tiquarii) i poprawianiem przepisanych dzieł (emandatores) złożył w bibliotece „Ortographos antiquos, i. e. Vellium Longum, Curtium Valerianum, Papyrianum, Adamantium Martyrium de V et B, ejusdem de primis, mediis atque ultimis syllabis, ejusdem de B littera trifariam in nomine posita, et Eutychen de aspiratione, sed et Focam de differentia generis.... Każe im jeszcze postarać się o autorów piszących o ortografji, których sam nie mógł nabyć: Diomedem quoque et Theoctistum aliqua de tali arte (orthographia) conscripsisse comperimus; qni si inventi fuerint, vos quoque eorum deflorata colligite (De instit. divin. lit, c. 29). Zakonnikom, do których należy piecza chorych, każe czytać: Dioscoridis herbarium, qui herbas agrorum mirabili proprietate disseruit, atque depinxit. Post haec legite Hippocratem atque Galenum latina lingua conversos, i. e. Therapeutica Galeni ad philosopbum Glauconem destinata, et anonymum quemdam, qui ex diversis auctoribus probatur esse collectus. Deinde Aurelii Coelii de Medicina, et Hippocratis de Herbis et Curis, diversosque alios medendi arte compositos, quos vobis in bibliothecae nostrae sinibus reconditos, Deo auxiliante dereliqui (ib. c. 31). Tym zaś, którzyby nie czuli powołania do zajęć naukowych, zawsze jednak mającym jakiekolwiek wiadomości z nauk (bo autor nie przypuszcza nieumiejętnych), zaleca czytanie dzieł rolniczych: Quodsi alicui fratrum (ut meminit Virgilius) Frigidus obstiterit circum praecordia sanguis, ut nec humanis nec divinis litteris perfecto possit erudiri, aliqua tamen scientiae mediocritate suffultus, eligat certe quod sequitur Rura mihi, et rigui placent in vallibus amnes. Quia nec ipsum est a monachis alienum hortos colere, agros exercere, et pomorum foecunditate gratulari;... Quodsi hujus studii requirantur auctores, de hortis scripsit pulcherrime Gargilius Martialis... Columella... Aemilianus (ibid. c. 28). Do tego wszystkiego dodał introligatorów i wzory oprawy książek (ibid. c. 30). Słowem, zaopatrzył klasztor swój tak, żeby mógł dorównać szkołom świeckich nauk, i żeby zastąpił upadłą szkołę aleksandryjską, jakoteż rywalizować z żydowską, będącą podówczas w Nisibis (ibid. Praefat.). Cf. Marcus Aurelius Cassiodorus, Senator, ein Beitrag zur Gesch. d. theolog. Liter. Breslau 1872. Aleks. Olleris, Cassiodor conservateur des livres de l’antiquité latine, Paris 1841. Ś. Sidonius Apollinaris, opisując (Epistol. II 9) bibljotekę Ferreola pod Nimes, opowiada, że część jej, składająca się z dzieł religijnych, była przeznaczona do użytku niewiast; druga zaś część, dla ojców rodzin. W tej ostatniej znajdowały się najpiękniejsze dzieła literatury łacińskiej, między innemi Horacjusz i Varro, z literatury pogańskiej; z chrześcjańskiej zaś, św. Augustyn, Prudencjusz i Rufina tłumaczenie dzieł Orygenesowych. Nie przytaczamy przykładów z czasów późniejszych, bo to rzecz już dobrze znana. — Bibijoteki kościelne i klasztorne stały otworem nietylko dla duchownych, lecz i świeckich. Z dawniejszych czasów mało jest przykładów, żeby świeccy chcieli z nich korzystać. Bibljotekami więc katedralnemi posiłkowało się duchowieństwo świeckie, klasztornemi zakonne; a ze świeckich osób, tylko uczniowie szkół katedral-
visiones, utilitates, virtuesque perpendere, ut ad cognoscendam legem divinam fervida mentis intentione raperentur.... Tantum sit legendi sincerus affectus. De institut. divin. lit. c. 28.
