phalaka-, ‘deska’, nordyj. fjöl, ‘deska’; brak w litewskiem. Por. pół.
poła, ‘podołek, bryt’; »dwoiste poły«, ‘sieci na ptactwo’; prasłowiańskie; tak samo u innych Słowian; przezwana od poł-, p. pałać, podobnie jak rucho (‘suknia’) od ruchać.
połać, ‘rząd; strona’; złożone z łat-, serb. latiti, ‘chwytać’, p. łatwy (łatnica, ‘sieć rybia’ w 15. wieku); od ‘objęcia’ nazwane.
połeć, połcia; rozpołtować, ‘rozciąć na dwoje’; tu może i połetek, dziś poletek, poletko, ‘pólko’. Tak samo czeskie polt, rodzaju męskiego, ‘połeć’, raspoltiti, ‘rozrąbać’; rus. połť, ‘połeć’, połtina, ‘połowa’. Postać pierwotna *połŭt, jak np. w poledne, połdeń. Ale cerk. i południowe języki mają pierwotne *połdeń (bez półgłoski), z czego ich pładne, płanoszt, bułg. pladnia, i tak samo urabiają bez półgłoski rzeczownik płať (z *pol-tĭ), raspłatiti, ‘rozrąbać’. Z połetko por. rumuńską pożyczkę z bułgar. platice, ‘wązka część roli’.
pomucha, ‘zaraza’ (u Potockiego), p. mucha.
pondiweni, pondipary, w 17. wieku, o ‘stroju pań’, u Potockiego i i. Łącznowolski we Zwierciedle z r. 1682 wylicza je: kawalerki, kapoty, westy, mantolety; rejteroki, piekarnie, manty i kolety; kopertyny abo pondelaris daje krawiec przy sukni nie złocistej, pandywenis dla złocistej. W Consilium medicum z r. 1703: »niemasz teraz palatynki, ni sztynkierki, ni szmacinki; manty zwane szamerlany, kamizele, robdeszany, kawalerki i z westami, i hazuczki z korszetami, także z rogów sznurówkami, szarpy zwane sperpentalio, reyteroki z kopertynami, pandiwenis, ponderaty... głowy fontaziami, kornetami, batalniami, kwefy i bawoletami, i ze włosów garsetami, także z koron beginami z dziwnemi angażantami...« i t. d. Przytacza się to na dowód, jak już w 17. wieku powódź słów włoskich, niemieckich, francuskich, zalała ubieralnie. Tak samo zalały je nazwy kolorów; z tego samego źródła (Consilium medicum z r. 1703): kolor ponso (dziś ponsowy, pąsowy, franc. ponceau z łac. penicillus, o ‘maku czerwonym’) i amorant (amarant, franc. nazwa, z grec.), aurora, kafe, blamorant (t. j. franc. bleu-mourant, dziś po niem. blumerant, ‘modry’), dyszer i gryalinowy (włos. gridellino, ‘liljowy jak len’; gryglinowy u spółczesnego Jabłonowskiego, franc. gris-de-lin)«; por. seledyn.
pop, popek, popi; oznacza dziś tylko ‘księdza ruskiego’, ale jeszcze w 15. i w 16. wieku ‘rzymskiego’, a świadczą o tem wszelakie nazwy miejscowe: Popowo itd., rozsiane po całej Polsce. Nazwę zatrzymali Cyryl i Metody od misjonarzy niemieckich, których pfaffo (dziś Pfaffe), Słowianie alpejscy i morawscy jako pop przejęli, bo Słowianin zastępywał w 7.—10. wieku obce f przez p (p. panew, piła, post). Niem. pfaffo pochodzi od tego samego grec. papās, co i Papst; różnica zasadza się na wieku: Papst z starofranc. papes, zaś Pfaffe o kilka wieków rychlej wprost z grec. (jak np. i nazwa Kirche, p. cerkiew); pápas, łac. papa (wcześnie do »rzymskiego« ograniczony), miał też odmienny przycisk od papás, powszechnej nazwy dla ‘kleryka mniejszych święceń’. Dziś więc możemy pop, cośmy zastąpili księdzem (p.), uważać za rusyzm, ależ nie był nim ani w psałterzu, ani w biblji (Leopolita kła-
