rdesen, dresen, u Łużyczan drdres, drost i drest; nazwa ruska nasza, małorus. drjasen. Przyrostek -es, jak w Noteś.
rdza, rdzawy, rdzawki, zardzały (u Malczewskiego); rdzawieć (jeszcze u Mickiewicza), mylne rdzewieć, zardzewiały, od 16. wieku; »rdza we zbożu, albo ruda«; »rdza miodowa« (w plastrach); od barwy, p. rudy; z zardzały por. serb. rdjati; rus. rdieť, czes. rdieti, cerk. rděti sę, ‘czerwienieć’, poszło nie od rdzy, lecz od pierwotnego rŭd-, ‘czerwony’; sama rdza z *rŭd-ja, rus. rża, serb. rdja, czes. rza.
rdzeń, ‘jądro, twardy środek (czop, korzeń) wrzodu’, przenośnie: ‘istota i grunt treści’, ‘pień (słów)’; rdzenny, ‘właściwy, istotny, pierwotny’ (»ludność rdzenna«, ‘tubylcza’, przeciw ‘napływowej, obcej’); w anatomji: ‘mlecz, szpik (pacierzowy, grzbietowy)’; ‘miękisz w środku pnia, około którego narastają słoje drzewa’. Powtarza się w najrozmaitszych postaciach. Pierwotną zachowały inne języki słowiańskie: strżen, ‘mlecz, szpik’ (cerk. strŭżeń, rus. z przestawką: stierżeń, czes., serb. strżen; bywa i krótsze: strż lub strża). To samo pruskie strigenos, ‘szpik, mózg’. Pierwotne *strżeń zdźwięczniało u nas we zdrżeń (jak skrżyt w zgrzyt, śćbło w źdźbło), a z opuszczeniem nagłosu: dr-żeń, małopolskie dr-zeń, przestawione we rdzeń (jak środa w rsioda, do(j)drzeć w dordzeć). Wszystko odnachodzimy w dawnej mowie i po narzeczach; jeszcze u Malczewskiego zdrzeń obok rdzeń; to rz w drzeń do dziś po narzeczach jako r-z wymawiają, dzieląc je wyraźnie. Od rdzeń: rdzenisty. Postać z nosówką mamy w czasowniku za-strząc (p.). Są w rus. i postaci z pierwotnem następstwem płynnej: streżeń i streż(a), dla ‘nurtu rzecznego’; przyrostek -en prastary, powtarza się w prusko-lit. nazwie ‘mózgu’: muzgeno, smagenes. R. 1500 ‘centrum’: »drzeń albo pośrzodek«, r. 1532: »jądro, drzeń« r. 1570 (Fortunat): »lud prawie drżeń« (t. j. ‘sam wybór’).
re- z red-: liczne złożenia łacińskie, jak reakcja, recenzja, recydywa, redakcja itd., oznaczające nawrót, powtórzenie, pomijam, owe rebelja (rebelizant), redukcja itd.; również pochodne od rēs, ‘rzecz’, jak realny itd. (p. rebus); relacja i referat, co jedno i to samo; religja, religijny, co nie od ‘wiązania’ (łac. ligare) nazwana, lecz ‘baczność, poszanowanie’ znaczy (łac, re-lego, grec. alegō, ‘dbam’; Uk-alegon, ‘niedbały’, w Odprawie Posłów Kochanowskiego z r. 1578; przeciwnie: neg-lego, ‘niedbam’); rebekować, ‘rzygać’, z włos. riboccare (od bocca, ‘usta’); remiza, w obu znaczeniach (‘wozownia’ i ‘przegrana’ przy grze w karty) z franc. remise.
rebarbara, rabarbara, rumbarbarum, nazwa rośliny leczniczej, z łac. rhabarbarum albo rhumbarbarum t. j. ‘rha barbarzyńskie’ (albo i ‘pontyjskie’: rha ponticum, niem. Rapunzel; z niem. Rhabarber nasze rabarbar), od dawnej nazwy rzeki Wołgi: Rha, którą przeniesiono i na korzeń tej rośliny, od Wołgi dowożony; pozornie spolszczony rzewień, z rus. reweń z grec. rheion, od tej samej nazwy. Ta odwieczna nazwa Wołgi (inna, Itil, zwykła tursko-tatarska nazwa ‘rzeki’), powtarza się dziś jedynie u fińskiej Mordwy, jako Rhau; wywodzą ją jednak z języków irańskich, albo z *srawa, ‘rzeka’, albo z mitycznej Ranha. Dzisiejsza
