sione w 17. i 18. wieku na ‘szał religijny’; łac. słowo wkońcu od fanum, ‘świątynia’; przeszło na ‘religijny szał’ dopiero od początku 18. wieku.
fancz, ‘nieprzyjaźń’, r. 1604, z niem. Feindschaft, Feind, dosłownie ‘nienawidzący’.
fanfaron, ‘pyszałek’, z franc. fanfaron, z fanfare, ‘chełpić się’ (od muzyki, tuszu czy wiwatu).
fankiel, z niem. Fenchel, a to z łac. foeniculum; nowsza pożyczka dla ‘kopru włoskiego’.
fant, fantować, »loterja fantowa«, z niem. Pfand, pfänden, przeniesione i na ‘sprzęty domowe’, ‘rzeczy’, już w 17. w.; słowo niem. z starofranc. (łac. pannus).
fantazja, fantazjować i fantazować, fantastyczny, fantazma, fantastyk, ‘to, co urojone’, ‘przywidzenie’, ‘wyobraźnia’, ‘zmyślenie’; z polemiki religijnej 16. wieku ogólne; z grec. fantasia od fajnejn, ‘zjawiać się’.
fara, »chuda fara«, farny, farski, z niem. Pfarre (przekształconego co do znaczenia wedle łaciń. parochia, p. parafja); fararz, ‘pleban’, niem. Pfarrer, w 16. w.
faramuszka, rodzaj ‘polewki’, faramuśny, ‘grymaśny’, w 16. wieku (1558 r.) frymuśny, więc a wstawione później i nie z niem. warmmus, co mamy w jarmużu, lecz z frühmuos; ale farmuszka r. 1532 świadczy przeciwnie, chociaż i w farmark, z 16. w., farmarcznik (p. frymark), podobna przestawka.
farba, farbować, »lisy farbowane«, farbierz, farbiarski (zam. poprawnego farbierski), farbka, ‘sinka dla bielizny’, farbiczka (‘ruż do twarzy’), farbisty i farbowny, młodsza pożyczka (od 15. w.) zamiast dawniejszej barwy (p.).
farfura, ‘fajans (to od miasta włoskiego Faenzy), glina, porcelana’, rus. farfor; farfurka, ‘miseczka’; przez Ruś z tur. farfur, fagfur, nazwy Chin i porcelany chińskiej.
farmazon, z drugiej połowy 18. wieku, przekręcone z franc. franc maçon, ‘wolny mularz’; od nas na Ruś przeszło; frank- zachowaliśmy w innych pożyczkach, np. tabula franka, Potocki; z niem., skąd nazwa Franków, Francuzów, frankoński.
farsa, ‘krotochwila’, i farsz, ‘nadzianka’, z tego samego franc. farce, z łac. farcire, ‘nadziewać’; farsz naturalnie starszy, może z włos. farsa; z farszowania przerobiono u nas faszerowanie, »kapusta faszerowana«, ‘nadziana’.
fartuch, fartuszek, z niem. Vortuch; niem. Tuch (‘sukno’) zachowane, jak w rańtuch, wantuch, gdy w łoktuszy ch przez sz zastąpiono.
fartyczny, fertyczny, od fertać, fyrtać, rus. fiert, o ‘zwinnym, zręcznym’; »fartować konie«, ale »fartyczne zamki«, ‘zapory’, r. 1698,?
faryna, ‘mączka’; »tejże faryny«, jak franc. de même farine, ‘tegoż gatunku’; w 17. w. faryniarz urządzał loterję (farynę) przez wyjmowanie karteczek z szuflady, stąd farynarz i »stół farynny«; włos. farina z łac., od far, ‘boroczno’; częste u Potockiego i i., »gra na farynie«, »w niepewnej fortuny farynie«, farynnik.
faryzeusz, w brzmieniu łacińsko-greckiem; dawniej zachowywano nieraz i pierwotne hebrajskie farusz, ‘oddzielony’, ‘sekciarz’, »zbór farużów«, faruzajski.
