Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 190.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

hyakinthos przez łacinę; słowo greckie przedgreckiego początku.

Hiszpania (hiszpanka, i o ‘influencji’, nietylko o ‘bródce’, hiszpański) zachowała postać łacińską, gdy u innych Romanów i Niemców nagłosowe hi- odpadło (Spanien, Espagne; por. grynszpan); od plemienia iberyjskiego tej nazwy.

hlak, hlaczyk, ‘dzban(ek)’, ‘bańka’, z białorus. (u Mickiewicza!) hlak; ruskie to prasłowo (od 11. wieku), odmieniało się glek, golka (gŭlĭk), od gŭl-, p. gleń.

hledzić, u Petrycego w r. 1609: »krzywym okiem hledził«, może ruskie naśladuje; narzeczowe hledać wprost z czes. hledieti i hledati, p. glądać.

hładon, hładysz, pierwsze o koniu, u Potockiego, z rus. o ‘gładkim, gładyszu’; drugie o człowieku i o garnku.

hoc, hops, wykrzykniki; powszechne, jak i hoj, hojda, hu.

hodować, hodowla, hodowca, ‘godować’, ‘fetować’, i w tem znaczeniu z czes. hodowati; ale w znaczeniu ‘pielęgnować’, ‘chować’, najpierw u Stryjkowskiego, z rus. hoduwaty, tegoż znaczenia; hodowla całkiem ruskie.

hojny, hojność; czes. hojný (od dawnego hoj, ‘obfitość’), p. goić i żyć, ależ to jeszcze nie dowód, że to pożyczka, bo hojny obok goić, jak hańba, hardy obok ganić, gardzić.

Holandja; zamiast holandzki już od 17. w. holenderski od Holendrów, Olendrów, z niem. Holländer, gdy u Niemców samych holländisch obok Holländer-; nazwa kraju od holować (p.).

holować statki, ‘ciągnąć je liną’, z niem. holen (od ‘wołania’, łac. calare, ‘przyzywać’).

hołd, hołdować, hołdowniczy, jak i w czeskiem, niem. dziś Huld, huldigen, dawniej hold, znaczyło i ‘wierny’ i ‘łaskawy’ (sługa i pan); u nas i bez h-: ołdować.

hołoble, o ‘dyszlach’, ruskie, p. głobić. Podobnie hołubce, »ja na lutni hołubce przebieram powoli«, Zimorowic 1660 r., o ‘śpiewie, arji’, ale i o potrawie (gołąbkach), i o ‘wywijaniu w tańcu’; przyhołubić kogo, albo hołubić, ‘tulić, pieścić’: wszystko z małoruskiego (niby nasze gołębić); późne to pożyczki naszych »wschodnich« pisarzy.

hołota, zamiast dawnego gołota, ocalałego w ogołocić, por. ten sam stosunek w hardy i gardzić, hańba i ganić: nie pożyczki to czeskie z powodu h; od goły (p.); dawniej: »z nagiego hołoty» (dziś już »nieosobowe«); tak samo hołysz, urobione jak rus. nagisz od nagi; wszystko odpowiada golcowi; u Czechów jest i holomek, z czego Niemcy swoje Hallunke przejęli; u nas w tłumaczeniach Wiślicji 15. wieku; z holomek zrobiono tam i hołomanka albo gołomanka.

honor, honorowy, honorarjum (‘czesne’), honorować, zupełnie nam dawniejszą cześć zastąpiło; z łac., jak i honoracjory; słowo łac. nieobjaśnione.

hop, hops, hopnąć, dźwiękonaśladowcze, nie bez wzoru niem.; dawniej hup, hub, »nie mów hup, aż przeskoczysz«.

horda, p. orda.

horodniczy, p. gród; horodziszcze u Stryjkowskiego, dziś horodyszcze, z małorus. horod; jest i hord, nazwa roślin (‘viburnum’), ‘malva crispa’ nazywa się już u Stanka 1472 r. hordowitem, co później wyraźnie »ruskiem« (rutenice) nazy-