Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 142.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

rencji (lilji), zwanej od ‘kwiatów’, flores (nasze esy-floresy), co powtarza się w floryzowaniu, ‘rysowaniu kwiatów dla ozdoby sprzętów’, i w florecie (włosk. fioretto w obu znaczeniach: ‘szpady’, i ‘gatunku jedwabiu’, franc. fleuret); floryzować używano i o ‘upiększaniu albo i barwieniu rzeczy i mowy’. — Nazwy monet od miasta czy kraju, gdzie je najpierw bito, najzwyklejsze, por. reński, ruskie jefimki (Joachimstaler) i i.

flota, flotyla, europejskie, z niem., a to z włosk. flota, z łac. fluctus (od fluere, ‘płynąć’, p. fluks), powtarzającego się u nas dosłownie: »flukta rozbujałej wymowy«.

fluks, fluksja, z łac. fluxus od fluere (‘płynąć’), »płynienie wnętrzne po członkach«, wedle dawnej nauki lekarskiej; była jednak, w 16. wieku głównie, ‘gra w karty’ fluksem i flusem zwana (sekwensy jednego koloru), jak wszelkie inne dawnych kart nazwy z niem., Fluss, przez czes. (r. 1512 mówią tam o flusie); niem. od fliessen, ‘pływać’ (to samo słowo), ‘ciec’.

flura, ‘nierządnica’, flora, od nierządnicy rzymskiej, Flora; w 16. i 17. wieku: »jak flura chodzi«, »włóczą się jak flory«, r. 1687.

foch, dziś wyłącznie w liczbie mnogiej, fochy, ‘dąsy’, zdrobniale foszki, ulubione u Reja; fochować, ‘flirtować’, r. 1614; jest to zgrubiałe fortel (p.); por. czes. na foch, ‘napozór’, foch, ‘mamidło’. Co innego foch, ‘fach’, i fochr albo fofr, ‘wachlarz, do wdymania świeżego powietrza’, niem. Fächer.

foksal, ‘miejsce zabaw’; z ruska i ‘dworzec kolejowy’; z ang. nazwy wsi podlondyńskiej z ogródkiem dla zabaw; w 18. wieku, za Stanisława Augusta, podobny ogród warszawski (przy Nowym Świecie, gdzie dziś ulica Foksal).

folga, niem. Folie, z łac. folia od folium, ‘list’, ‘podkładka wszelkiego rodzaju (pod kamienie drogie)’; łac. słowo, por. foljo, niewyjaśnione na pewne.

folga, ‘ulga’, folgować, ‘ustępować’ (o mrozie: ‘łagodnieć’), z niem. Folge i folgen; u Czechów z k: folk, folkowati; słowo niem. ma być złożone z voll(?).

foljo (in f.), foljał i foljant, o ‘książce wielkiego formatu’, z łac. folium, ‘list (nie składany) papieru’, ‘arkusz’.

folusz, ‘młyn blecharski dla folowania tkanin’; w r. 1447: »pannum (‘sukno’) lanificabant (niby ‘wełnili’) alias folowali«; poruszany wodą dla bicia sukna w stępach, aby nadać mu barwę (kutner, p.); »koło foluszowe«, folusznik lub folarz; jest to włos. follare, łac. fullare z fullo, ‘wałkarz’, niem. Fuller, Füller, Walker; końcówka -usz, jak w ratusz(?).

folwark, niegdyś forwark, z rozpodobnionem, jak stale, podwójnem r, folwarkowy i folwarczny, folwareczek, folwarczyna; z niem. Vorwerk, ‘dworek pod (przed) dworem czy miastem’; już w 14. wieku do nas przeniesione, a od nas do starej pruszczyzny: burwalkas.

fołdrować, fodrować, przestarzałe, o ‘skardze sądowej’ (fołdrunek, fołdrownik), z rozpodobnionem r podwójnem, bo z niem. fordern, ‘oskarżać’. Niem. fördern, ‘wspierać’, znano w 16. wieku: »hultaje fołdrował (piciem i jedzeniem)«, »fałsz jawnie fołdrujesz«, ‘popierasz’; oba słowa niem. spólnego początku, od vorder, ‘naprzód’, ‘wpierw’ (do vor).