Przejdź do zawartości

Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 562.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

w bardzo wielu razach mylne, a u Djodora mylniejsze niż u Herodota. Erosthatenes (w III w.) zostawił listę królów egipskich, spisaną z polecenia Ptolemeusza; tę w części przechował Georgius Syncellus (ok. r. 80o po Chr.). Również z polecenia Ptolemeusza Sotera (ok. r. 2 80 przed Chr.), Manethon z archiwów królewskich napisał po grecku historję Egiptu w 3 księgach; z niej wypisywał Juljusz afrykański (około r. 280 po Chr.) i Józef Flawjusz (Contra Apion. I, 14). Dzieło Juljusza afryk. również jak Manethona zaginęło. Euzebjusz (w Chronicon) przechował niektóre fragmenty Manethona, lecz bral je nie bezpośrednio z Manethona, lecz z zaginionego dzieła Juljusza afrykańskiego. Ale i kroniki Euzebjuszowej, gdzie owe fragmenty się znajdowały, nie posiadamy oryginału; przechowała się ona bowiem tylko w łacińskim i ormiańskim przekładzie. Z Juljusza i Euzebjusza przepisał urywki Manethona Jerzy Syncellus. Tak więc Manethona fragmenty mamy dopiero u Euzebjusza z 4-ej, u Syncella z 3-ej, a u Józefa Flawjusza z 2-ej ręki. A jeżeli do tego' dodamy jeszcze błędy, jakich się dopuścili kopiści, przepisujący Euzebjusza, Syncella i Flawjusza, łatwo pojmiemy, jak Manethon (o ile się u wspomnianych pisarzy znajduje) musi być nicdostateczćm źródłem i do jak różnych obliczań muszą dawać powód cyfry i nazwiska przez uiego podane. Oprócz tych, najważnieszych z greckiej literatury pism do historji Egiptu, mamy o tym kraju pojedyńcze wiadomości u pisarzy żyjących po Chr.: u Plinjusza (Hist. nat.), Tacyta (Hist.) i 1'acjana (ob.). Plutarch ,(ok. r. 100 po Chr.) w swćm piśmie De Iside et Osiride, ma cenne wiadomości o religji, Klemens aleksandryjski (Stromat. V 230) o piśmie hieroglificznćm Egipcjan. Rozbiór ustępu Klemensa aleks. o hieroglifach ob. J. A. de Gou■ liano/, Archeologie egyptieune, Lipsk 1839 t. I. Dziś z tych wszystkich szczątków grec. literatury o Egipcie najcenniejszym pozostał Manethon, nie dla chronoligji, lecz dla porządku dynastji. Zresztą, główue źródło historji egipskiej stanowią zbiory napisów, jakie zebrała wyprawa uczonych Francuzów i Toskańczyków, pod przewodnictwem C h a m pol 1 i on'a młodszego iHippolita Rosellin'iego r. 1828—29 (Monument* delEgy-pte et de la Nubie, Paris 1833 — 45 f.), a Prusaków pod Lepsiusem r. 184 2 (Lepsius, Auswahl der wichtigsten Urkunden der aegypt. Alter-thums, Lipsk 184 2 f.; Denkmaler aus Aegypten u. Aethiopien, Berlin 1850—59, 1 2 części in fol. imperial., z 900 rycinami, cena 675 tal.); zbiory samychże pomników egipskich, znajdujące się po muzeach europejskich: obelisków, muinji, zwojów papyrusowych i t. p. Teksty znajdujące się na tychże i na innych pomnikach wydali i objaśnili: J. Burton, Excer-pta hieroglyphica, being exact copies of inscriptions in hieroglyphics on the most remarkable monuments of ancient Egypt and Nubia, Cairo 1 825—37, i części w 1 v.; Ungarelli, Interpretatio obeliscorum Urbis, Romae 1842 f.; Deser iption de 1'Egypte, ou recueil des obsema-tions et des recherches, qui out etc /aites en Eg. pendant Cexpedition de larmee /ranę,, Paris 1809 i n. 9 v. f.; Lrisse d'Avennes, Monuments egyptiens, Paris 184 7 f.; Eosellini, Monumenti del Egitto e delia Nubia: I mon. storici. II, mon. cmii, Florencja, 183 2 — 39, 2 v. f.; Brugsch, Rćcueil de monuments ćgypt., Lipsk 1862 — 03, 2 v. in-4; id. Materiaui pour servir a Ja reconstruction du calendrier egypt., Lipsk 1864; Dumicken, Geographische Inschriften Altagypt. Denkmaler, Lipsk 1865; tenże Kalen-deriuschriften (ib. 1866), Historiscbe loschriften (ib. 186 7), Tempel-