puje, jako znakomity przykład: 1) jako mąż duszy ognistej, starającej się wyrazić na sobie wierny obraz Zbawiciela; 2) jako przełożony i książe kościelny, zajęty rozkrzewianiem nauki chrześcjańskiej i wyzwalaniem Kościoła z pod ucisku; 3) jako pisarz, który nadał teologji nowy polot i rzucił nasiona, jakich owoce widziały wieki późniejsze. Najlepsze wyd. dzieł św. A., jest Dom Gabrjela Gerberona w Paryżu 1675 i 1721 r. Jest także edycja wenecka r. 1744, 2 voll. fol. i w Migne, Patrol, lat. t. 158—159. Św. Anzelm czczony jest jako doktor Kościoła; pamiątka jego obchodzoną jest d. 21 Kwietnia. (Gams).
Anzelm z Laon (Laudunensis), wyćwiczony w naukach teologicznych w klasztorze Beccum (w Normandji), pod św. Anzelmem kantuar., wykładał je potém w Paryżu, gdzie ogromną ilość słuchaczy ściągał swym wykładem. Przy końcu w. XI opuścił Paryż i wrócił do rodzinnego miejsca (Laon). Tu, wyniesiony na scholastyka i archidjakona, prowadził dalej szkołę, z równąż sławą i z takiém zamiłowaniem, że dla biskupstwa opuścić jej niechciał. † 15 Lipca 1117 r. Używał metody scholastycznej, od swego mistrza (św. Anzelma) przejętej. Odznaczył się szczególniej w egzegezie, przez napisanie Glossy (Glossa interlinearis et marginalis) na cały Stary i Nowy Test., zebranej z ojców śś. Glossa ta w średnich wiekach nie małej używała powagi, i jeszcze w XVII przedrukowywaną bywała, z dodatkami Lyrani i innych (Biblia cum glossa ordinaria etc., Basileae 1502, 1508. Antverpiae 1634). Mniej są cenione Komentarze jego do pojedyńczych ksiąg św. (pod imieniem Anzelma kantuaryjskiego wydane, Kolonja 1573 i 1612, w Ansel. Cant. Opera), mające pochodzić od Piotra Babiona (żył ok. r. 1360). X. W. K.
Anzelm z Lukki. W dziejach Kościoła znani są dwaj mężowie tego imienia, stryj i synowiec. Pierwszy z nich kapłan w Medjolanie, a później biskup Lukki, r. 1061 został Papieżem, pod imieniem Aleksandra II (ob.). Synowiec jego, ur. r. 1036, został po nim biskupem Lukki. Zwano go także Baduarius, ponieważ pochodził z medjolańskiej rodziny Badagjo. Odziedziczył on zasady swego stryja i w walce Grzegorza VII z cesarzem Henrykiem IV, trzymał stronę Papieża. Napisał: Defensio pro Gregorio VII i Contra Guibertum antipapam (ob. Roccaberti: Bibliotheca Pontificia t. IV; Canisii: Lect. antiq. wydanie Basnag. t. III i Bibl. Patrum. Lugd. t. XVIII). Znajdują się w 27 tomie Bibljoteki lugduńskiej i pomniejsze pisma ascetycznej treści, jemu zazwyczaj przypisywane, a mianowicie: Meditationes in Orationem Dominicam; De Salutatione B. M. V., seu de Ave Maria; Super Salve Regina; Meditationes de gestis Domini nostri J. Chr. wierszem. Z jego zbioru kanonów (Collectio Canonum), wydrukowana jest tylko jedna część, w dziele Holstenii, Collectio veterum aliquit hist. eccles. manumentorum. O ile Anzelm przejęty był duchem Grzegorza VII, ztąd można wnosić, iż mocno żałował, że przyjął inwestyturę na godność biskupią z rąk świeckich; dla zadosyćuczynienia zaś za ten postępek, złożył godność biskupią i wstąpił do klasztoru kluniackiego; ale Grzegorz VII odwołał go ztamtąd i polecił mu wrócić do djecezji. R. 1081 Anzelm wygnany został przez stronnictwo cesarskie, a mianowicie przez kanoników katedralnych, których chciał zreformować. Wtedy czas jakiś zostawał na dworze słynnej margrabiny Matyldy, której był spowiednikiem; następnie był legatem papiezkim w Lombardji i na tym urzędzie um. w Mantui r. 1086. Kościół czci go jako świętego i obchodzi jego pamiątkę d. 18 Marca. Był on przyjecielem Grzegorza VII i jednym z tych ludzi Bo-
