Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 117.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

albo żaki na ryby«; dziś podrygawka, niby od drygania złowionego ptaka (ryby), ale to wymysł; z trĭgub-, ‘trzy guby’ (fałdy), — t- zdźwięczniało; u innych Słowian tregub.

drujki, ‘słodkawy’; podobne nazwy litew. ‘barci’ (drewē, prus. drawinē, nazwa kraju Nadrauen) wywodzą się od drew (p. drewno), ind. drawja-, ‘drzewny’, goc. triu (ang. tree), ‘drzewo’.

druk, drukować, drukarz (niegdyś impresor, imprymować; rzadko tłoczyć; częściej wybijać, prasować); w 16. i 17. wieku przestawione durk, durkiem (por. burk z bruk), było w ustach nietylko ludu, jak dziś jeszcze, ale np. i Krasińskiego, podskarbiego w. kor.

drumla, od 16. w. ogólne, drumka, Potocki (błąd?), drumkać, ‘bąkać’, z niem. Trumel, Trommel, Trumbel, Maultrommel; słowień. dromla, bułg. serb. drombula, drǔmboj, czes. drumbla.

druszlak, do cedzenia (cadzenia), ogólniejszy (z odwrotną przestawką, p. druk) niż dawne durszlak (16. w.), z niem. Durchschlag.

drut, p. dratwa; druty (do pończoch), u Niemców Strick-draht, Czesi znają tylko drat, sami więc pożyczyliśmy drot, drót, drut; już w 17. wieku piszą go przez o i u; niem. od drehen, ‘kręcić’.

druzgać, druzgi, zdruzgotać; u Serbów i Słowieńców z o obok u: drozgati i druzgati (por. bułg. drusam obok drosam, druskam, ‘trzęsę’), to samo co troskotać, troskać; tak samo w lit. druzgas, druzgēti, ‘rozbić się w kawałki, zdruzgotać się’, obok druska, ‘sól’ (znane Druskieniki), t. j. właściwie ‘kruch soli’, łotew. druska, ‘okruch’, sadruskāt, ‘rozdrobić’; »drzewca druzgając«, 1549 r.

drużbart, dawna gra w karty, niem. Drosselbart (‘broda drozdowa’ króla tej gry).

drwa, drwić, p. drewno.

dryakiew, nazwa lekarstwa, ‘antydot przeciw truciznom’, roślina ‘scabiosa’; dryjaka, drzakiew dawniej; jak i czes. dryak z niem dawnego drīakel, z franc. triacle, z łac. thericum z grec. thērakion (‘przeciw ukąszeniom gadów’; thērion, ‘zwierz’); przyprawiane z gadzin pierwotnie, później i ze wszelakich roślin i miodu.

drygać, p. drgać, drżeć; drygawka flisowska, niby ‘ster’.

drygant, drygunt, dryś, ogólne od 16. w., znaczy i ‘wałacha’ i ‘ogiera’; wyłącznie polskie; obce czy naśladowane?

dryja, z niem. drie, drei, o ‘rzucie kostek’. Inne złożenia z dre-, dry-, z niem., p. pod draj-.

drylować, drelować, ‘wyjmować pestki z owoców’, ‘świdrować’; z niem. drillen, Drillbohrer.

drynda, ‘dorożka’, dryndziarz, dryndulka, dryndać (nogami), dryndolić, ‘wlec się’; podobnie czeskie drndati, ‘wlec się’, ‘machać’, drndaczka i drnkaczka, i o ‘rozwolnieniu’, drncati i drnczeti, o ‘tarkocie’.

dryzdać i drystać (drzystawka, r. 1532), dryzdaczka i drystaczka, dryz(d)nąć i trznąć, dryzdać i trztać; prasłowo; u nas zamiast drzy- (kozi drzyst, ‘anemona’), jak chrypka zamiast chrzypka; u wszystkich Słowian dristati i driskati, czes. drzízdati i drzístati, drzizda i drziskoń, także ‘plapla’. Że nagłos pierwotny był t-, dowodzą nasze dawne trznąć i trztać, więc tu należy lit.