Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 070.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
63
Bazylejski sobór.

Feliksowi, zarazem upoważnia Karola VII do użycia, w imieniu Papieża, takich środków, jakieby ten uważał za właściwe dla przywrócenia pokoju w Kościele. Papież Mikołaj swoją miłość pokoju posunął do ostatniego stopnia, pozwolił na złożenie abdykacji w ręce soboru lozańskiego, nie zaś w ręce Papieża; nadto, Amadeusz wydał 5 Kwietnia trzy bulle, z których jedna zatwierdzała dekrety dyscyplinarne, wydane za jego pratyfikatu, druga znosiła cenzury wydane przeciwko Eugenjuszowi IV i Mikołajowi V, trzecia nareszcie, potwierdzająca dane przez niego przywileje i łaski; 7 Kwietnia złożył swoją godność bullą, w której wysławia wyższość soboru nad Papieżem. Mikołaj nie approbował, ale tolerował całe to postępowanie, aby tylko raz położyć już koniec odszczepieństwu. Kolej teraz przyszła na sobór, bo i on chciał z honorem ustąpić i do ostatniej chwili utrzymać tytuł powszechnego. D. 16 Kwietnia wydał tedy dwa dekrety (Hard. IX 1325, 1327) znoszące cenzury, jakie sobór bazylejski wyrzekł przeciwko Eugenjuszowi i wszystkim przeciwnikom soboru, poprzednie zaś postanowienia i nominacje na nowo potwierdził. D. 19 Kwietnia odegrało zgromadzenie komedję nowego wyboru Papieża: wybór ten padł na Mikołaja V, po którym sobór spodziewał się poszanowania dla dekretów konstancjeńskich (Raynald, ad a. 1449). Nareszcie d. 25 Kw. sobór się rozwiązał. W Rzymie wielka ztąd była radość, która objawiła się świetném uluminowaniem miasta. Mikołaj V, Papież, wydał 18 Czerw. 1449 r. trzy bulle: pierwsza z nich cofa wszystkie cenzury, wydane przeciwko osobom należącym do soboru bazylejskiego; druga zatwierdza nominacje antypapieża Feliksa, trzecia nareszcie zwraca beneficja tym, którzy ich pozbawieni zostali w czasie odszczepieństwa. Amadeuszowi dał Papież kardynalstwo, mianował go swoim legatem i dożywotnim wikarjuszem na Sabaudję i terrytorjum berneńskie, i na terrytorjum jego legacji pozwolił mu używać ubioru papiezkiego. Ale najmniejszego nie było w tych bullach śladu zatwierdzenia bazylejskich dekretów. — Surowe bardzo jest wyrażenie Eugenjusza IV, jakiego on użył na ludzi przewodniczących temu soborowi, gdy ich nazwał poczwarami ludzkiemi (hominum monstra), ale kto rozczyta się bliżej w aktach soboru, temu nazwa ta nie wyda się niesprawiedliwą. Czém była konwencja narodowa paryzka i zasady z 1789 r. dla państwowego porządku Europy, tém chciał być sobór bazylejski dla hierarchji kościelnej. Opatrzności Bożej, czuwającej nad Kościołem, zawdzięczać należy, że kościelna ta rewolucja nie wzięła przewagi, ale jad opozycji przeciwko powadze nurtował jeszcze długo w różnych stronach społeczeństwa chrześcjańskiego. Ob. artykuły: Pragmatyczna sankcja w Bourges, Gallikanizm, Pizański sobór, Richer i Richeryzm, Jansenizm i Starokatolicyzm. Byli na tym soborze i mężowie, pragnący dobra Kościoła, poprawy obyczajów i usunięcia nadużyć, ale dobre zamiary i gorące dążenie do reformy, jeżeli tylko zboczą z drogi uległości dla Stolicy Apostolskiej, zamienić się niebawem muszą na agitację odszczepieńczą. Cf. Renward Bauer, Geschichte der Auflehnung gegen die päpstliche Autorität, w Stimmen aus Maria Laach, 1872 i 1873. Źródłami do dziejów tego soboru są przedewszystkiem kollekcje soborów Mansi, Harduina, i Harzheima; dalej, Martene et Durand: Veterum scriptorum et monumentorum amplissima collectio t. VIII. Przedmowa do tego tomu podaje historję soboru, czerpaną ze źródeł, i historję wypadków, mających związek z soborem. Dalszemi źródłami są: Raynaldi Annales, i Historja