Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 049.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
37
Budownictwo. — Bugenhagen.

nych budynkach nie może się wyrobić styl samodzielny; że zaś tu główny zarys kościoła był już dany, przeto i inne budowle na tym typie ograniczać się musiały. Cf. Stieglitz, Beiträge zur Geschichte der Baukunst 1, 53. Deutinger, Das Gebiet der Kunst, p. 237. Obacz nadto artykuł Domy u Hebr. (Schegg).N.

Budweis, biskupstwo w Czechach, powstało 1785 r. z części arcybiskupstwa pragskiego, względem którego jest sufraganatem, a nazwę swą otrzymało od miasta Budweis (Budejowice, Badvicium, Budouissa, Budvicum), założonego przez Przemysława Otokara. Mensa biskupia wynosi 12,000 fl. rocznie, oparta na czeskim funduszu religijnym. Obejmuje ta djecezja cztery południowe okręgi królestwa Czeskiego: Budweiski, Klattauski, Prachiński i Taborski. Dzieli się na 5 archiprezbiterjatów. Każdy archiprezbiterjat zawiera kilka wikarjatów okręgowych, których ogólna summa jest 34. Okręgowe albo biskupie wikarjaty znaczą nasze dekanaty; każdy wikarjusz biskupi jako dziekan znosi się wprost z konsystorzem djecezjalnym. Tytuł dziekana, którego używają niektórzy księża w djecezji Budweis, jest tylko znakiem osobistej godności. Oprócz tego są w djecezji: infułactwo w Neuhaus, infułacki archidjakonat w Bischofteinitz, jako tytuły do beneficjów przywiązane. Liczba wiernych wynosi 1,050,000. Księży w 1863 r. było 858, pomiędzy którymi 122 zakonników. Kapituła katedralna składa się: z proboszcza katedralnego-infułata, z dziekana-infułata, kustosza i czterech kanoników. W djecezji jest 10 zgromadzeń zakonnych: cystersów, serwitów, augustjanów, augustjanów bosych, minorytów, franciszkanów i kapucynów. Od 1786—1804 młodzież, sposobiąca się do stanu duchownego, pobierała nauki w jeneralném seminarjum w Pradze, gdzie jeszcze teraz jest 10 stypendjów dla młodzieńców z djecezji Budweis pochodzących. W 1804 zostało otwarte seminarjum w Budweis (83 alumnów), a przy niém szkoła teologji i filozofji; w której nauczają cystersi z Hohenfurth. R. 1845 założone seminarjum mniejsze na 100 chłopców. Ob. art. Czechy i Praga. Cf. Neher, Kirchl. Geogr. u. St. II 271. J. N.

Bugenhagen Jan, także Buggenhagen, zwykle od miejsca urodzenia Dr. Pomeranus zwany, ur. 24 Czerw. 1485 w Wollinie, na przypomorskiej wyspie tegoż nazwiska; studja ukończył na uniwersytecie w Greifswaldzie i otrzymał święcenia kapłańskie. R. 1517 w klasztorze Belbuck wykładał zakonnikom Pismo św. i inne przedmioty teologiczne, i napisał Chronicon Saxoniae dla księcia Bogusława X. Aż do 1520 był Bugenhagen katolikiem, t. j. dopóki nie rozpoczął z Lutrem korespondencji. Miał pociąg do Wittenberga, gdzie nie jeden nowator doszedł do sławy, a gdy nowy biskup Erazm Mandüwel chciał szerzącej się na Pomorzu herezji tamę położyć, pośpieszył B. 1521 r. do Wittenberga i, jako nauczyciel prywatny, rozpoczął swoje odczyty. Roku 1522 ożenił się, otrzymawszy za wstawieniem Lutra wsparcie od dworu, a 1525 r. dał ślub Lutrowi. Na krótki czas udał się B. do Brunświku, Hamburga i Lubeki, dla urządzenia spraw kościelnych na nowy sposób. W tym samym interesie udał się do Stralsundu 1535 r., gdy książęta Barnim i Filip I przychylili się do nowej wiary. Gdy Christiern III takie samo usposobienie okazał, przybył B. do Danji, z żoną i siostrzeńcem, 1537, i 12 Sierp, koronował króla i żonę jego Dorotę, co wywołało niezadowolenie Lutra. Gdy król podpisał ustawę kościelną,