compleated in 1769, Oxford 1770. Cf. Michaelis, Orientalische und exegetische Bibliothek, I 133, Frankf. 1771). Tym sposobem liczba wszystkich, do tej recenzji użytych rękopismów, doszła do więcej niż 600, a wydań drukowanych do 52. Rękopismy najstarsze miały być X w. Owocem tych prac było Vetus Test. hebraicum cum variis Lectionibus (tom I Oxonii (Oksford) 1776, t. II ib. 1780). Sprawozdanie o niém znajduje się przy tomie II; osobno wydał je J. P. Bruns, Dissertatio generalis in V. T. hebr. Oxonii, ze swemi objaśnieniami (Brunovici 1783). Tekst hebrajski wziął Kennicot z recenzji van der Hooghta; u spodu każdej stronnicy zamieścił do niego warjanty. Bruns (w uwagach do Kennicota Dissert. gen.) wykazał, że Kennicot często przeceniał wiek swych kodeksów, że nie jeden policzył kilkakrotnie, tak, iż z 600, ledwo 580 było użytych; że nie miał żadnego względu na punkta samogłoskowe przy porównaniu rękopismów, ani na keri (ob.), ani na masorę; że wreszcie odpisywanie kodeksów i porównywanie nie odbywało się bardzo dokładnie. Zarzuty podobne i inni mu poczynili. Ob. Michaelis, Orientalische Bibliot. XI 72... XII (dodatek łaciński), XVIII 171, XXI 63. Cf. Scholz, Einleitung. I 437. Pomimo wszelkich przecież wad, Kennicot, pod względem krytyki tekstu hebrajskiego, niemałą położył zasługę, jak mu Jan Bern. De Rossi przyznaje (Variae lectt. V. T. t. IV s. VIII). Cf. Benjam. Kennicoti Diss. super ratione textus hebr. Vet. T. ex angl. latine vertit G. A. Teller, Lipsiae 1756 r. II 1765. Braki, w wydaniu Kennicota będące, uzupełnił Jan Bernard de Rossi, uczony professor języków wschodnich w katolickiej akademji parmeńskiej, i w literaturze hebrajskiej dobrze zasłużony (Variae lectiones Veteris Test. ex immensa Mss. editorumq. codicum congerie haustae et ad Samaritanum textum etc. examinatae, opera et studio J. B. de Rossi, vol. I—IV, Parmae 1784—88. in 4° maj. Do tego należy: Scholia critica in V. T. libros, seu Supplementa ad varias S. Textus lectiones, Parmae 1798). Posiadał on 710 kodeksów (w tej liczbie 567 poprzednio nieznanych) i 134 wydań drukowanych tekstu hebrajskiego, a oprócz tego porównał z wydaniem van der Hooghta 134 kodeksów cudzych, i przejrzał pilnie stare przekłady, pisma rabinów i masorę. Opis tych przygotowań i kodeksów, jak również zasady do krytyki tekstu hebrajskiego, podał autor w I tomie swego dzieła. Z pracy tej widocznym jest rezultat, że jakkolwiek kodeksy hebrajskie podają tekst zgodny z masorotyckim, jednakże, ile razy od tego ostatniego się różnią (co się często zdarza), zgadzają się więcej z przekładami starożytnemi niż z masorą. Z warjantów, przez de Rossi i Kennicota zebranych, ważniejsze powtórzyli: J. C. Doederlein i J. H. Meisner (Biblia hebr., Lipsiae 1794, 4 t.) i Jan Jahn (Bibl. hebr., Viennae 1805 4 t.) 15. Pierwsze t. j. z rękopismów sporządzone wydania (editones principes) Nowego Testamentu, są: A. Kompluteńskie (ob. Polyglotty) r. 1554. Pomimo zarzutów ze strony protestanckich krytyków, wydanie to należy do krytyczniejszych. Ci, którzy je porównywali z rękopismami, oddają mu sprawiedliwość. Jest ono po większej części obrazem tekstu, jaki był w w. IX—XIII. Teks kompluteński przeszedł do Polyglotty antwerpskiej 1571 (osobno w Antwerpji u Krysztofa Plantina 1572;) lecz te 2 ostatnie przedruki nie są wierne, bo poprawione przez Ariasa Montana, podług edycji Erazma. Arias Montanus dodał przekład dosłowny interlinearny. Z Polyglotty antw. przedruko-
