z Herodota (Histor. l. I c. 105), w wieku VII przed Chr. szli przez Palestynę ku Egiptowi, lecz podarunkami Psammetycha, króla egipskiego, wstrzymani zostali. Już 70 w Judic. 1, 27 objaśniają, że Betsan jest miastem Scytów (Cf. II Mach. 12, 30); i w Judith 3, 12 (też według 70) jest również wzmianka o mieście Scytów, że między niem i Gabaa stanęło wojsko Nabuchodonozorowe. Scythopolitanie byli nieprzyjaciółmi żydów (II Mach. 12, 29. Josephi Flav. Antiq. l. 5 c. 1 n. 22, l. 12 c. 8 n. 5, l. 14 c. 3 n. 4. De Bello Jud. l. 2 c. 18 n. 3. De vita sua c. 6); ta jednak okoliczność może dowodzić ich pochodzenia nie tylko od Scytów, ale i od assyryjskich osadników jakimi byli Samarytanie (ob.), także zawzięci nieprzyjaciele żydów. W czasach Chrystusa Scythopolis liczyło się do Dekapolu, powiatu zajordańskiego (Josephi Flav. De bel. Jud. l. 3 c. 9 n. 7 Plinii Hist. V 16), i było południowém miastem Galilei (Joseph. Fl. op. c. l. 3 c. 3 n. 1. Strabo Rer. geogr. l. 16 s. 763.) W IV i V w. po Chr. była tu znaczna liczba chrześcjan, stolica biskupia, potém arcybiskupia i klasztor (Le Quien, Oriens Christ. III 682). Zakonnicy utrzymywali się z hodowli palmowych drzew (Sozomenus, Hist. eccl. l. 8 c. 13). W r. 1183 Scytopolis zburzone przez Saladyna, już więcej nie wróciło do dawnej świetności. Dziś ma około 80 nędznych domków, z 200 mieszkańcami, i nazywa się Beisan. Cf. Wetzstein, Reisebericht üb. Hauran u. die Trachonen, Berlin. 1860. s. 110. W. K.
Betulja (Bethulia), 70 Βετουλούα (Betulua), mała twierdza w Palestynie, pamiętna oblężeniem i bohaterstwem Judyty (ob.), której historję osobna księga (Judith) opisuje. Z różnych miejsc tej książki widać, że B. leżała u wejścia do równiny Ezdrelon (ob. Jezrahel) około Dothain (ob. ten art. g. 4, 6. V. 4, 5) [1], na wzgórzu (g. 6, 8. V. 6, 10); nadto Holofernes, idąc od Jerycha, musiał przebyć góry, będące na przeciw Betulji (g. 7, 1. V. 7, 3). Przebywszy te góry, stanął w dolinie nad źródłem i roztoczył obóz od Belmaim (Vulg. Belma) do Dothain (g. 7, 3. 12). Według Wulgaty (7, l), Holofernes, po przebyciu gór otaczających Betulję, nie stanął od razu nad źródłem, lecz dopiero później, gdy je spostrzegł przy odbywaniu rekonesansu (V. 7, 6). Że zaś to źródło płynęło od południa do miasta (ib.), a w naszych czasach na północnym stoku góry Gelboe odszukane ruiny (Beit-Ilua v. Beit-Ilfa) mają również obok siebie płynące źródło Ain-beit-Ilua, przeto można twierdzić, że Beit-Ilua jest zabytkiem Betulji. Cf. Ritter, Erdkunde, XV 423. Dawniejsi podróżni mniemali, że na miejscu Betulji stoi dzisiejsza wioska Sanur, o 2 mile na północ od Sichem, albo na północ jeziora Merom, gdzie dziś Hulieh. X. W. K.
Betzecha (z hebr. Beth-hazatha, nowe miasto) wspomniana w I Mach. 7, 19, prawdopodobnie to samo co Bezetha, część Jerozolimy, na wzgórzu tegoż nazwiska, w północno-zachod. stronie względem Akry (ob.). Gratz, Schauplatz § 135. X. W. K.
Beurlin Jakób, kanclerz uniwersytetu tybingskiego, ur. 1520 r. w Dornstetten, blizko Freudenstadtu, w Szwarcwaldzie würtembergskim,
- ↑ Ponieważ tekst Wulgaty w Judith różni się znacznie od greckiego; przeto w cytacjach dodajemy g. (tekst grecki) i V (tekst Wulgaty).
