Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 584.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
573
Franciszkanie w Polsce.

drugiego prowincjała Ferdyn. Stanisława Zbijewskiego, pod prezydencją jeneralskiego wizytatora Wincentego a Monte Pinerio (Pismo zbiorowe wileńskie na r. 1862 p. 390). Temi zasadniczemi ustawami, które ponawiano lub według potrzeb czasu odmieniano, rządziła się Ruś i Litwa, stanowiąc jedną prowincję ruską do r. 1686. Sześćdziesiąt więc lat istniały obie narodowości w połączeniu spólnem, a w rozdziale od polskiej. Przez ten czas powstało wiele nowych klasztorów, co wywołało potrzebę podziału zbyt rozległej prowincji na dwie oddzielne. Te same zresztą przyczyny, jakie towarzyszyły poprzednio opisanym podziałom, miały i tutaj miejsce. Antoni de Aversa Aversani, 75ty jenerał zakonu, dekretem swym z d. 1 Czerw. 1686 r. oddzielił Litwę od Rusi Czerwonej i utworzył prowincję litewską pod tyt. ś. Kazimierza, zostawiając prowincji ruskiej nazwanie ś. Antoniego padew. Jenerał nadał przytém większa i mniejszą pieczęć nowej prowincji: w większej podobno był patron prowincji ś. Kazimierz; mniejsza zaś zachowała pamięć swego pochodzenia od prowincji ruskiej, w wyobrażeniu ś. Antoniego padewskiego, z Dzieciątkiem Jezus i lilją w ręku, oraz napis: Sig. Minus Provinciae Lithvaniae Or. M. C. S. F. Klasztor wileński miał być uważany za głowę i matkę wszystkich innych w prowincji. Do niego naznaczoną została nadzwyczajna kapituła na dz. 3 Lut. 1687 r., na której wybrany został pierwszym prowincjałem Litwy i Białorusi ks. Marcjan Michałowski, exprowincjał Czerwonej Rusi i Litwy, oraz pater konwentu wileńskiego. Odtąd mało są znane dzieje i losy tak całej prowincji, jako i szczegółowych jej klasztorów. Z upadkiem bowiem starodawnej narodu pobożności i przykazania do wiary ojców, a więcej jeszcze z powodu okoliczności politycznych i zubożenia rodzin magnackich, tych zwykłych fundatorów, lub dobrodziejów klasztorów, poczęli z innymi zakonnikami upadać i znikać franciszkanie. Akta ich i historyczne pamiątki poszły w ręce prywatne, lub uległy zatraceniu, ztąd, dla braku wątka w dziejach zakonu, przyszło tu czasem oderwano tylko fakta notować. Ze zmianą wreszcie granic kraju, prowincja litewska i ruska znacznie w liczbie konwentów swoich uszczuplone, z których kilka odpadło do Austrji, zostały z rozkazu ces. Aleksandra I r. 1820 z sobą połączone, jako były przed r. 1686. Odtąd nosiły nazwanie obojga narodów: Prov. Russiae et Lithvaniae. Wspomniana mappa zakonu, którą Righini, bez oznaczenia miejsca i roku, wydał w drugiej półowie XVIII wieku, następujące klasztory w obu tych prowincjach wymienia. Prow. ruska, z 4 kustodjami, w których było 27 konwentów, jako to: I. kustodja lwowska: 1) Lwów miał kościół Znalezienia ś. Krzyża, przez Władysława księcia Opolskiego r. 1370 wystawiony, po zniesieniu którego przeniesiono ich w r. 1785 do kościoła niegdy kapucynów, pod tyt. Niepokal. Pocz. N. M. P., r. 1707 wystawionego przez Zofję Sieniawską, kasztel. krakow. (Chodynicki, Historja m. Lwowa p. 882). Rubrycela lwowska z r. 1868 inne kładzie daty, podąjąc rok fundacji 1380, a przeniesienia franciszk. r. 1778 2) Lwów posiadał drugi klasztor franciszk. tyt. ś. Antoniego, fundacji Janusza Antoniego księc. Wiśniowieckiego r. 1718, wymurowany dla zasłużonego w ich domu księdza Michałowskiego, który dożywotnim był tam gwardjanem. Ztąd r. 1784 zakonników przeniesiono i złączono w jeden klasztor, a ten obrócono na szkołę elementarną i mieszkanie księży parafjalnych (Chodynic