szych takich samych złożeń z pra- (prababka itd.) przytaczam jedno: »jako W. Król. M. z pradziadów, dziadów i z praszcząt nam panować raczysz« (na sejmie 1569 r.), ponieważ praszczęta wywodzą się tu od czędo, ‘dziecko’ (p. szczątek) i nic z potocznemi praszczętami (p. prask) spólnego nie mają; dalej, ponieważ nazwy dla ‘prawnuków’ i ‘pradziadów’ stale się, jak i w tym przykładzie, mieniają: praszczur jest i ‘pradziad’, i ‘prawnuk’. Prasłowo; lit. pra i pro (i we złożeniach z przymiotnikami maści: progełtans, niby ‘prażółty’, i t. p.); ind. pra-, grec. pro i prō (prōperysin, ‘przed dwoma laty’, jak nasze pra-), łac. pro i prō, itd.
praca, pracować, pracownik, pracowity, wy- lub opracowanie, itd.; wyjątkowo (w 15. wieku) z o: proca, w łużyckich narzeczach proca, czes. práce, pracný, ‘ciężki’, więc prapostać tego słowa była: *por-tja, innym Słowianom obca (od nas na Rusi); por- można rozmaicie wywodzić; albo może *port-ja (?, jak świeca), południowe pratiti, ‘posyłać’ (?).
prać, piorę, pierze, o- lub wypierać; pracz, ‘kijanka’; praczka, pralnia, pralnik; piorun (pierun), p.; prasłowo, już w cerk. z znaczeniem ‘mycia’, jak i w lit. perti, ‘myć, kąpać’, chociaż wyszło od ‘uderzania’, kijanką czy »wienikiem«, miotełką w łaźni (por. »prać po pysku«).
praga, ‘potrawa budząca pragnienie’: »kiedy przyszło pragę owę gasić«; »osoliłeś by pragę«, przysłowie; pragnąć, spragniony; wypragły, ‘wyschły’; prażyć, ‘smażyć, piec’, »prażonka albo nawara«, prażucha; prażmo, ‘nieźrzałe ziarna prażone’; Praga, czeska czy warszawska, od prażenia (lasu), ‘wypalania’, nie od progu (czes. prah), jak Koźma kronikarz bajał. We wszystkich tych znaczeniach i postaciach prasłowiańskie; prasłowo zarazem, oznaczające ‘trzask’; lit. spragēti, ‘trzeszczeć’ (o płonącem drzewie), spraginti, ‘piec’, sprogti, ‘pękać’ (także o ‘zakwitaniu’), spurgas, ‘pączek (kwiatu)’, ind. sphurdżati, ‘dudni’, sphurdżajati, ‘trzeszczy’, grec. asparagos (stąd wkońcu nasz szparag), ‘kiełek roślin’, sfarageisthai, ‘trzeszczeć’ (o ogniu). Jak w lit. tak i w słowiańskiem obok porg-, prag-, istniało oboczne pĭrg-, na całem Południu prżiti, ‘piec’ (np. kasztany), ‘smażyć’, u nas w pierzganiu lica, rąk.
praktyka, praktykarz, praktykować, praktykant, dziś u nas w znaczeniu ‘wykonywania czynności’, ‘zaprawiania się w niej’, ale w 16. wieku specjalnie o ‘praktyce astronomicznej, gwiazdarskiej’, więc o ‘wróżbach z gwiazd’ i o ‘kalendarzach’; ludowe prandykarz, ‘wieszczbiarz’, prandyczyć, ‘bajać’; u różnych Słowian pratika lub protyka do dziś ‘kalendarz’.
prałat, w 16. wieku prełat, z łac. praelatus, dosłownie: ‘przełożony’ (do tego samego praeferre, od którego z franc. i preferans i t. d.); łacińskiemu l przed a, o, odpowiada stale nasze ł w dawnych pożyczkach (buła, kołacja itd.).
prasa, prasować, z niem. Presse, ‘tłocznia w winnicy’, »prasa abo przyłoga na tworzenie sera«; ale już od 16. wieku ‘tłocznia drukarska, druk, pisma’ (»prasowe przestępstwo«); w 16. wieku na tytułach: prasowano u... (‘drukowano’), »prasowałem (z podwójnem ss)
