Złota Hramota
Złota Hramota
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego Hramota do ludu wiejskiego
Powstawszy wraz z Polską i Litwą przeciw panowaniu moskiewskiemu, aby zy-skać wieczną wolność i szczęsną dolę dla całej naszej Ojczyzny, oświadczamy przed Bogiem, całym światem i narodem, że innego szczęścia nie pragniemy dla drogiej na-szej Ojczyzny i nie szukamy go w niczym więcej, jak tylko w wolności, swobodzie, równości i szczęściu wszystkich mieszkańców, jakiejkolwiek są wiary i stanu. A pragnąc najwięcej szczęścia dla ludu wiejskiego postanawiamy na wieczne czasy:
1. Lud wiejski w siołach i futorach pańskich i rządowych, jednodworcy, czynszownicy i inni, od tego dnia są wolni, swobodni i równi co do praw innym oby-watelom Ojczyzny.
2. Mogą i mają prawo przechodzić z miejsca na miejsce według upodobania i nikt im w tym przeszkadzać nie będzie.
3. Mogą i mają prawo uczyć się we wszelkich szkołach i być w krajowej służbie zarówno z innymi obywatelami Ojczyzny.
4. Wraz z innymi mają prawo wybierać z pomiędzy siebie deputowanych do sądów, rad i urzędów wiejskich, powiatowych, ziemskich i najwyższych publicznych.
5. Sądzić i rządzić będą na równi z innymi tylko przez swoje sądy i urzędy złożone z deputowanych mających strzec świętej sprawiedliwości, praw i bezpieczeństwa osób i mienia każdego.
6. Podatki narodowe, ziemiańskie powinności i ludzi do wojska narodowego będą dawać tylko za postanowieniem sejmu państwa, złożonego z deputowanych całej Ojczyzny.
7. Ziemie orne, sianożęcia i sadyby pańskie i skarbowe, które za czynsz, albo za odrobek albo za wykup trzymali włościanie, będą od niniejszego dnia po wieczne cza-sy własnością każdego gospodarza bez żadnej za nie zapłaty. Dziedziców za te ich ziemie zapłaci skarb narodowy.
8. Co do udzielenia ziemi włościanom, którzy jej dotąd nie mieli, jako to: budnicy, bobyle (komornicy), chałupnicy, ludzie dworscy itd., postanowi w stosow-nym czasie najwyższy sejm państwa.
9. Jednodworcy i szlachta czynszowa będą na równi z włościanami na wieczne czasy mieć ziemię sadybną i gruntową z ziem pańskich, gdzie jej będzie pod dostat-kiem za zapłatą ze skarbu narodowego albo z ziem koronnych.
10. Wiejskim księżom prawosławnym oprócz ziemi cerkiewnej naznaczamy płacę w pieniądzach, aby nie potrzebowali od ludu zapłaty za duchowne posługi, a ile przypadnie płacy każdemu księdzu, orzecze najwyższy sejm państwa.
11. Prócz tego, co się wyżej powiedziało, każdemu kto chwyci z nami za oręż przeciw panowaniu moskiewskiemu i albo zdrów wyjdzie, albo rannym zostanie, udzieli się najmniej 6 morgów ziemi i sadybę w ziemiach koronnych albo dożywotnią płacę ze skarbu narodowego.
12. Nadając wiejskiemu ludowi wyż wykazane prawa wolności i obywatel-skiej równości wszystkich wobec każdego, poręczamy i na wieki obiecujemy swobodę praw i wiary, jakiej się kto trzyma, i używanie języka w szkołach, sądach i innych ziemskich urzędach. Co wszystko wyż wypisane ogłaszając wiejskiemu ludowi Podola, Wołynia i Ukrainy, zachowanie i obronę praw, tą hramotą nadanych, zaprzysięgamy wobec na-rodu, całego świata i Boga Wszechmogącego. Bożej opiece poruczając dolę ludu, któ-remu wiecznego życzymy dobra, dajemy tę oto hramotę do wołoskiego urzędu na każ-dą włość.
Złota Hramota do wiejskiego ludu (wersja zmodyfikowana przez Mariana Sokołowskiego komisarza Rządu Narodowego)
Powstawszy razem z Polską i Litwą przeciw moskiewskiemu panowaniu, aby zyskać wieczną swobodę i szczęśliwą dolę całej naszej Ojczyźnie, objawiamy przed Bogiem, całym światem i narodem, że dla drogiej naszej Ojczyzny nie żądamy innego szczęścia i nie szukamy go w niczym więcej, jak tylko w wolności, swobodzie, równości i szczęściu wszystkich ludzi, jakiej by wiary i stanu nie byli. A najwięcej żądając dla wiejskiego ludu szczęścia na wieczne czasy postanawiamy.
1. Lud wiejski po wsiach i futorach pańskich i rządowych, jednodworcy, czynszownicy i tak nazwani wolni ludzie od niniejszego dnia są rzeczywiście wolni, swobodni i równi co do praw reszcie obywateli Ojczyzny.
2. Mogą i mają prawo przechodzić według upodobania z miejsca na miejsce i nikt im w tym przeszkadzać nie będzie.
3. Mogą i mają prawo uczyć się we wszelkich szkołach i być w krajowej służbie na równi z innymi obywatelami Ojczyzny.
4. Wszelka posiadłość ziemska, jaką każdy gospodarz dotąd, czy to włościanin ze wsi pańskiej, czy rządowej, czy to jednodworzec, czy szlachcic czynszowy, po-siadał, wraz z należnymi do niej ogrodami, zabudowaniami mieszkalnymi i gospodarskimi tudzież prawami i przywilejami do niej przywiązanymi od dziś dnia staje się wy-łączną i dziedziczną dotychczasowego posiadacza własnością, bez żadnych jakichkolwiek bądź obowiązków, danin, pańszczyzny lub czynszu, z warunkiem jedynie opłacania przypadających z niej podatków i odbywania należnej służby krajowej. Dziedzice za swoje ziemie będą mieli zapłatę ze skarbu narodowego.
5. Wiejskim księżom prawosławnym naznaczy Rząd Narodowy do gruntów i funduszów erekcyjnych płacę pieniężną taką, aby nie potrzebowali datków i zapłat od ludu za duchowne posługi.
6. Budnicy, bobyle, chałupnicy, ludzie dworscy, dymisjonowani żołnierze i w ogóle wszyscy obywatele z zarobku jedynie utrzymanie mający, którzy z nami podnoszą oręż przeciw panowaniu moskiewskiemu i albo zdrowi z powstania wyjdą, albo rannymi zostaną, otrzymają z ziem koronnych dział gruntu najmniej morgów 3 przestrzeni zawierający.
7. Nadając ludowi wiejskiemu wskazane wyżej prawa wolności, obywatelskiej równości wszystkich wobec każdego i ziemskiej własności, zaręczamy i wiecznie obiecujemy swobodę praw, wiary, jakiej się kto trzyma, i używania swojej mowy w szkołach, sądach i innych ziemskich urzędach. Całe powyższe pismo ogłaszając wiejskiemu ludowi Podola, Wołynia i Ukrainy, za-chowanie i obronę
praw, w tej Hramocie podanych, zaprzysięgamy wobec Wszechmogącego Boga, całego świata i narodu. Oby było szczęście i mir nam i wszystkim naszym, od dzisiaj po wieki! Boskiej opiece polecając dolę narodu, oddajemy tę oto Hramotę do Wołosnej Uprawy na każdą włość.
