Strona:PWM Noskowski Zygmunt 1.jpg

Noskowski Zygmunt, *2 V 1846 Warszawa, †23 VII 1909 Warszawa, pol. kompozytor, dyrygent, pedagog i publicysta muz. Był dziesiątym z jedenaściorga dzieci rejenta Józefa Łady-N. i Amelii de Salis (Salisch), która pochodziła z fr.-niem. arystokracji, spolonizowanej z końcem XVIII w. Rodzice N. od l. 40. wspierali materialnie emigracyjną działalność A. Towiańskiego, wychowywali pięcioro jego dzieci, a swój dom uczynili gł. ośrodkiem towianizmu w Warszawie. Sam N., odrzuciwszy w wieku dojrzałym mistycyzm i frazeologię nauk Towiańskiego, pozostał do końca życia wierny ideom patriotyzmu, wewnętrznego doskonalenia się oraz skutecznego działania na rzecz społeczeństwa.
1851 N. wstąpił do gimn. realnego w Warszawie i rozpoczął naukę gry na fort., a wkrótce potem na skrz. (u J. Hornziela). Zrazu uczestniczył tylko w skromnym muzykowaniu domowym, w którym pomijano utwory sceptycznego wobec towianizmu Chopina. Kontakt z twórczością artyst. nawiązał ok. 1860 za pośrednictwem dzieł Moniuszki (Śpiewniki domowe, opery Flis, Hrabina). To pierwsze, głębokie doznanie muz. zbiegło się w czasie ze wstrząsem, jakim dla N. był pogrom patriot. manifestacji w Warszawie przez wojsko ros. (27 II 1861), oraz z praktyczną lekcją historii i przyrody ojczystej — wycieczką do Krakowa i w Tatry w VIII 1861. Z tegoż r. datują się pierwsze komp. N., z których zachowała się Kolęda do patriot. tekstu M. Romanowskiego. Po śmierci ojca (23 VI 1863) N. wziął prawdopod. udział w powstaniu styczniowym. 1864 wstąpił do Instytutu Muz. w Warszawie, gdzie został uczniem A. Kątskiego (gra na skrz.) oraz S. Moniuszki (kontrapunkt, śpiew chór.); po ukończeniu gimn. i porzuceniu aplikacji w Komisji Skarbu (1865) poświęcił się muzyce. 1865 uczestniczył w prawyk. kantaty Widma Moniuszki, który w tymże r. zaopiniował do druku w „Tygodniku Ilustrowanym” Kolędę N. z nowym tekstem S. Rzętkowskiego. 1867 N. ukończył z II nagr. naukę w Instytucie Muz. i podjął pracę kolejno jako skrzypek ork. Teatru Wielkiego (do 1869), korepetytor w klasie śpiewu sol. F. Ciaffei w Instytucie Muz. (do 1870) i kier. chóru w Inst. Głuchoniemych i Ociemniałych (1871–72), gdzie stworzył system zapisu muz. dla niewidomych. Od XII