lena i halina, ‘spodniczka’; wszystko wywodzą z tur. chali, ‘dywan’. Słownik Warszawski podaje, widocznie na podstawie tradycji miejscowej, że nazwa poszła od Halki, bohaterki opery Moniuszkowej; Karłowicz, co to mógł dobrze wiedzieć, milczy; wywodzi słowo, jako narzeczowe, od hał, chał, ‘łachmanów’; dalsze wywody, z rumuń. chajna, ‘suknia’, czy z dawnego niem. haljan, ‘okrywać’ (p. hala), mylne.
halsztuk i inne złożenia z niem. prasłowa Hals, jak halsbant, pisane i bez h (p. alzbant): Halstuch, ‘chustka na szyję’; Halsband, ‘naszyjnik’; dziś zupełnie przestarzałe, znane 16. wiekowi dobrze; niem. Hals toż co łac. collum.
hałaburda, dawniej i haraburda (imię rodowe), ‘zawadjaka’; z hała- lub hara-, okrzyk lekceważenia (jak hała-drała, na hałaj-bałaj), i burda, ‘walka’ (p.).
hałas, hałasować, hałasie, hałaśliwy, dawniej nieznane, może do hała dorobione(?).
hamał, ‘tragarz’, w 16. i 17. w.; z tur. hammal, o tem samem znaczeniu.
haman, ‘wielki, ciężki’, ‘niedołęga’ (i o koniach); z biblijnego Hamana.
hamer, ‘kuźnica’, amry w 17. w., hamernia, hamernik, z niem. Hammer, niegdyś ‘broń kamienna’, bo słowo z naszym kamieniem jednego pochodzenia.
hamować, zahamować, hamownik, hamulec, z niem. prasłowa hemmen, Hemmholz, pokrewnego z naszem chomątem.
handel, handlować, handlarz, handlarski, handlarstwo; handlowy, handlowny; z niem. Handel, handeln, od Hand, ‘ręka’, prasłowa niem., obcego innym językom, nazwanego od ‘chwytania’ (ang. hunt, ‘polować’); Handel więc dosłownie ‘rękodzieło’, ‘czynność’ (angiel. handle), przeniesione dopiero w 15. i 16. wieku na ‘wymianę (towarów)’.
hańba, hańbić, haniebny, haniebność, od ganić; jeszcze w 15. w. stale gańba (p.), więc nie z czes. hanba przejęliśmy h, bo kiedy czeskie wpływy były najsilniejsze, w 15. wieku, hańby jeszcze wcale nie znano.
haracz, ‘danina’, z tur. (arab.) charadż, ‘pogłówne’.
haramza, ‘tłuszcza’, ‘czerń’, częste w 17. wieku, od tur. harami, ‘zbój’; jest i charamza, charamdzia, »Bohun ze swoją charańdzią«, może i hamza r. 1610.
harap, harapnik, dziś ‘bicz z długim sznurem’; od okrzyku niem. herab!, jakim myśliwy psów przy zdobyczy poskramiał: dawniej herap: »już po herapie«, ‘spóźniłeś się’; »lepszy harap niż hulala« (tym okrzykiem zachęcano psów); »ubiec kogo do harapu«, ‘zdobyczy’; przejście znaczenia podobne jak przy bizunie (p.). Od nas i na Ruś, ale bez h-, którego tam nie znają, arapnik; toż i u Czechów.
haraśny, ‘ładny’, ‘godny’, z małorus. harazd, ‘dobrze’, w 17. w. (od gorazd, ‘wymowny’; prasłowiańskie).
haratać, wyharatać, ‘wygrzmocić’; z rus. harataty, nieznane szerzej.
harbuz, ‘dynia’; »dostać harbuza« (‘odkosza’; z małorus. harbuz (rus. arbuz), a to z tur. karpuz (karbuza u Serbów).
harc, harcować, harcownik, harcerz r. 1500, »wyzywać na harc«; tak samo w czes.; od nas na Ruś, garcowat’, ‘dokazywać’; u Serbów i Słowieńców harc, harcowati, o ‘wal-
