Przejdź do zawartości

Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 587.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
576
Franciszkanie w Polsce.

4,674 dusz, obsługiwana przez dwóch księży (Pam. R. M. VIII p. 551). IV. Kustodja mederecka, albo merecka i wołoska na Wołyniu, obejmowała: 1) Mederecz, czyli Merecz, w powiecie Ostrogskim, między dwoma rzekami: Talerówką i Willą, gdzie Janusz książe na Ostrogu, kasztelan krakow. i hrabia na Tarnowie, oraz starosta włodzimierski, czerkaski, białocerkiewski, bracławski, kaniowski i bohusławski († 1620), wystawił klasztor i kościół Trójcy Przenajś., poświęcony r. 1609; poczém dał jeszcze ogrodzenie murowane, z 4 wieżami, rowem okopane, a zrobiwszy to wszystko, wprowadził uroczyście fran. r. 1612 i klucze im oddał. Posiadali obraz cudowny N. M. P., koronowany dekretem papiezkim przez Fran. Komornickiego, bpa łuckiego. R. 1825 było tu księży 8 i 13 kleryków na studjach, oraz 3 nowicjuszów i braciszek; klasztor zniesiony 1832 r. 2) Bar, w powiecie Mohilewskim; w r. 1662 kośc. zmurowano, lubo niedokończono, a kl. drewniany, murem wysokim obwiedziono, fundacja Seweryna Kalinowskiego, starosty bracław., Wojc. Miaskowskiego, chorążego nowogródzkiego, i Samuela Łojowskiego, wszystkich trzech spadkobierców Jana Oborskiego. W r. 1825 było księży 5; r. 1832 kl. zniesiony. 3) Komargród nad rz. Rusawą, kl. murowany, z kośc. ś. Krzyża, budowany kosztem księcia Janusza Czetwertyńskiego i obwiedziony murem z fossą w r. 1811. Fundacja franciszk. nastąpiła r. 1746 przez Stefana Felicjana Daniczewskiego, starostę utajkowskiego, oraz książąt Czetwertyńskich: Antoniego, Włodzimierza, Onufrego i Wawrzyńca, podkomorzych bracławskich. W r. 1825 miał 2 księży i braciszka, 4) Korzec (Corecum), inaczej Zwiahel zwany, nad rz. Korczyk, na Wołyniu, fundacji księcia Samuela Koreckiego r. 1606; kl. murowany, a kośc. był jeszcze r. 1825 niedokończony, inne budynki wystawili zakonnicy z ofiar; mieszkało tu 4 księży i braciszek. 5) Krzemieniec miał kościół paraf, drewniany, który hojnie uposażyła królowa Bona r. 1539; a gdy książęta Wiszniowieccy i Zbarazcy w r. 1607 wymurowali tu klasztor i kośc. Wniebow. N. M. P., bp łucki Marcin Szyszkowski osadził przy nim fran., których zwykle 7 bywało. 6) Lisianka, w gubernji Kijow.; tu franciszk. fundowani najprzód, r. 1733 przez Teofilę z Szaniawskich księżnę Jabłonowską, chorążynę koronną, a gdy po jej śmierci fundacja zniszczoną została w r. 1768 d. 15 Czerw., w którym miasto spalono, a kościół z klasztorem zburzono i z ziemią zrównano, nastąpiła powtórna fundacja na przedmieściu przy rzece Tykicz, r. 1801, przez księżnę Teofilę z Jabłonowskich Sapieżynę i syna jej Aleksandra. Klasztor z drzewa, kościół murowany, dokończony z ofiar pobożnych; księży było tu 4, rządzili parafją; r. 1832 zniesieni. 7) Szumsk, franciszkanie byli tu już w r. 1656 i mieli kościół drewniany. W tymże r. Daniel Maliński zapisał 8,000 zł. na wymurowanie kościoła; uskutecznił tę wolę Daniela wnuk jego Stanisław Maliński, podczaszy halicki: wystawił (1715 r.) kościół murowany pod tyt. Niepok. Pocz. N. M. P. i maleńki klasztorek o 6 celach dla franciszkanów. Klasztor supprymowany w r. 1832 i kościół obrócony na cerkiew (Stecki, Wołyń, ser. II, Lwów 1871 s. 43 i n.). 8) Wonkowce, lub Wąchowce (conventus Voncovecensis) w powiecie Uszyckim na Podolu; kościół murowany N. M. P. Anielskiej, bez wieży i frontu; klasztor drewniany, fundacji Zofji z Zamiechowskich trzeciego ślubu Tyszkiewiczowej, wojewodziny trockiej, r. 1634, na trzech księży. Ta pani, jeszcze w r. 1628, będąc za Lanckorońskim, wojew. podolskim, ofiarowała fran. to miejsce; klasztor zniesiony