stewnik, a pod wpływem słowa pasterz i pasternik (»owieczki w tym pasterniku«, już u Reja), i w znaczeniu przenośnem: »z pasternika skakać (wyskoczyć)«, ‘o przekraczających obowiązki małżeńskie’; pasternisko u Paska. P. paść. W pastwa przyrostek -twa, jak w modlitwa. W cerkiewnem ‘trzoda’, u innych Słowian jak u nas; r zjawia się i w załabskiem pasterniku, ‘pasterzu’, jako w urobieniu od pasterza.
pasz, przy kartach, dziś pas, z franc. passe; dawniejsze sz z niemieckiego; używało się i w znaczeniu ‘niema’: »postawka święta, sumnienia pasz«, »rozumu pasz«, »jeść co pasz«; pasować (we grze).
paszczeka, p. szczeka (szczęka).
paść, pasać, wypasywać; pasterz z pastyrz, pasturz, pastuch, pastucha w 15. i 16. wieku; w biblji obok siebie: pastyrz, pastuchowie, pastucha (por. koniuch, piecuch); pasterski i pastuszy; pastuszka (i ‘pliszka’, por. franc. nazwę tegoż ptaszka, bergeronette, i inne) i pasterka; duszpasterstwo, jak niem. Seelsorge (toż znaczenie); por. pastwa, spas, zapas. Brak tego prasłowa w litewszczyźnie; zgoda najzupełniejsza z łac. pastor, ‘pasterz’, pascor, ‘pasę’, którego postaci (pavi) wskazują na pień pa- w pabulum, ‘pokarm’, panis, ‘chleb’, greckie, z dalszem urobieniem przez t, pateomai, ‘spożywam’, niem. Futter. Zgoda tak uderzająca, że nazwę pasterza z łac. jako pożyczoną, wywodzono; natomiast pastorał, ‘laska krzywa biskupia’ (‘kurwatura’), i pastor protestancki, są łacińskie. Ogólnosłowiańskie jest i pasza (z pas-ja), zarówno ‘pokarm’, jak ‘pastwisko’ (niema chyba tylko u Czechów); pasznia jednak, w znaczeniu ‘roli’ (w Statucie litewskim), ruskie (p. pachać). Złożone: pasirzyt, r. 1500, dziś pasorzyt (mylnie pasożyt pisane; p. rzyć).
patelnia, dawniej patela, ‘fajerka, brytwana’, z franc. patelle, o tem samem znaczeniu.
patrochy, ‘wnętrzności’, »patroszyć zwierzynę«, ‘wybierać wnętrzności’; p. trocha.
patrzyć, od patry, ‘ślepie, oczy’ (Potocki), patrzać; oba w biblji: liczne złożenia, szczególniej z o-, opatrzny, opatrzność(iowy), nawet opatrunek (do opatrywania); »patrzy mi się« (‘należy mi się’). Jest tylko u Czechów i Polaków, wyjątkowo i chorwackie patriti, ‘należeć’.
patyk, patyczek (znaczy i ‘siarnik’) i patyczka (‘linijka’, w szkole), urobione od pat-, co ocalało we złożeniu patołęcz (Potocki, dziś po narzeczach; jest i patoręczny, pataraczny, o ‘niezgrabnym’), »patołęczą przeparzy przez udy«, »wezne patołęczy, popędze cielęta«. Słowo nam osobliwe; nie pa-tyk, od tyki, lecz urobienie od tego pa- co w palec (p.).
patyna (i patena), z łaciń. i włos. patina, ‘diskos’ w cerkwi, co kielich okrywa, podawana do całowania (przysłowie: kuda kuchti do patyny); także w znaczeniu ‘powłoki zielonawej bronzu i spiżu’, włoskie (patina, ‘lak’, itd.). Ale patynka, patynek, ‘pantofel’ (już u Mączyńskiego, r. 1564), z włos. pattino, ‘trepki’, franc. patte, ‘noga’, od niem. Pfote czy Patsche, ‘noga’ (?).
paw, pawia (i pawa); pawa i pawica; europejska nazwa z łac. pāvo, niem. Pfau, dawne pfā(w)o; nasz wyłącznie jest zwrot, częsty w 16. i 17. wieku: »pognać pawy«, ‘gonić resztkami’ (życia czy mienia).
