czach, które stanowią treść Biblji (dogmatycznych i moralnych), Biblja daje dostateczną rękojmię pewności: że tak nauczali i czynili prorocy, P. Jezus i Apostołowie, jak ona podaje, a nie inaczej. Lecz jest to tylko pewność tak zwana moralna (ob. Pewność), t. j. pewność taka, w której jeszcze może być miejsce dla wątpliwości: czy pisarze święci, podając o Objawieniu wiadomość, nie pobłądzili? Nie ulega wątpliwości, że mogli i chcieli pisać tylko prawdę, lecz gdy wiadomo, że nieraz piszący, mimo swej wiedzy i woli, może w błąd popaść, przeto i względem Biblji, jako księgi przez ludzi pisanej, da się przypuścić wątpliwość powyższa. Tej wątpliwości zaradza natchnienie od Boga pochodzące, które sprawia to, że Biblja jest nietylko wierzytelną relacją o Objawieniu, ale także i prawdziwém słowem Bożem; czyli, nietylko jest nieomylném to, co pisarze św. podają wyraźnie za pochodzące od Boga, ale i to, co z własnego doświadczenia podają, np. fakty historyczne, z Objawieniem mające związek. Jako więc słowo Boże, Biblja wątpliwości nie podlega, i z uszanowaniem, jakie się Bogu należy, przyjętą być winna. Wątpić zaś o prawdziwości tego, co to słowo podaje, byłoby niedowiarstwem. Taką powagę nieomylną, w rzeczach dogmatycznych i moralnych, ma Stary Test. u żydów, a Stary i Nowy u chrześcjan. W art. Natchnienie Biblji, przytoczymy dowody za niém i wskażemy, jak dalece się ona rozciąga. Jednakże, ponieważ Bibija nie jest jasną (ob. niżej) i ponieważ nie zawiera całkowitego Objawienia (ob. wyżej n. 9), przeto dowody, czerpane z Biblji na poparcie prawd objawionych, wtedy tylko mogą mieć powagę nieomylną, jeśli poparte będą wykładem autentycznym, dogmatycznym, nie ulegającym żadnej wątpliwości. Taki zaś wykład może być tylko przez Kościół (ob. następ. §). 17. Wykład Biblji w rzeczach wiary i obyczajów: W objaśnianiu praw przypuszcza się dwojaki wykład: autentyczny (interpretatio authentica), lub naukowy (int. doctrinalis). Autentycznym nazywa się ten, który pochodzi albo od samego prawodawcy, albo od kogo innego, co w imieniu prawodawcy przemawia (następca jego, lub przez niego upoważniony). Naukowym wykładem nazywają się objaśnienia dane przez biegłych prawników. Wykład autentyczny, jak widać już z jego definicji, ma moc obowiązującą na równi z samém prawem. Wykład zaś naukowy nie ma tej mocy; nabrać jej jednak może, jeżeli będzie przyjęty w praktyce przez władze wykonawcze, bez reklamowania ze strony prawodawcy. Te same pojęcia prawnicze dadzą się zastosować do wykładu Biblji. Jest ona kodeksem, objawiającym nam wolę Bożą, jak kodeks praw objawia wolę prawodawcy. Jak kodeks praw układany był przez biegłych prawników, ale powagę prawa nadał mu prawodawca; tak Bibija pisaną była przez ludzi wprawdzie, ale z natchnienia i woli Bożej. Jak prawnicy nie mogą nic do kodeksu dodać, ani ująć, skoro tylko prawodawca go przyjął i ogłosił, i schodzą odtąd do rzędu zwykłych prawników uczonych; tak pisarze św., skończywszy swoje dzieło od Boga natchnione, schodzą potém do rzędu zwykłych pisarzy, nie posiadających nieomylności. A jak do objaśnienia wątpliwych artykułów kodeksu służy wykład autentyczny, lub naukowy, tak i do zrozumienia Biblji potrzebny jest jeden i drugi, dla powodów, które niżej podamy. Teologowie nadają autentycznemu wykładowi Biblji także nazwę dogmatycznego. A że autorem głównym Biblji jest Bóg, bo on natchnął Proroków i Apostołów, i Biblja
