etiam indicemus ea, quae spirituali semini noxia esse possnnt, ne forte circumveniamini, neve sanae doctrinae dogmata labefactentur per quorundam conatum, qui Ecclesiae placitorum loco ratiocinii sui figmenta inducere tentant.“ Św. Ambroży (De fide l. 3 c. 6) mówiąc o tém, jak manichejczycy z tekstu Joan. 1, 3. 4 dowodzili swej doktryny dualistycznej, mówi, że takie rozumienie „Kościół potępia.“ Te świadectwa dostatecznie przekonywają, że wykład dogmatyczny był zawsze w Kościele uznawany (cf. a. Tradycja). Sobory przeto, gdy nakazywały[1] wykład Biblji według analogji wiary (ob.), nic nowego nie stanowiły, tylko potwierdzały dawną praktykę. Ostatecznie uświęcił tę praktykę swoim dekretem sobór trydencki (sess. IV de editione et usu libror. ss.): Praeterea ad coërcenda petulantia ingenia decernit (SS. Synodus), ut nemo suae prudentiae innixus, in rebus fidei et morum, ad aedificationem doctrinae christianae pertinentium, Sacram scripturam ad suos sensus contorquens, contra eum sensum, quem tenuit et tenet sancta mater Ecclesia, cujus est judicare de vero sensu et interpretatione sanctarum Scripturarum, aut etiam contra unanimem consensum Patrum, ipsam Scripturam sacram interpretari audeat, etiamsi hujusmodi interpretationes nullo unquam tempore in lucem edendae forent. Środki, których Kościół używał do oznajmiania o wykładzie autentycznym, są te same, za pomocą których oznajmia o dogmatach i nauczaniu swojém. Te same przeto źródła, które służą teologowi do poznania dogmatu i nauki Kościoła, służą też egzegecie do poznania wykładu dogmatycznego i tradycji hermeneutycznej, jako to: 1) decyzje soborów powszech. Stanowią pierwsze źródło do poznania myśli Kościoła, w rozumieniu Biblji (sensus, qem tenuit et tenet Ecclesia. Conc. trid.) Z tego powodu przekład Wulgaty (ob.) jest dla egzegety normą, przy wykładzie miejsc dogmatycznych i moralnych, bo sobór trydencki uznał go za autentyczny, (ob. I 536... tej Encyklopedji). Szczegółowo Sobór trydencki wykłada: sess. 14 cap. 1 i can. 1—4, tekst Joan. 20, 33. Accipite Spiritum S..., i Jac. 5, 14. 15. Infirmatur quis in vobis...; sess. 13 cap. 1. 4. can. 1. 2 wykłada teksty Mat. 26, 26—28. Mar. 14, 22 — 24. Luc. 22, 19. 20. I Cor. 11, 23—25. Od takich decyzij trzeba odróżnić dowodzenia, czyli motiva decyzji soborowej. Jeżeli bowiem sobór nie rozstrzyga wprost (directe) o rozumieniu tekstu, tylko przytacza go między dowodami decyzji dogmatycznej, wykład taki jest ubocznym, (indirecte), i aby był nieomylnym, winien być poparty deklaracją, że tak przytoczony tekst rozumiał i rozumie Kościół, lub Ojcowie święci. Np. sobór trydencki sess. 5. o grzechu pierworodnym, dekr. 4 powowołuje się na słowa Rom. 5, 12. dodając: Quoniam non aliter intelligendum est id quod dicit Apostolus. W dowodzeniu zatém deklaruje sobór, że takie jest a nie inne rozumienie wspomnionego tekstu. 2) Oprócz tego, mamy wiele innych tekstów pojedyńczych, wyłożonych przez Kościół pośrednio (indire-
- ↑ „Si ad Scripturam pertinens controversia aliqua excitata fuerit, ne eam aliter interpretentur, quam quomodo Ecclesiae luminaria et doctores suis scripturis exposuerunt.“ Concil. Trullan. (692 r.) can. 19. „Mandamus omnibus (którzy mają uczyć lud prawdy ewangelicznej), ut scripturam juxta iterpretationem doctorum, quos Ecclesia, vel usus diuturnus approbavit, explanent.“ Conc. Lateran. V sess. 11 (1116 r.)
