ków, proszone w gościnę i częstowane parę razy do roku, szczególniej na wiosnę i jesienią’). Małoruskim jest didko, ‘djabeł’, ‘duch domowy’, pisany i ditko (dědky w staroczeskiej kronice, które Czech, wychodząc z »Charwacji«, z sobą zabiera), od nas od końca 16. wieku przyjęty (»ruski djabeł«). Zdrobniałe: dziadzia (dziadzio), dziadunio; dziadostwo, dziadówka; dziadyga.
dziakło, ‘dawna zbożowa danina litewska’, z białorus. dziakło, a to z lit. duokłe, ‘danina’, z niezwykłem zmiękczeniem, dzia- zamiast da- (od duoti, ‘dać’).
dział, dzielić, dzielnik, dzielnica; podział, rozdział, udział, wydział; dziel... dziel, ‘częścią’ (w zachodnich dzielnicach); dział, ‘pasmo gór’, z małorus. dił, a to z rum. deal, co z Słowiańszczyzny wyszło (góry graniczą); p. dola; lit. dalis, ‘dział’, daliti, ‘dzielić’; narzeczowe litew. dailyti, ‘dzielić’, coby samogłoski ai (oi) dowodziło, wydaje się podejrzanem; w językach innych, oprócz niem. Teil, teilen, są podobne słowa, grec. daiomai, ‘rozdzielam’, dais, ‘dział’, ind. diti-, ‘dział’, obok dātu- i dānam (toż); można jednak dział i z działo (‘dzieło’) łączyć.
dziama, dziamać, dziamdzia i ciamkać, o ‘powolnem jedzeniu’ (albo o ‘cmokaniu przy tem’) i o ‘niedołędze’; dźwiękonaśladowcze, t. zn. bez historji, ludowe.
dzianet, o ‘koniu’, jak tyle innych »kawalkatorskich» wyrazów, z włos. gianetto.
dziardyn, ogólne w 17. w., potem zapomniane, z włos. giardino, ‘ogród’; romańskie słowa (franc. jardin) z niem. Garten.
dziarg, dziarno, dziarstwo, drząstwo, o ‘żwirze’, dźwiarstwo, ździarstwo, słowień. drstew, drstel, drsten, rus. drieswa, ‘żwir’, czes. drst, ‘śmieci’, drs(t)ný, ‘szorstki’, serb. zwrst, rus. narzeczowe gwiersta, lit. żwirzdai; p. żwir.
dziarski, pra-polska (nie kaszubska!) oboczność obok darski, od darznąć, ‘odważyć się’, rus. derznut’, derzkij, ‘czelny (bezczelny)’; patrz darski.
dziąsło, »dziąsła moja« w psałterzu (l. mnoga), dziąsłowy, i dziąsna, a są i dawne i narzeczowe postaci z twardem d, dąsna (w 15. w. i 1500 r), dusna 1532 r., obok dziąśl(a)ny; u innych Słowian przeważają albo wyłączne są postaci z -na, rus. serb. desna, czes. das(e)ń; d- odpada w małorus. jasny i jasła, czes. jasna; załab. diąsna i jąsna. Czy to resztka od pierwotnej zębów nazwy, lit. dantis, łac. dens (dentysta), niem. Zahn, ind. dant- grec. odōn?.
dzieci, dziecię, dziatki, dziatwa (zbiorowe, jak gęstwa); dziecko, dziś nie odmieniamy go w liczbie mnogiej, w 17. wieku ogólnie dziecka, dziecki, dziecek; dziecina, dzieciński, dziecinny. Nazwane od dojenia, ‘karmienia’ (»dojono« dawniej dziecko); dziecko od przymiotnika na -ski, »z ust dziecskich« w psałterzu, przeszło na rzeczownik. Ponieważ nazwy dzieci i sług, czeladzi, niewolników stale się spływają, więc na Rusi znaczył dziecki ‘sługę (książęcego), sądowego, woźnego’, i stąd czasownik dzieckować, ‘ciądzać’ ‘grabić’, ‘fantować’, w tłumaczeniach »Wiślicji«, powstałych na Czerwonej Rusi. Dziecińcem nazywała się na całej Rusi ‘twierdza wewnętrzna w grodzie-ostrogu’, t. j. omurowany placyk-schronisko załogi
