Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania374.jpg

 Grupa stronnictw nazwanych przez nas radykalno-demokratycznemi nie była nigdy liczna. Stałym reprezentantem obozu tego była Narodowa Partja Robotnicza, Druga partja tej grupy organizowała się częściowo tuż przy N. P. R., częściowo występowała samodzielnie. W r. 1921 szła do wyboru t. zw. pracująca inteligencja, zrzeszona naokoło Związku Młodej Polski. Ze związku tego wyrósł przy wyborach 1928 r. wielki blok polityczny, występujący jako odpowiednik Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (lista 21). Poza tem zaliczamy do grupy tej już tylko mały epizod wyborczy: listę Związku Lokatorów przy wyborach radzieckich 1925 r., która wówczas uzyskała 2,6% głosów. Narodowa Partja Robotnicza stała siłą liczebną w r. 1921 na trzeciem miejscu, a następnie wzmacniała się z każdym rokiem i była właściwie tem stronnictwem, które rywalizowało z mocnemi partiami grupy umiarkowanej: narodową i chrześcijańską demokracją. Z 11,6% głosów w r. 1921 posunęła się w r. 1922 przy wyborach sejmowych na 16,6%, a w r. 1925 na 24,4%. Wyłom stanowiły wybory do senatu w r. 1922 (12,8%). które zawsze mniej korzystnie wypadały dla ugrupowań lewicowych. Maximum wpływów zdobyła N. P. R. w r. 1925, poczem rozbiła się na prawicę i lewicę t. zw. sanacyjną. W r. 1928 pozostał tylko jakoby cień mocnego niedawno stronnictwa. N. P. R. zdobyła bowiem zaledwie 2,5% głosów tak w wyborach sejmowych jak w senackich. Znaczyłoby to, że poniosła straty jeszcze większe niż Chrześcijańska Demokracja, ale bierzemy na wzgląd w pierwszym rzędzie stosunek r. 1921 do 1928 oraz i to, że N. P. R. rozbiła się po r. 1925 na dwa odłamy, które dopiero w r. 1928 szły odrębną drogą.
 Związek Młodej Polski należał w r. 1921 do najsłabszych grup politycznych (3,1% głosów), W latach następnych nie występował z własnemi listami kandydatów. Dopiero w r. 1928 wysunął się w postaci bloku prorządowego wspólnie z lewicą dawnego N. P. R. i małemi ugrupowaniami pokrewnemi i zdobył odrazu pozycję niezwykle silną, Uzyskał bowiem w wyborach sejmowych 27,3% głosów, w wyborach senackich 34,4%. Temsamem stawił się jednym zamachem na drugie miejsce wśród zespołów politycznych. Mandaty do sejmu podzieliły się w połowie na blok ten i w połowie na Stronnictwo Narodowe. Wynik wyborów 1928 r., o ile dotyczył listy 21, był wydarzeniem zupełnie niezwykłem. Jednym porywem oderwana licznym stronnictwom starszym duże ilości głosów. Zasadniczą przyczynę zjawiska odnajdujemy w haśle współpracy z rządem, przez blok ten rzuconem.
 W grupie socjalistycznej występują głównie dwa kierunki: Polska Partja Socjalistyczna i t. zw. lewica socjalistyczna a właściwie mniej lub więcej ukryta partja komunistyczna. Niekiedy idzie własną drogą grupa środkowa, zwąca się socjaldemokracją lub też lewicą związków zawodowych. Obraz trwały przed-