rola, rolny, rolnik, rolnictwo, rolniczy; jak cerk. (i południowe) ralija dowodzi, przestawka z pierwotnego *or-lja, przezwanego od orania (p. orać).
Rola. Uprawa roli pierwotna, acz rzecz bab i smerdów (chłopów, jeńców), którą pasterz-łowiec gardził i tylko z musu do niej się opuszczał, sięga czasów aryjskich, chociaż najważniejsze jej słownictwo tylko Arjom europejskim spólne. Była całkiem ekstensywna i stałości osiedlenia nie wymagała; rolnik - rataj obsiewał wiosną rolę, a po żniwie dał jej leżeć odłogiem, ugorem, aby na innem miejscu znowu jar odprawiać; po latach wracał do ugoru; ziemia nie była też własnością indywidualną, tą była tylko praca w nią włożona. Orać, rataj (rola), to najpierwotniejsze, wszystkim Arjom europejskim w tem samem znaczeniu spólne wyrazy (łac. arare, arator, lit. arti, artojis), jak i narzędzie, radło (łac. aratrum, litew. arkłas); pług natomiast późniejsza pożyczka, a ulepszone radło, t. j. socha, z Rusi do Polski się dostało i jej granic wiele nie przekroczyło. Słowiańskie radło posiadało już dla każdej z swych części osobną, prasłowiańską nazwę: lemiesz, grądziel, pazy, wierciel, do których zczasem przybywały dalsze, pyzak i i. Postęp sochy zależał głównie na tem, że zamiast jednego lemiesza, prójącego tylko ziemię, miała dwa narogi, odkładające skiby. Do radła wprzągano dwu wołów lub jednego konia. Las trzebiono ogniem, stąd nazwy: żdżary, żegań, praga, trzebinia; grunt przysposobiony do orki i siewu zwano łazem lub lędą.
rola, z niemieckiego (Rolle) i franc. (rôle), czy na teatrze, czy, rzadziej, o ‘zwiniętym papierze’ i ‘spisie, regestrze’; z łac. rotulus (por. rotuł, rotuła); rolka, ‘kółeczko u nóg fotelowych’.
romans, romansowy, romansować, romansista, romantyczny, romantyczność, romański (np. język), romanista (i o prawoznawcy); pominąwszy ‘prawoznawstwo rzymskie’, (co od Roma), wszystkie te słowa i inne podobne pochodzą z łac. romanus, czyli »ludowy«, w przeciwstawieniu do latinus, czyli »książkowy«, oznaczały więc pieśni i opowiadania w języku romańskim, tj. ludowym; romanse nazywał jeszcze Lubomirski r. 1686 romanjami. Ale romanja znaczyła też i ‘małmazję’, t. j. wino słodkie, korzenne, sprowadzane z Napoli di Romania (t. j. Moreja, co Turcy z Romeja przestawili).
rondel, rądl, naczynie kuchenne (p. rynka), rondela, ‘baszta’, nie mają odpowiedników włoskich czy francuskich: niem. Rundling od rund, franc. rond, z łac. rotundus (?); natomiast rondo (kapelusza; muzyczne) żywcem z franc. rondeau.
ronić, np. łzy; o ‘rodach’; poronienie, porończę, ‘płód poroniony’, Potocki; o ‘porzucaniu pierza, rogów, zębów itd.’; o ‘łuskaniu ziarna’, itd.; w słowień. ‘urwisko’, rus. uron, ‘uszczerbek, strata’; prasłow. (por. rana ?). Brak w litewszczyźnie; zestawiają z niem. rennen, ‘gonić’, rinnen, ‘ciec’ (goc. urrannjan, ‘wywodzić’, rinnan, ‘biec’); ale przed n wypadła jakaś spółgłoska, może p, por. czes. ropieti, ‘ciec’; możnaby więc ronić odnieść do ropy(?).
ropa, ‘materja wrzodowa’, ropić się, ropawy; także ‘petroleum, nafta’, już u Stanka 1472 r.; pień rep-, rop-, por. lit. rap-styti, ‘pomazać’,
