wet czes. i słowac. jego wpływowi podpadło; Niemcy przejęli polską czy czeską budę jako Baude (‘chałupa górska’) napowrót na Śląsku.
budny dzień, ‘roboczy’, w przeciwieństwie do niedzieli i świąt, z ruskiego bud’deń, ‘byle dzień’.
budyń, ‘legumina’, z angielskiego (plum)pudding, nie z franc. boudin, ‘kiełbasa’.
budzić, i złożenia z pod- (podbudzać), po- (pobudka), prze- (przebudzać), z-. Prasłowo; u nas tylko w tej postaci, u innych Słowian jeszcze z twardą półgłoską: cerk. bŭděti, wŭzbŭnąti, ‘czuwać’, ‘ocknąć się’, wŭzbydati, ‘ocykać się’, serb. badniak (‘wigilja Narodzenia Pańskiego’, od ‘czuwania’, bdijeti, ‘czuwać’; ‘kłoda w tę noc palona’, której popiół i węgle siły magicznej); czes. bdim, bedliwy, ‘uważny’, zbedny, ‘uważny’, ‘skromny’, ‘cny’ (przejęte przez nas w przeczeniu: niezbedny, dziś niezbędny, p.); rus. bodryj, ‘dzielny’, ‘raźny’ (p. biedroń u nas, z miękką półgłoską). Naszemu budzić odpowiada lit. pabaude, ‘pobudzili’, prus. etbaudints, ‘wzbudzony’; twardej półgłosce (bdieti) odpowiada prus. budē, ‘czuwają’, lit. budau (busti) i budżiu (budēti), ‘czuwać’, budrus, ‘raźny’; bausti, baudżiu, ‘naganiać’, baudżiawa, ‘pańszczyzna’, odpowiada cerk. (u nas jak i bŭděti zupełnie zapomnianemu) bludą, blusti, ‘uważać’, rus. nabludat’, ‘spostrzegać’, ind. bodhati, ‘czuwa’, ‘uważa’, ‘uznaje’, bodhajati, ‘budzi’, budhjate, ‘poznaje’; awest. baodaiti, ‘czuje’, baodajeiti, ‘daje znać’, frabudiate, ‘obudza się’, grec. peuthomai i pynthanō, ‘poznaję’, ‘dowiaduję się’, niem. an-bieten (goc. anabiudan), anglosas. beodan, ge-bieten (z tego nasz gbit, p.), Ge-bot, Angebot, i ‘rozkaz’, i ‘ofiarowanie’. Pień olbrzymiego znaczenia i rozgałęzienia, z którego u nas właśnie jak najmniej ocalało; nierównie więcej na Rusi.
Bug, zachodni, (Busk), i Boh, południowy, dawny Hypanis (nazwa Scytów, powtarzająca się w nazwie Kubanu, nieobjaśniona dotąd), nic spólnego nie mają. Jedyny naszego Bugu wywód poddał mistrz Wincenty Gerwazjuszowi (Anglikowi) w 12. wieku: od ‘zgięcia’, niem. Bug (»srebrne bugi«, nord. baugr, były ‘monetą’ i ‘ozdobą’, ‘naramienniki’; to bug przejęli już Prasłowianie w 3. wieku od Gotów; ocalało w cerk. bug, ‘pierścień’, staroniem. boug, ‘pierścień’). Dla Bohu niema ani takiego wywodu, ale wszystkie czarnomorskie rzeki mają nazwy od Scytów albo od Turkotatarów; słowiańskich niema między niemi.
buhaj, bugaj, w topografji (»na Bugaju«), od 17. w. (dorobił do tego buhać Żebrowski r. 1637, ‘ryczeć’) z Rusi (buhaj), a na Ruś z tur. buga, ‘byk’, bułg. buga; ale od tegoż buga, z licznemi odmiankami we wszystkich turecko-tatarskich gwarach, wywodzą i węg. bika, ‘byk’, z czego, mimo odmiennej końcówki, byk słowiański ma być pożyczką?
buje, ‘loty’, bujać, bujny; bujak, ‘byk’, narzeczowe; »skrzydeł bujawym przystrzyga«, »płócienne nawom rozdymając buje, »gdy mu (ciału) rostą buje«, »ogorejąć te buje zuchwały drygańcie«, Potocki. Prasłowo; cerk. buj, ‘dziki’ (buj-tur w Słowie Igorowem), bujest’, ‘okrucieństwo’, serb. słowień. buica, ‘potok górski’, czes. buj, ‘szalony’, buje, ‘przepych’, łuż. bujowaś, ‘przeciwić się’. Urobione od pnia bu-, co i w buch, bystry.
