bropan dla ‘szczyru’ w 16. w., a dobrownik dla ‘maruny’ (dla ich pożytku). Prasłowo, przyrostkiem -r od dob- (a jest i odmiana deb- po narzeczach, w cerk. i łuż., derje z debrje = dobrje, podobnie jak obok debeł, ‘wielki’, czego sami już nie mamy, jest i doboł); łac. faber (co z *dhabro = ‘dobro’, powstało), ‘rzemieślnik, twórca, kowal’, fabrē, ‘zręcznie’, fabrica, ‘sztuka’, ‘budowa’, ‘zręczność’ (stąd nasza, fabryka, fabrykować, fabrykant), ormiańs. dabrin, ‘kowal’. Dziś »dobra« używamy tylko w l. mn., »dobra ziemskie«, i pokpiwamy z żyda, co nas na swoje dobro (‘sein Gut’) zaprasza, ale w 14. i 15. w. tak stale mówiono: »siedząc na jego dobrze«, r. 1389, »na swem dobrze, ani na królewie drodze«, r. 1397; »dobrowolna droga«, ‘gościniec publiczny’.
doić, wydój lub udój, dojki; dziś tylko o zwierzętach; do 16. wieku i o ludziach, oddojony, ‘karmiony’, doić, ‘karmić (piersią)’, dójka, ‘mamka’, jak w cerk. doilica, serb. słowień. dojnica, bułg. czes. dojka, ‘mamka’. Prasłowo; cerk. doiti; od tego pnia nazwa dzieci (p.), w innych językach i kobiet, t. j. ‘dojących’, łac. fēmina z całym korowodem swych urobień; grec. thēlys, ‘żeński’, łac. filius, ‘syn’, również licznie zastąpiony; ind. dhajati, ‘ssie’, dhēnā, ‘krowa (dojna)’, łotew. dēt, ‘ssać’, dēls, ‘syn’, lit. dēlē, ‘pijawka’, grec. thēsthai, ‘ssać’, łac. fēlāre, ‘karmić’.
doktor, dochtór, dokrowsko, ludowe z 16. w., z dochtorowsko, z łac. doctor, ‘nauczyciel’, od docēre, ‘uczyć’; docent.
dokuka, dokuczka, dokuczać, dokucznica, dokuczliwy, p. kuczyć.
dola, ‘los’, dołać, podołać, wydołać, zdołać, zdolny, uzdolniony, słowo polskie i ruskie (cerk. dola i dol, ‘dział’), i urobione odeń odolěti i odelěti (w psałterzach cerk. ciągle się obie postaci mieszają), ‘zwyciężyć’ (właściwie ‘wydołać komu’), do pospolitych wyrazów należą: rus. odolet’, serb. odoleti i nadoleti, czes. odolati, udolati, zdolati (= nasze z ł), nezdolný, ‘nieprzemożony’. Dola i dołać do tego pnia, do którego i dział, bo dola właściwie ‘udział’, gdy dołać, ‘zwalczać’, ‘zwyciężać’, znaczniej się oddala. Inni dzielą dolę od działu. Litew. dalis, ‘dział’, ‘dola’, dalyti, ‘dzielić’.
dolik, p. lik.
dół, z dołu, dołek (dołki, ‘legumina’), dolny, dolina, padół (płaczu), podołek (szaty); prasłowo; wszędzie tak samo; cerk. dole, ‘na dole’, dolu, ‘na dół’ (nadolny, dawny przymiotnik), rus. Podole, dołoj (‘precz!’, ‘na dół!’), czes. duol, duolek (ale dolek o ‘leguminie’), łuż. dele, ‘nadół’. Brak w lit., zato w niem. bogato zastąpione: gock. dal, niem. Thal, ‘dolina’, dolno-niem. dal, ‘na dół’, Tülle, ‘tuleja’,
dołęka, dziś nieznane, »dołękę czego mieć«, ‘dostatecznie’, w 17. wieku; niedołęga, zamiast niedołęka, ‘niesposobny’; p. łączyć.
dołman, dawniej dołoman i dołoma, dolman, ‘suknia wierzchnia’, ‘płaszcz’, z węg. dolmány, co się po całej Europie rozeszło; w 17. w. tak nazywali dawniejszą ‘kurtę’; węg. z tureck. dolama(n), ‘ubiór janiczarów’, bułg. i serb. dolama, ‘długa suknia’.
Dom. Pierwotnem mieszkaniem, jeśli pominiemy przybytki od przyrody stworzone, jaskinie, albo w ziemi wykopane doły, był namiot, dla którego język prasłowiański ma
