pawąz, powęz, ‘drąg do przyciskania siana, słomy, na wozie’; Pawęski, Powązki; czes. pawuz; p. pa- i wiązać, wązki.
Paweł, imię, przeróbka Słowian, nieznoszących dwójgłosów, z łac. Paulus; z licznych zdrobniałych wymieniamy tylko Pasia i Paska (Pawełka).
pawęża, paweza, ‘tarcza’, w 16. i 17. wieku, z włoskiego pavese od nazwy Pawji, przez czeskie; nosówka nasz zwykły dodatek przed syczącą; paiż, w temże znaczeniu, z węg. paizs, a to znowu z pavese; paweżnik, r. 1500, ‘giermek’.
pawlacz, ‘ganek’; z czes. pawlacz, a to (niby pawłók) od tegoż pnia, od którego nasza pawłoka (pawłocz(a)ny), jedyna rodzima u nas, acz tylko średniowieczna, nazwa ‘purpury, szarłatu’, wyparta w 16. wieku przez taftę i i.; p. wlec; pawłoka ogólnosłowiańskie (czes., serb., cerk. itd.), ale tylko w znaczeniu ‘powłoki, okrycia’, nie pewnej określonej materji, jak u nas.
paz, ‘żłobek’ (obce nazwy: fuga, gara, nuta); pazucha (przyrostek -ucha), i skrócone, czyli zgrubiałe, pacha; prasłowo; brak go w lit.; niem. Fach i Fuge, fügen, łaciń. pango, com-pāg-es, ‘paz, fuga’, paciscor (por. wyżej pacht i pakt), grec. pēgnymi, ‘upewniam’, pēgma, ‘rusztowanie’, pagē, ‘sidło’, ind. (z niemą, zamiast dźwięcznej, jak w paciscor i Fuge) paś-, ‘sidło’, może w pasmo, ‘wiązka’ pierwotnie. U nas paz (z wyjątkiem pazuchy i pachy) mało znane, u Czechów tem więcej: paże, ‘ramię’, pażdí, ‘pacha’ (nasi tłumacze Janczara w 16. wieku nie zrozumieli już czeskiego paże, ‘ramię’, ‘bras’, ‘Arm’, i przetłumaczyli: pasy !), pażeń i pażení, ‘szalowanie’, pażba, ‘łoże (strzelby)’. Ponieważ w słowień. pazducha zd częstym trybem z zastąpiło (por. czes. pażdí), tę to późną pazduchę jako prapostać wystawiają, dzielą: paz-ducha, i jakieś duch- jako prasłowo (ind. dosz, ‘ramię’, awest. daosz) upatrują, odwracając właściwy stosunek i wywodząc pazuchę (tak we wszystkich językach słowiańskich, w cerkiewnem itd., jednozgodnie) z jedynej słowień. narzeczowej pazduchy, pazdichy, zamiast odwrotnie. Tu należy i średniowieczne popażela, popażnica (r. 1532), o ‘konkubinie’, wedle czes. podpażnice, ‘przyjaciółka’. R. 1500 jeszcze podpażek, ‘pacha’, czes. podpażek.
pazdroczyć, ‘badać’, pazdroczać, częstsze w Sprawie Chędogiej, przepisanej r. 1544; z pa-zrok; d wsunięte stałym trybem; p. źrzeć.
paznogieć; zgrubiałe pazur, narzeczowe pazdur (co do zd zamiast z, p. uwagę pod paz); tylko u nas i u Czechów; od nogieć (p.) i pas-, osobliwszego przyimka-przedstawki (pas na Litwie), u nas zresztą nieznanej (oprócz słowa paździerze, p.), jeżeli nie zachowanej w poździe (p. późny); wedle brzmienia dalszych przypadków (paznokcia, paznoktami) mawiamy i w pierwszym (i piszemy) paznokieć, mylnie; niegdyś pisano i paznochty.
paź, ‘pacholę’, z włos. paggio (franc. page, z grec.); u nas przed 18. wiekiem nieznane.
paździerze, ‘odpadki od lnu albo konopi’; miesiąc październik; »paździorko w oku bliźniego«, ‘źdźbło’; paździerzyć, ‘rysować’; prasłowiańskie (z chwiejną samogłoską, cerk. pazder i pozder, ‘źdźbło’, czes. pazdero); złożone z pas- (por. pazno-
