Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 253.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

chowskiego (czytaj kliskę), z czes. niby, o ‘porażce’(?).

klituś-bajduś, ‘klecący bajdy, bajki’, zam. kletuś; por. klityklety, ‘bajdy’.

kloc, klocek (i do robienia koronek, ale i ‘wiązka druków’); kloc przypinano kawalerom i pannom we wstępną środę; klocowe, ‘składka’; z niem. prasłowa Klotz, tego samego co i w Kloss (p. kluska).

klofta, klofa, klaft, klafta, klafter i łafter, łatr, z niem. Klafter, Kluft, Kloft (narzeczowe), ‘sąg drzewa’ i ‘szczapa’; i w dawnej niemczyźnie laftr, bez k-; »podobne klawtowi«, ‘szczapie’, Kwiatkowski 1564 r.

klok, ‘jądro, wybór’, w 17. wieku, »klok wojska zaporoskiego«, z białorus. klok; rus. klok znaczy i ‘to, co zeschło’; oboczne z r: klok i krjak, ‘skrzek żabi’, lit. klekti i krekti, ‘zsiadać się’.

klomb, z ang. clump, ‘grupa drzew’.

klon, klonowy, klonina i klenina; prasłowiańskie; serb. klen i kljen (wtórne j, jak zawsze, bez wszelkiego znaczenia), ale i kun z *kln(?), rus. klon; w lit. z innym przyrostkiem: klewas; w niem. z naszym przyrostkiem (-n) i z różnemi samogłoskami, nord. hlyn, niem. lehne (lön) i līn i līnbaum (stąd nasza i czeska limba, chociaż to inne drzewo), a ma się powtarzać i w dawnych narzeczach greckich: klinotrochos i inne.

kloza, kluza, ‘zamknienie’, ‘koza’ (co może pod wpływem tej łaciny nabrała tego znaczenia?), z niem. Klause od łac. clusa do claudere, ‘zamykać’, clāvis, ‘klucz’.

kluba, z kloba (u słów zapożyczonych z niem. i łac. o stale w ó, u się odmienia), u wagi ‘rozszczepienie, gdzie języczek stoi w mierze’, więc przeniesione na ‘karb’, ‘miarę’: »wyjść z kluby«, wziąć w kluby«, »rzecz w pierwszą klobę wprawić«; z niem. Kloben, ‘spar’, od klieben, ‘rozszczepiać’.

klucz, kluczyk; kluka; kluczka (o różnem znaczeniu: ‘skobel’; w dawnym języku i ‘sidła’: »kluczki zakładać na kogo«, »żeby król tych kluczek poniechał«; i ‘przyczepka’: »kluczkę jaką najdą na niego«); »zając klucz (‘uskok’) czyni albo w bok albo w zad«, stąd klucze u gonów myśliwych, »kiedy coraz klucze składa«, »Osman składa one klucze«, Potocki; klucz już u Mączyńskiego i ‘zamek, kasztelanja’, ‘dobra, włość’; klucznik, klucznica; kluczowy; kluczkować (o zającu, o ‘przebiegach’); kluka, o wszelakiej ‘krzywiźnie’, o ‘dzióbie ptaka’, o ‘kuli obsyłanej po gromadzie’. Od pnia oznaczającego ‘zgięcie, skrzywienie’, od którego i, z oboczną nosówką, kłącze, skłęczony; w łączyć bez k- nagłosowego; j (miękkie u) nie pierwotne; łac. clāvis, ‘klucz’, clāvus, ‘gwóźdź’, claudere, ‘zamykać’, grec. klēis, ‘klucz’, lit. kliuti, kliudyti, ‘zaczepić’, kliautis, ‘ufność’, ‘myłka’. W kluka, klucz, przyrostek -k, jak w znak, dźwięk.

kluć, klwać, wykluwać się, ‘wydobywać się (z jaja dziobaniem)’, »rzecz się kluje«, ‘składa, zanosi się na coś’; odmiana pierwotna była: klwać, kluję (dorobiono bezokolicznik kluć, nieznany przeważnie u Słowian, i czas teraźniejszy: klwam; podobnie u Czechów). Lit. kluti, kluwu, ‘ustrząc’, pasi-klauti, ‘ufać na co’, klau-te, ‘zawada’, łac. clāvus, ‘gwóźdź’, claudo, ‘zamykam’