Strona:PL Anna Wyczółkowska - O iluzyach optycznych.pdf/22

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

tła, cienia, barwy i formy; b) trwałość odwróconego obrazu; c) jego ruchy i d) pochylenia.
Obserwacye te posłużyć mogą już to jako wskazówka do wytłómaczenia inwersyi, już to jako sprawdzian krytyczny istniejących dotąd wyjaśnień.
a. Każdą figurę po zasłonięciu jednego oka, względnie po wywołaniu inwersyi, widzimy doraźnie zmienioną nie tylko pod względem położenia jej przestrzennego, ale i pod względem intensywności światła i cienia, albo tonu zabarwienia, jak i pod względem perspektywicznej formy.
Zmiany te dostrzegać można nawet na figurach planimetrycznych, rysowanych biało na czarnem tle, lub czarno na białem. Wyraźniej występują one dopiero na figurach trzechwymiarowych, przeźroczystych lub bryłowatych. Jeżeli n. p. wpatrując się obu oczami w punkt środkowy stożka wklęsłego zrobionego z blaszki szerokiej na 2 — 3 mm.

Fig. 8.
Fig. 8.

i zwróconej swoją szerokością pionowo, zasłaniać będziemy kolejno jedno i drugie oko, to stożek ów widziany pierwotnie jako wklęsły (Fig. 8 a) zobaczymy w inwersyi jako wypukły, zwrócony ku oku fazą perspektywiczną, jak na fig. b), jeżeli zasłonimy lewe oko, jak na fig. c) jeżeli zasłonimy prawe. Zmieni się on przy tem i co do swej długości, jak i względnie do odległości pojedynczych krążków. Osoby obserwujące taki stożek, wymierzając jego długość podczas patrzenia jednem okiem, podają go zazwyczaj za znacznie krótszy niż jest rzeczywiście.
Podobnie zmienia się i stożek wypukły. Wpatrując się weń biernie i bez najmniejszego ruchu oka, najlepiej nieco z góry[1] osięga się natychmiast inwersyę wklęsłą.

Osobne krążki widziane poprzednio jeden za drugim w linii poziomej, układają się teraz jeden pod drugim w linii pionowej, o większem lub mniejszem pochyleniu. Stożek ów, gdy zasłonię lewe oko,

  1. Umieszczając oko po zasłonięciu drugiego na poziomie punktu centralnego stożka, wydzimy go jako zupełnie płaski. Fig. 8 a).