oto bowiem stwarzam nowe nieba i nową ziemię, i rzeczy minione zaginą już w pamięci i nie przyjdą już na myśl.
„Ale wy będziecie radowali się na zawsze w nowych rzeczach które stwarzam, tworzę bowiem Jeruzalem, która jest nie czem innem niż radością, a jej lud weselem.
„I będę się czuł rad w Jeruzalem i w moim ludzie, i nie będzie już słychać krzyków ani płaczów.
„Wysłucham go, zanim będzie prosił; usłyszę ich, zaledwie zaczną mówić. Wilk i baranek przebywać będą razem, lew i wół będą jeść tę samą słomę; wąż będzie jadł jeno kurz, i nie będą już pełnić mężobójstwa ani gwałtu na całej mojej świętej górze.
Iz. LVI. „Pan mówi tak: Bądźcie sprawiedliwi i zacni, zbawienie moje bowiem jest bliskie, a moja sprawiedliwość objawi się.
„Błogosławiony ten, który czyni te rzeczy i przestrzega mego sabbatu, i chroni swoich rąk od wszelkiego występku.
„I niechaj cudzoziemcy, którzy przystaną do mnie, nie mówią: Bóg oddzieli mnie od swego ludu; Pan bowiem powiada tak: Kto bądź będzie zachowywał mój sabbat, i będzie pełnił moją wolę i strzegł przymierza ze mną, dam mu miejsce w moim domu, i dam mu imię lepsze niż to które dałem moim dzieciom: będzie to imię wieczne, które nie zginie nigdy.
„Dla naszych to zbrodni sprawiedliwość oddaliła się od nas. Czekaliśmy światła i znajdujemy jeno ciemności; spodziewaliśmy się jasności i kroczymy w mroku; macaliśmy o mur jako ślepi, i potykaliśmy się w samo południe jakoby o północy, i jako zmarli w mrocznych miejscach.
„Będziemy ryczeli wszyscy jako niedźwiedzie, będziemy jęczeli jako gołębice. Czekaliśmy sprawiedliwości, i nie przychodzi: spodziewaliśmy się zbawienia i oddala się od nas.”[15]
Iz. LXVI, 18. „Ale ja nawiedzę ich dzieła i ich myśli, kiedy przyjdę aby ich zgromadzić wraz ze wszystkiemi narodami i ludami, i ujrzą moją chwałę.
„I naznaczę ich znakiem i, z pomiędzy tych którzy będą ocaleni, poślę niektóre do narodów, do Afryki, do Lidji, do Italji, do Grecji, i do ludów które nie słyszały o mnie, i które nie oglądały mojej chwały. I przywiodą waszych braci”.
Jer. VII. Potępienie świątyni: „Idźcie do Sylo, gdziem uchwalił moje imię na początku, i zobaczcie com tam uczynił z przyczyny grzechów mego ludu. A teraz, powiada Pan, ponieważ spełniliśmy te same zbrodnie, uczynię z tą świątynią, gdzie wzywa się mojego imienia, na której wybudujecie, i którą ja sam dałem waszym kapłanom, tę samą rzecz, którą uczyniłem w Sylo. (Odrzuciłem ją bowiem, i uczyniłem sobie świątynię gdzie indziej).
„I odrzucę was daleko od siebie, w ten sam sposób w jaki odrzuciłem waszych braci, dzieci Efraimowe. (Odrzucone bez powrotu.) Nie proście tedy za tym ludem”.
Jer. VII, 22: „A na co wam się zda dorzucać ofiarę do ofiary? Kiedy wywiodłem waszych ojców z Egiptu, nie mówiłem im o ofiarach i całopaleniach; nie dałem im w tej mierze żadnego rozkazu, a przepis który im dałem był tego rodzaju: Bądźcie posłuszni i wierni moim nakazom, a będę waszym Bogiem, a wy będziecie moim ludem. (Dopiero później, kiedy ofiarowali złotemu cielcowi, nakazałem dla siebie ofiary, aby obrócić na dobre zły obyczaj”.)
Jer. VII, 4: „Nie miejcie ufności w kłamliwe słowa tych, którzy wam powiadają: Świątynia pańska, świątynia pańska, świątynia pańska jest.”
Sofonjasz, III, 9: „Dam moje obietnice poganom, iżby wszyscy mi służyli zgodnem ramieniem.” — Ezechjel, XXXVII, 25: „Dawid, sługa mój, będzie wiekuiście książęciem nad nimi.” — Exod., IV, 22: „Izrael jest moim pierworodnym synem”.
Żydzi świadkami Boga. Iz. XLIII, 9: XLIV, 8.
Spełnione proroctwa. — III. R. XIII, 2. — III. R. XXIII, 16. — Joz. VI, XXVI. — III, R. XVI. 34. — Deut. XXIII.
Malach. I, 11. Ofiary żydów potępione, a ofiary pogan (nawet poza Jerozolimą), i we wszystkich miejscach.
Mojżesz przepowiada przed śmiercią powołanie pogan, XXXII, 21, i odtrącenie żydów.
Mojżesz przepowiada, co się ma zdarzyć z każdem pokoleniem.
Proroctwo. — „Imię wasze będzie w ohydzie moim wybranym, i dam im inne imię”.
„Zatwardź ich serce”, i jak? schlebiając ich pożądliwości i dając się spodziewać jej spełnienia.
Proroctwa. — Amos i Zacharjasz: Sprzedali sprawiedliwego, i dlatego nie będą nigdy przywołani. — Jezus Chrystus zdradzony.
Nie będzie już pamięci o Egipcie; Patrz. Iz. XLIII, 16, 17, 18, 19. Jerem. XXIII, 6, 7.
Proroctwa. — Żydzi będą rozprószeni wszędzie. Iz. XXVII, 6. — Nowe prawo. Jer. XXXI, 32.
Malachjasz, Grotius[16], Druga chlubna świątynia. — Chrystus przyjdzie. Agg. II, 7, 8, 9, 10.
Powołanie pogan. Joel. II, 28.; Ozeasz, II, 24.; Deut., XXXII. 21.; Mal. I, 11.
Ozjasz III. — Iz. XLII, XLVIII: „Przepowiedziałem to oddawna, iżby wiedziano że to ja”. LIV, LX, ostatnia: Jaddus do Aleksandra.
Proroctwa. — Przyrzeczenie iż Dawid będzie miał zawsze następców. Jer. XIII, 13.
Wiekuiste panowanie pokolenia Dawidowego, II, Chron., we wszystkich proroctwach, z zaklęciem. I nie spełniło się docześnie: Jerem. XXIII, 20.
Możnaby prawie myśleć, iż, kiedy prorocy przepowiedzieli że berło nie wyjdzie z rąk Judy aż do wiekuistego króla, mówili tak aby schlebiać ludowi, i że ich proroctwo okaże się przy Herodzie fałszywem. Ale, aby okazać iż nie to było ich rozumienie, i że, przeciwnie, wiedzieli bardzo dobrze że to królestwo doczesne ma ustać, powiadają, iż będą bez króla i bez książęcia, i to długo. Ozeasz, III, 4.
Non habemus regem nisi Caesarem[17]. Zatem, Chrystus był Mesjaszem, skoro nie mieli innego króla prócz obcego, i skoro nie chcieli innego.
„Nie mamy króla prócz Cezara”.
Daniel, II. „Wszyscy wasi wróżbici i mędrcy nie mogą ci wyjawić tajemnicy której się domagasz. Ale jest w niebiesiech Bóg, który to może i który odsłonił ci we śnie rzeczy mające nadejść na ostatku czasów. (Musiał mu snać ten sen bardzo leżeć na sercu.)
„I nie moją to własną wiedzą poznałem tę tajemnicę, ale objawieniem tego samego Boga, który mi ją odsłonił, iżbym ją uczynił jawną w twojej obecności.
„Sen twój był tedy tego rodzaju. Widziałeś wielki posąg, wyniosły i straszliwy, wznoszący się prosto przed tobą: głowa jego była ze złota; piersi i ramiona ze srebra; brzuch i uda ze spiżu; a nogi były z żelaza, ale stopy były częścią z żelaza a częścią z gliny. Patrzałeś nań ciągle w ten sposób, aż kamień nieociosany ręką ugodził posąg w nogi żelazne wraz i glinane, i skruszył je.
„I wówczas rozsypało się w pył i żelazo, i glina i spiż, i srebro i złoto, i rozprószyły się w powietrzu; ale ten kamień, który ugodził posąg, urósł w wielką górę i napełniła świat cały. Oto jaki miałeś sen, a teraz dam ci jego wykład.
„Ty, który jesteś największym z królów i któremu Bóg dał potęgę tak rozległą, iż jesteś groźny wszystkim narodom, wyobrażony jesteś przez tę złotą głowę którą widziałeś. Ale inne panowanie nastapi po twojem, i nie będzie już tak potężne; a potem przyjdzie jeszcze inne, spiżowe, które rozpostrze się po całym świecie.
„Ale czwarte będzie silne jak żelazo, i, tak samo jak żelazo łamie i kruszy wszystkie rzeczy, tak samo to władztwo złamie i zmiażdży wszystko.
„A to co widziałeś iż stopy i kończyny stóp były uczynione częścią z gliny a częścią z żelaza, to znaczy iż władztwo to będzie podzielone, i że będzie posiadało w części tęgość żelaza, a w części kruchość gliny.
„Ale tak jak żelazo nie może się spoić mocno z gliną, tak samo ci, których wyobraża to żelazo i ta glina, nie będą mogli stworzyć trwałego związku, mimo że łączą się małżeństwami.
„Owo zdarzy się w czasie tych monarchów, iż Bóg powoła królestwo które nie będzie nigdy zniweczone, ani nigdy przemienione na lud inny. Rozproszy ono i zniweczy wszystkie inne władztwa; ono zaś samo będzie trwało wiecznie wedle tego co ci objawił ów kamień, który, nieociosany ręką, stoczył się z góry i skruszył żelazo, glinę i złoto i srebro. Oto co Bóg objawił ci z rzeczy, które mają się zdarzyć w biegu czasów. Ten sen jest prawdziwy, i wykład jego wierny.
„Wówczas Nabuchodonozor upadł twarzą na ziemię, etc.”
Daniel VIII. „Daniel widział walkę barana i kozła, który go zwyciężył, i który zapanował nad ziemią: skoro temu kozłu odpadł główny róg jego, wyrosły zeń cztery inne na cztery strony świata: z jednego z nich wyszedł mały rożek, który powiększył się ku Południowi, ku Wschodowi i ku ziemi Izraela, i wzniósł się przeciw wojsku niebieskiemu, strącił gwiazdy i podeptał je nogami i wreszcie obalił książęcia, i kazał ustać wiekuistym ofiarom, i wniósł rozpacz w świątynię.
„Oto co widział Daniel. Pytał wytłumaczenia, i głos zakrzyknął w ten sposób: Gabrjelu, wyłóż mu widzenie, które miał, — i Gabrjel rzekł mu: Baran, którego widziałeś, to król Medów i Persów; a kozioł to król Greków, a wielki róg, który miał między oczyma, to pierwszy król tej monarchji.
„A to, że, po skruszeniu tego rogu, cztery inne zjawiły się na jego miejsce, to znaczy, iż czterej królowie tego narodu nastąpią po nim, ale nierówni mu potęgą.
„Owo, na schyłku tych królestw, i gdy nieprawości się wzmogą, wzniesie się król zuchwały i silny, ale pożyczaną potęgą, któremu wszystkie rzeczy będą się układały wedle jego woli; i wtrąci w rozpacz święty lud, i, odnosząc triumfy w swoich przedsięwzięciach dzięki podstępnemu i zwodnemu duchowi, wygubi wielu, i porwie się wreszcie na księcia książąt, ale zginie nieszczęśliwie, wszelako nie z uczynku ludzkiej ręki.
Daniel, IX, 20. „Podczas gdy modliłem się do Boga z całego serca, i gdy, wyznając swoje grzechy i grzechy całego mego ludu, upadłem w proch przed swoim Bogiem, oto Gabrjel, którego widziałem w widzeniu mojem od początku, zbliżył się i dotknął mnie, w czas ofiary wieczornej, i, dając mi wyjaśnienie, rzekł: Danielu, przyszedłem do ciebie aby ci użyczyć świadomości rzeczy. Od początku twojej modlitwy, przybyłem do ciebie aby ci odsłonić to czego pragniesz, ponieważ jesteś człowiek gorącego serca. Usłysz tedy słowo, i wniknij w zrozumienie widzenia. Siedmdziesiąt tygodni przepisano i odmierzono twojemu ludowi i twemu świętemu miastu, iżby kajali się za zbrodnie, uczynili koniec grzechom i usunęli nieprawości, oraz aby wprowadzili wiekuistą sprawiedliwość, spełnili widzenia i proroctwa i pomazali świętego świętych. (Poczem ten lud nie będzie już twoim ludem, ani to miasto świętem miastem. Czas gniewu minie, lata łaski przyjdą na zawsze.)
„Wiedz tedy i słuchaj. Od czasu jak wyjdzie słowo o przywróceniu i odbudowaniu Jeruzalem, aż do panowania Mesjasza, upłynie siedm tygodni i sześćdziesiąt dwa tygodnie. (Hebrajczycy mają zwyczaj dzielić cyfry, i kłaść mniejszą na początku; te 7 i 62 czynią 69: z tych siedmdziesięciu zostanie tedy siedmdziesiąty, to znaczy siedm ostatnich lat, o których będzie mówił później.)
„Skoro miejsce i mury będą zabudowane w czasie zamieszki i zgryzoty, i po tych sześćdziesięciu dwu tygodniach (które przyjdą po 7 pierwszych. Chrystus poniesie tedy śmierć po 69 tygodniach, to znaczy w ostatnim tygodniu), Chrystus poniesie śmierć, i przyjdzie lud ze swoim wodzem, który zniweczy miasto i świątynię, i zaleje wszystko; i koniec tej wiosny dopełni miary klęski.”
„Owo jeden tydzień (ów 70-ty który zostaje) zbuduje przymierze z wieloma, a nawet połowa tygodnia (to znaczy ostatnie trzy i pół lat), zniweczy ofiarę i hostję, i doprowadzi do ostatka panowanie hańby, która rozprzestrzeni się i gnębić będzie tych nawet którzy zdumiewać będą się temu aż do spełnienia.
Daniel XI. „Anioł rzekł Danielowi: Będzie (po Cyrusie, za którego to jeszcze się działo) jeszcze trzech królów perskich (Kambyzes, Smerdys, Darjusz), a czwarty (Xerxes), który przyjdzie po nich, będzie potężniejszy bogactwem i siłą, i poruszy wszystkie ludy przeciw Grekom.
„Ale wzniesie się potężny król (Aleksander), którego państwo będzie niezmiernie rozległe i któremu w każdym przedsięwzięciu powiedzie się wedle ochoty. Ale kiedy monarchja jego będzie ugruntowana, upadnie i będzie podzielona na cztery części ku czterem stronom świata (jako to powiedział wprzódy, VII, 6; VIII, 8), ale nie przypadnie osobom jego plemienia; i następcy jego nie dorównają jego potędze, zgoła bowiem jego królestwo będzie rozprószone między innych niż tych (tych czterech głównych spadkobierców).
„... I ten ze spadkobierców który będzie władał ku południowi (Egipt: Ptolomeusz, syn Lagusa) stanie się potężny; ale inny przewyższy go i państwo jego będzie wielkiem państwem (Seleukus, król Syrji. Appianus powiada, że to jest najpotężniejszy z następców Aleksandra).
„I, z biegiem lat, skojarzą się; i córka króla Południa (Berenice, córka Ptolomeusza Philadelphosa, syna innego Ptolomeusza) przypadnie królowi Północy (Antiochus Deus, król Syrji i Azji, bratanek Seleukusa Lagidasa), aby umocować pokój między tymi władcami.
„Ale ani ona ani jej potomkowie nie będą mieli długiej powagi; ona bowiem i ci którzy ją posłali, i jej dzieci, i przyjaciele, będą wydani na śmierć. (Berenice i jej synowie zginęli z rozkazu Seleukusa Kallinikusa).
„Ale wzniesie się odrośl jej korzeni (Ptolomeusz Ewergetes urodzi się z tego samego ojca co Berenice), i wkroczy z potężną armją w ziemie króla Północy, gdzie wszystko ugnie pod swoje panowanie, i uprowadzi do Egiptu ich bogów, ich książęta, ich złoto i srebro, i najcenniejsze łupy (gdyby go nie odwołały do Egiptu sprawy domowe, byłby doszczętu złupił Seleukusa, powiada Justyn); i przez kilka lat król Północy będzie bezsilny wobec niego.
„I tak powróci do swego królestwa; ale dzieci tamtego (Sekeukus Ceraunus, Antjoch wielki), pogniewane, zgromadzą wielkie siły. I wojska ich przybędą i spustoszą wszystko; zaczem, król Południa (Ptolemeusz Philopator), czując się podrażniony, zgromadzi również wielkie wojsko i wyda bitwę (przeciw Antjochowi Wielkiemu, pod Rafia), i zwycięży; i hufce jego rozzuchwalą się a serce jego zaweźmie się (ów Ptolemeusz zbezcześci świątynię, Józef): zwycięży tysiące ludzi, ale zwycięstwo jego nie będzie trwałe. Król Północy bowiem (Antjoch Wielki) przybędzie z jeszcze większemi siłami niż za pierwszym razem, i wówczas także wielka mnogość nieprzyjaciół podniesie się przeciw krolowi Południa (za panowania młodego Ptolomeusza Epiphanesa), a nawet z twojego ludu podniosą się gwałtowni zaprzańcy, iżby widzenia spełniły się, i zginą (ci, którzy porzucili swoją religję aby się przypodobać Ewergetesowi, kiedy posłał swoje wojska do Skopas, Antjoch bowiem odzyska Skopas i zwycięży ich). I król Północy zniweczy szańce, i najlepiej obwarowane miasta, i cała siła Południa nie zdoła mu się oprzeć, i wszystko ustąpi przed jego wolą; zatrzyma się w ziemi Izraela i ona mu ulegnie. I zamyśli stać się panem całego państwa izraelskiego (lekceważąc młodość Epiphanesa, powiada Justyn). I w tym celu sprzymierzy się z nim i da mu swoją córkę (Kleopatrę, iżby zdradziła swego męża; o czem Appianus powiada, iż, nie mając nadziei opanowania Egiptu siłą, z przyczyny opieki Rzymian, chciał zawładnąć nim przez chytrość). Będzie chciał ją przekupić, ale ona nie podda się jego planom; jakoż, przerzuci się w inne plany, i zamierzy podbić kilka wysp (to znaczy miast nadmorskich), i zdobędzie ich kilka (jak powiada Appianus).
„Ale wielki wódz sprzeciwi się jego podbojom i powstrzyma hańbę, któraby nań stąd spadła (Scypio Afrykański, który powstrzyma postępy Antjocha Wielkiego, z przyczyny iż obraża Rzymian w osobie ich sprzymierzeńców). Wróci tedy do swego królestwa, i zginie tam i przestanie istnieć (padł z ręki swoich).
Proroctwa. — Siedmdziesiąt tygodni Daniela są dwuznaczne co do daty początku z przyczyny wyrażeń proroctwa; i co do daty końca, z przyczyny rozbieżności chronologistów. Ale cała ta różnica nie przenosi lat dwustu.
Przepowiednie. — Iż w czwartej monarchji, przed zburzeniem drugiej świątyni, zanim odjęte będzie panowanie żydom, w siedmdziesiątym tygodniu, podczas trwania drugiej świątyni, poganie oświecą się i przyjdą do poznania Boga uwielbianego przez żydów; że ci, którzy go pokochają, będą oswobodzeni od nieprzyjaciół, i napełnieni jego lękiem i jego miłością.
I stało się, iż, za czwartej monarchji, przed zburzeniem drugiej świątyni, etc.), poganie tłumnie uwielbiają Boga i wiodą życie anielskie; panny ofiarują Bogu swe dziewictwo i życie; mężczyźni wyrzekają się wszystkich uciech. Czego Platon nie mógł wszczepić małej garstce ludzi wybranych i światłych, tajemna siła wpaja to, mocą niewielu słów, stu tysiącom nieuczonych ludzi.
Bogaci porzucają swoje mienie, dzieci opuszczają zasobny dom ojców, aby pędzić życie w surowej pustyni, etc. (Patrz Filona-żyda). Cóż to jest to wszystko? Właśnie to, co było przepowiedziane tak długo przedtem. Od dwóch tysięcy lat, żaden poganin nie ubóstwiał żydowskiego Boga; i oto, w przepowiedzianym czasie, mnogość pogan uwielbia tego jedynego Boga. Świątynie padają w gruz, królowie nawet poddają się krzyżowi. Cóż to jest to wszystko? To duch boży rozlał się po ziemi.
Żaden poganin od Mojżesza do Jezusa Chrystusa, wedle samych Rabinów. Tłum pogan, po Chrystusie, wierzy w księgi Mojżesza, i przestrzega ich istoty i ducha, odrzucając jedynie to co zbędne.
Proroctwa. — 215, w Egipcie.
Pugio fidei, p. 659, Talmud. „Jest tradycja pośród nas, iż, kiedy Mesjasz przyjdzie, dom boży, przeznaczony na rozpowszechnianie jego słowa, będzie pełen plugastwa i nieczystości, i że mądrość pisarzy będzie skażona i zgniła. Ci, którzy będą się lękali zgrzeszyć, będą potępieni od ludu i obwołani jako szaleńcy i bezrozumni.”
Iz. XLIX: „Słuchajcie, odległe ludy, i wy, mieszkańcy wysp na morzu: Pan zawołał mnie mojem imieniem już w żywocie mej matki, ochrania mnie cieniem swej ręki, uczynił słowa moje jakoby miecz ostry, i rzekł mi: Jesteś moim sługą, przez ciebie objawię mą chwałę. I rzekłem: Panie, żaliż pracowałem napróżno? żali bezpożytecznie strawiłem całą mą siłę? osądź, Panie, praca moja jest przed twemi oczyma. Wówczas, Pan, który ukształtował mnie sam od żywota matki, iżbym był cały jego, abym przywiódł doń Jakóba i Izraela, rzekł mi: Będziesz chlubny w mojej obecności, i ja sam będę twoją siłą; to mało że nawrócisz plemiona Jakóbowe; powołałem cię iżbyś był światłem narodów, i abyś był mojem zbawieniem aż po krańce ziemi. Oto rzeczy, które Pan powiedział temu który upokorzył swoją duszę, który był we wzgardzie i ohydzie u narodów, i który poddał się możnym tej ziemi. Książęta i królowie uwielbią cię, ponieważ Pan, który cię wybrał, jest ci wierny.
„Pan rzekł mi jeszcze: Wysłuchałem cię w dniach ocalenia i miłosierdzia, i ustanowiłem cię, iżbyś był przymierzem ludu i abyś objął w posiadanie najbardziej opuszczone narody; iżbyś powiedział tym, którzy są w łańcuchach: wyjdźcie wolni; a tym, którzy są w ciemnościach: Wynijdźcie na światło i posiądźcie obfite i żyzne ziemie. Nie będą już nękani ani głodem, ani pragnieniem, ani żarem słońca, ponieważ ten, który ulitował się ich, będzie ich przewodnikiem; zaprowadzi ich do źródeł żywej wody, i wygładzi góry przed nimi. Oto napłyną ludy ze wszech stron, ze Wschodu, Zachodu, Północy i Południa. Niechaj niebo odda za to cześć Bogu; niechaj ziemia weseli się z tego, ponieważ spodobało się Panu pocieszyć swój lud, i ulituje się wreszcie biedaków pokładających w nim nadzieję.
„Wszelako Syjon ośmielił się rzec: Pan mnie opuścił, i nie pamięta już o mnie. Żali matka może zapomnieć swego dziecięcia, i może stradać czułość dla tego którego nosiła w łonie? ale gdyby nawet była zdolna do tego, nie zapomnę wszelako nigdy o tobie, Syjonie, noszę cię zawsze w dłoniach, i mury twoje będą zawżdy przed mojemi oczyma. Ci, którzy mają cię odbudować, zbiegają się, a burzyciele twoi będą oddaleni. Podnieś oczy na wsze strony, i zważ całą tę mnogość, która zgromadziła się aby przyjść do ciebie. Przysięgam, że wszystkie te ludy będą ci dane jako ozdoba, która cię na zawsze przystroi; twoje pustynie i samotnie, i wszystkie twoje ziemie, teraz opustoszałe, będą za ciasne dla wielkiej liczby twoich mieszkańców, a dzieci, które porodzą ci się w latach twojej jałowości, powiedzą ci: Zbyt ciasno nam tutaj, rozszerz granice i uczyń nam miejsce na mieszkanie. Wówczas, powiesz w sercu swem: Któż to mi dał tę obfitość dziatek, mnie któram już nie poczynała, któram była bezpłodna, wygnana i niewolnica? kto mi je wyżywił, mnie któram była opuszczona bez pomocy? skądże tedy wzięli się ci wszyscy? A Pan powie ci: Otom objawił moją moc w narodach, i wzniosłem mój sztandar ponad ludy, i przyniosą ci dziatki w ramionach i łonach swoich; króle i królowe będą twoimi żywicielami, będą cię uwielbiać leżąc twarzą na ziemi, i będą całowali proch twoich stóp; i poznasz żem jest Pan, i że ci którzy pokładają we mnie nadzieję nie będą nigdy zawiedzeni; kto bowiem może odjąć łup temu kto jest mocny i potężny? Ale gdyby nawet można mu go było odjąć, nic nie przeszkodzi mi bym ocalił twoje dzieci i wygubił twoich nieprzyjaciół, i cały świat pozna, że jestem Pan twój zbawiciel i potężny odkupiciel Jakóbowy.
„Pan mówi tak: Gdzie jest list rozwodny, którym odtrąciłem synagogę? i dlaczego wydałem ją w ręce waszych nieprzyjaciół? czyż nie dla jej bezbożności i zbrodni odtrąciłem ją?
„Przyszedłem bowiem i nikt mnie nie przyjął; wołałem i nikt mnie nie słuchał. Czyż moje ramię ukróciło się, i czyż nie mam mocy aby ocalić?
„Dlatego to ukażę znaki mego gniewu; okryję niebiosy ciemnościami, i schowam je pod zasłoną.
„Pan dał mi język wielce umiejętny, iżbym umiał słowem mem pocieszać tego który jest w smutku. Uczynił mnie bacznym na swoją mowę, a ja słuchałem go jak mistrza.
„Pan odsłonił mi wolę swoją, i nie byłem oporny.
„Wydałem ciało moje na razy, i policzki moje na zniewagi; wystawiłem oblicze moje na zelżywości i plwociny; ale Pan skrzepił mnie, i dlatego nie uległem.
„Ten, który mnie usprawiedliwia, jest ze mną: kto waży się mnie oskarżać? Kto wstanie, aby spierać się ze mną i oskarżać mnie o grzech, skoro sam Bóg jest moją ochroną?
„Wszyscy ludzie przeminą i będą strawieni przez czas; niechaj ci, którzy lękają się Boga, słuchają tedy mowy jego sługi; niechaj ten, który usycha w ciemnościach, położy swoją ufność w Panu. Ale wy, wy rozpalacie jeno gniew Pana na siebie, depcecie po żagwiach i wśród płomieni, któreście sami rozpalili. Moja to ręka sprowadziła na was te klęski; zginiecie w boleściach.
„Słuchajcie mnie, wy którzy idziecie za sprawiedliwością i którzy szukacie Pana. Patrzcie na kamień, z którego was wyciosano i na studnię, z której was dobyto. Patrzcie na Abrahama swojego ojca, i Sarę która was porodziła. Ujrzyjcie, iż był sam i bezdzietny kiedym go powołał, i że mu dałem obfite potomstwo; patrzcie ile błogosławieństw wylałem na Syjon, i iloma łaskami i pociechami go obsypałem.
„Zważ wszystkie te rzeczy, ludu mój, i stań się bacznym na moje słowa, wyjdzie bowiem ze mnie prawo i sąd, który będzie światłem narodów.”
Amos, XIII. Wyszczególniwszy grzechy Izraela, prorok powiada, iż Bóg poprzysiągł pomścić się za nie.
„Powiada też: W tym dniu, powiada Pan, każę słońcu zajść o południu, i okryję ziemię ciemnościami w jasny dzień, zmienię wasze uroczyste święta w żałoby, a wszystkie wasze pieśni w lament.
„Wszyscy będziecie trwali w smutku i cierpieniach, i pogrążę ten naród w rozpaczy jakoby przy śmierci jedynego syna; i ten ostatni czas stanie się czasem goryczy. Oto bowiem nadchodzą dni, powiada Pan, iż ześlę na tę ziemię głód i łaknienie, nie łaknienie i pragnienie chleba i wody, ale łaknienie i pragnienie słów Pańskich. Pójdą, błąkający się, od jednego morza do drugiego, i będą się tułali od Północy do Wschodu; będą się obracać na wsze strony, szukając ktoby im oznajmił słowo Pana, i nie znajdą takiego.
„I dziewice ich i młodzieńcy zginą w tem pragnieniu, oni którzy czcili samaryjskie bałwany, którzy przysięgali przez Boga wielbionego w Dan, i którzy strzegli wiary bersabejskiej: runą i nie podniosą się nigdy z upadku.”
Amos, III, 2: „Z pomiędzy wszystkich narodów ziemi, was jedynie uznałem za swój lud.”
Daniel, XII, 7. Opisawszy cały ciąg panowania Mesjasza, Daniel mówi: „Wszystkie te rzeczy spełnią się wówczas, kiedy się spełni rozproszenie ludu Izraela.”
Aggeusz, II, 4: „Wy, którzy, porównywając ten drugi dom do chwały pierwszego, gardzicie nim, nabierzcie otuchy, mówi Pan, ty Zorobabelu, i ty Jezusie, najwyższy kapłanie, i ty, cały ludu ziemi, i nie ustawaj w tej pracy. Jestem bowiem z wami, powiada Pan zastępów; obietnica, którą wam dałem wywodząc was z Egiptu, trwa; duch mój jest pośród was. Nie traćcie jeszcze nadziei, Pan zastępów bowiem mówi tak: Maluczko, a wstrząsnę niebo i ziemię, i morze i ląd stały (sposób mówienia na oznaczenie wielkiej i nadzwyczajnej przemiany); i wstrząsnę wszystkie narody. Wówczas, przyjdzie ten, który jest upragniony przez wszystkie ludy, i napełnię ten dom chwałą, powiada Pan.
„Srebro i złoto są moje, powiada Pan (to znaczy, iż nie tem chcę być uczczony; jako powiedziano jest, gdzie indziej: Wszystkie bydlęta ziemi są moje; na co się zda przynosić mi je w ofierze?); chwała tej nowej świątyni będzie o wiele większa niż chwała pierwszej, powiada Pan zastępów; i uczynię mój dom na tem miejscu, powiada Pan.”
„W Horebie[18], w dniu w którym byliście tam zebrani i kiedyście mówili: Niechaj Pan nie mówi już sam do nas, i niechaj nie widzimy już tego ognia, z obawy abyśmy nie pomarli. I Pan powiedział mi: Prośba ich jest słuszna; powołam im proroka takiego jak ty, z pośród ich braci, w którego usta włożę moje słowa; i powie im wszystko co mu nakażę; i stanie się, iż ktokolwiek nie będzie posłuszny słowom, które mu zaniesie w mojem imieniu, sam uczynię z nim sąd.”
Genes. XLIX. „Ty, Judo, będziesz chlubą braci twoich, i pogromcą twoich nieprzyjaciół; dzieci twego ojca uwielbią cię. Judo, szczenię lwie, wyszedłeś na łup, synu mój i położyłeś się jako lew i jako lwica która się obudzi.
„Berło nie będzie odjęte od Judy, ani prawodawstwo od jego stóp, aż przydzie Sylo[19]; i narody skupią się doń, aby go słuchać.”
Podczas trwania Mesjasza. — Aenigmatis. Ezech., XVII (2).
Jego poprzednik. Malach. III (1).
Urodzi się. Dziecko. Iz., IX (6).
Urodzi się w mieście Betlejem. Mich., V (2). Pojawi się głównie w Jerozolimie i urodzi się z pokolenia Judy i Dawida.
Ma oślepić uczonych i mędrców, Iz. VI (10); VIII (14, 15); XXIX (10), etc., i zwiastować Ewangelję ubogim i maluczkim, Iz. XXIX (18, 19); otworzyć oczy ślepym, i wrócić zdrowie kalekom, i zawieść do światła tych, którzy więdną w ciemnościach. Iz. LXI (1).
Ma uczyć drogi doskonałej i być nauczycielem narodów.
Proroctwa mają być niezrozumiałe dla bezbożników, Dan., XII (10); Ozeasz, ult., 10; ale zrozumiałe dla dobrze oświeconych.
Proroctwa, które go przedstawiają ubogim, przedstawiają go panem narodów. Iz., LII, 14, etc.; LIII; Zach., IX, 9.
Proroctwa, które przepowiadają czas, przepowiadają go jedynie jako nauczyciela narodów, i cierpiącego, nie w chmurach, ani jako sędzię. A te, które przedstawiają go w ten sposób, sądzącym i wspaniałym, nie oznaczają zgoła czasu.
...Iż ma być ofiarą za grzechy świata. Iz., XXXIX, LIII, etc.
Ma być szacownym kamieniem węgielnym. Iz., XXVIII, 16.
Ma być kamieniem obrazy i zgorszenia. Iz. VIII. Jeruzalem ma się potknąć o ten kamień.
Budowniczowie mają odrzucić ten kamień. Ps. CXVII, 22. Bóg ma uczynić z tego kamienia węgiel narożny.
I ten kamień ma wyrosnąć w olbrzymią górę i napełnić całą ziemię. Dan., II, 35.
Że tak ma być odrzucony, zapoznany, zdradzony. Ps. CVIII, 8, sprzedany, Zach., XI, 12, opluty, spoliczkowany, wyszydzony, udręczony na wszelki sposób, napojony żółcią, Ps. LXVIII, 22, przeszyty, Zach., XII, 10, z nogami i rękami przekłótemi, zabity, a szaty jego na los rzucone.
Iż zmartwychwstanie, Ps. XV, 10, trzeciego dnia, Ozeasz, VI, 3.
Iż wstąpi do nieba aby usiąść po prawicy. Ps. CIX, 1.
Iż królowie uzbroją się przeciwko niemu. Ps. II, 2.
Iż, będąc po prawicy ojca, stanie się zwycięzcą swoich nieprzyjaciół.
Iż królowie ziemi i wszystkie ludy ubóstwią go. Iz., LX, 14.
Iż żydzi przetrwają jako naród. Jer. (XXXI, 36).
Iż będą się błąkali, bez króla, etc., Ozeasz III (4), bez proroków, Amos (VIII, 12), czekając zbawienia a nie znajdując go, Iz. (LIX, 9).
Powołanie pogan przez Jezusa Chrystusa. Iz. LII, 15; LV, 5; LX, etc., Ps. LXXXI (2, 8 etc.).
Os., I, 9: „Nie będziecie już moim ludem i ja nie będę już waszym Bogiem, wówczas gdy pomnożycie się w rozproszeniu. W miejscach, w których nie woła się mego ludu, zawołam mój lud.”
Powołanie pogan przez Chrystusa (Iz. LII, 15).
Nie wolno było ofiarować poza Jerozolimą, która była miejscem wybranem przez Pana, ani nawet gdzie indziej pożywać dziesięcin. Deut., XII, 5, etc. Deut., XIV, 23, etc., XV, 20; XVI, 2, 7, 11, 15.
Ozeasz przepowiedział, że będą bez króla, bez książęcia, bez ofiar i bożyszcza;[20] co spełniło się dziś, skoro nie mogą czynić prawej ofiary poza Jerozolimą.
Przepowiednie. — Przepowiedziane jest, iż w czas Mesjasza, przyjdzie[21] aby ustanowić nowe przymierze, przez które będzie zapomnianą ucieczka z Egiptu, Jerem. XXIII, 5; Iz. XLIII, 10; które to przymierze pomieści jego prawo nie na zewnątrz, ale w sercach;[22] iż obawę przed Nim, będącą wprzódy jeno zewnątrz, pomieści w głębi serca. Kto nie widzi w tem wszystkiem zakonu chrześcijańskiego?
...Iż wówczas bałwochwalstwo będzie obalone; iż ten Mesjasz zwali wszystkie bałwany (Ezech. XXX, 13), i zaszczepi ludziom cześć prawdziwego Boga.
Iż świątynie bałwanów będą zwalone, i że, po wszystkich narodach i we wszystkich miejscach świata, będzie mu ofiarowana ofiara czysta, nie ze zwierząt.
Iż będzie królem żydów i pogan (Ps., LXXI, 11). I oto ten król żydów i pogan, uciśniony przez jednych i drugich, czyhających na jego śmierć, ujarzmiciel jednych i drugich, niweczący i kult Mojżesza w Jeruzalem, która była jego ośrodkiem, a z której on robi swój pierwszy Kościół, i kult bałwanów w Rzymie, który był jego ośrodkiem, a z którego on robi swój główny Kościół.
Proroctwa. — Iż Jezus Chrystus będzie po prawicy, podczas gdy Bóg ujarzmi mu jego nieprzyjaciół.
Zatem nie ujarzmi ich sam.
„... Iż wówczas nie będzie się już uczyło bliźniego swego, mówiąc: Oto Pan, gdyż Bóg da się uczuć wszystkim.”[23] — „Synowie wasi będą prorokowali.”[24] — „Pomieszczę mego ducha i mój lęk w waszem sercu.”[25]
Wszystko to znaczy to samo. Prorokować, to znaczy mówić o Bogu, nie przez dowody z zewnątrz, ale przez wewnętrzne i bezpośrednie poczucie.
Iż pokaże ludziom doskonałą drogę (Iz., II, 3).
I nigdy nie przyszedł, ani przed, ani po nim żaden człowiek, któryby uczył czegoś boskiego zbliżonego temu.
...Iż Jezus Chrystus będzie mały w swoich początkach, a urośnie później. Mały kamień Daniela.
Gdybym wogóle nic nie słyszał o Mesjaszu, mimo to, po tak cudownych proroctwach biegu świata, których widzę spełnienie, spostrzegam że to jest boskie. A gdybym wiedział, że też same księgi przepowiadają Mesjasza, byłbym pewien że przyjdzie. I widząc, iż znaczą swój czas przed zburzeniem drugiej świątyni, powiedziałbym, że przyjdzie.
Proroctwa. — Iż żydzi odtrącą Chrystusa, i że Bóg odtrąci ich dla tej przyczyny. Iż winna latorośl wybrana wyda jeno ocet.[26] Iż lud powołany będzie niewierny, niewdzięczny i niewierzący: populum non credentem et contradicentem.[27] Iż Bóg porazi ich zaślepieniem, i będą kręcili się poomacku w jasne południe jakobi ślepi (Deut., XXVIII, 28); iż zwiastun jego przyjdzie przed nim.
Proroctwa. — Transfixerunt[28], Zach. XII, 10.
...Iż ma przyjść oswobodziciel, który zmiażdży głowę złego ducha, i oswobodzi lud swój z grzechów, ex omnibus iniquitatibus.[29] Iż ma być nowe kapłaństwo wedle porządku Melchizedeka; i to będzie wieczne. Iż Chrystus ma być wspaniały, potężny, silny, a mimo to tak nędzny, iż go nie poznają; iż nie wezmą go za to czem jest; iż go odtrącą, iż go zabiją; iż lud jego, który się go wyprze, nie będzie już jego ludem; że poganie go przyjmą i uciekną się do niego; że opuści Syjon aby panować w środku pogaństwa; że, mimo to, żydzi będą istnieć wiecznie; że ma się urodzić z pokolenia Judy, i wówczas, kiedy nie będzie w niem już króla.
- ↑ Fragm. 206.
- ↑ Por. fragm. 200 i 237.
- ↑ Fragm. 203 i 204.
- ↑ Plutarch. De defectu oraculorum, XVII.
- ↑ Act. Apost., XVII, 11.
- ↑ Podane czytaj. — Pełne oglądaj. — Mające być napełnione zbieraj.
- ↑ Gen., XLIX, 10.
- ↑ Dan. II.
- ↑ T. j. żydzi.
- ↑ Gen., XLVIII, 22.
- ↑ Gen., XLVIII, 14 i nast.
- ↑ Streszczenie wersetów 1—7.
- ↑ Ponieważ Pascal miejscami cytuje tekst Biblji dokładniej, a częściej streszcza go swobodnie, chodzi zaś tutaj przedewszystkiem o zachowanie odcieni myśli samego Pascala, uważałem za właściwe przekładać te cytaty wprost z oryginału Myśli, nie zaś przytaczać je wedle polskich przekładów Biblji.
- ↑ Por. fragm. 628.
- ↑ LIX., 9—11.
- ↑ Traité de la verité de la Religion chrétienne, V. 14.
- ↑ Joan.,, XIX, 15: „Nie mamy króla prócz Cezara“.
- ↑ Deuteronom. 16—19.
- ↑ Mesjasz.
- ↑ „Bez bożyszcza“ (sans idole) nie znajduje się w tekscie.
- ↑ Bóg.
- ↑ Iz., LI. 7; Jer., XXXI, 33.
- ↑ Jer. XXXI, 34.
- ↑ Joel, II, 28.
- ↑ Jerem., XXXI, 33.
- ↑ Iz., L, 2.
- ↑ Rom., X, 21: „lud niewierzący i sprzeczny.“
- ↑ Ewang. św. Jana, XIX, 37. „Przebodli“.
- ↑ Ps. CXXXIX, 8: „ze wszystkich nieprawości“.
