Przejdź do zawartości

Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 613.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
596
Brewjarze.

W niedziele adwentu wszystkie 12 psalmów pierwszego nokturnu pod jedną antyfoną śpiewano, a w ferje po dwa psalmy na jednę antyfonę, jak dziś. Gdzieniegdzie naśladowano zwyczaj dominikański, w odmawianiu krótkiej jutrzni o trzech psal. i trzech lekcjach przez cały czas wielkanocny. Powstaje na to Herbest, dodając, że Grzegorz VII, Papież, pozwolił tylko w tygodniu wielkanocnym i świątecznym: qui alias... idem faciunt, non ex regula ss. patrum, sed ex fastidio hoc facere comprobantur. Laudes mówiono zaraz po jutrzni, lubo niektórzy zostawiali je na rano i odmawiali o wschodzie słońca. Nieszpory odpowiadają rannemu laudes, lecz są uroczystsze, więc było na nich responsorium, którego laudes nie miało z powodu, że na poprzedzającej je jutrzni już kilka responsorjów śpiewano. Na Magnificat zapalano lampy, dla wyrażenia radości i czci dla św. Ewangelji. Jeśli przypadły preces lub suffragie, wszyscy obecni w kościele padali na twarze i nie powstawali, aż ich nie skończono. Godziny mniejsze (horae diurnae) miały zawsze preces i to długie z ps. Miserere, podczas którego, w dni postu i nieuroczyste, kapłan celebrujący leżał krzyżem na ziemi, wstając dopiero po odśpiewaniu modlitwy; lud go też naśladował, klęcząc do końca, lub wstając z nim na orację. W dni niedzielne i w czasie wielkanocnym preces te odmawiano stojąco, z głową pochyloną, oraz opuszczano Kyrie eleyson i Pater noster, lubo i te niektórzy zatrzymywali. Po completorium zalecano już nic nie czynić, chyba co do spoczynku należy; reguła św. Benedykta zakazywała i mówić. Nie wszędzie bywało na niém Confiteor, lecz preces zwykłych i ps. Miserere nie opuszczano. Te uwagi z Herbesta odnoszą się najwięcej do kościoła krakow., z którego przez młodzież szkolną i akademików rozniesione zostały i po innych djecezjach. Nie było bowiem kanonika i biskupa w żadnej katedrze, któryby tu wychowania naukowego nie odebrał, lub jakiegoś czasu na dworskim urzędzie nie spędził. Brewjarz płocki 1519 r. w suffragjach kładzie także modlitwy do św. Michała archan., Zygmunta, Wawrzyńca, Marcina, Marji Magdaleny, pro peccatis. Po landes dodaje commemorationem de B. V. M. o wybawienie od nieprzyjaciół, i drugą o pokój. Pryma na niedzielę inna, niż na święta, a zawsze kończy się ps. De profundis i modlitwą za zmarłych. W innych horach, po Benedicamus Dno jest jeszcze oddzielna antyfona z wierszem i modlitwą do N. M. P., a po nonie także i o nawrócenie grzeszników. Preces minores na wszystkich godzinach mówiono; odmienne było na prymę i na completorium. Preces majores na laudes i nieszpory, używane w officium de feria, obejmowało modlitwy za różne potrzeby i wszystkie stany Kościoła. Psalmy gradualne po pięć rozdzielone na trzy części modlitwami i antyfonami od dzisiejszych różnemi. Po każdym psalmie pokutnym mówiono Ave Maria. Officium defunctorum na jutrzni zaczynano od słów: Oremus pro fidelibus defunctis i ℟. Requiem aeternam. Invitatorum zaś: Circundederunt me gemitus mortis; dolores inferni circundederunt me, reszta jak dzisiaj prawie. Hymny na kompletę stosowne bywają do uroczystości. O N. M. P. jest officium na adwent, na soboty i codzienne. Nie mówiono na niém Te Deum laudamus. W Commune ss. znajdujemy także officja de doctore, de abbate de uno monacho vel pluribus heremitis. W officium de Sanctis wszystkie lekcje 1 i 2 nokturnu z żywota świętego, a trzeciego z homilji. Jak tu, tak i w innych starych brewjarzach, lekcje te są bardzo krótkie.