‘krasić, maścić potrawy’, z niem. bohnen, o tem samem znaczeniu, dziś ‘woskować posadzki’. Bończa (herb), od Bonifacy, jak Amadeja, Larysza, od imion chrzestnych.
bończowie, na »popów« tureckich przeniósł Potocki nazwę »popów« chińskich, japońskich, bonzów.
bór, borek, borowy, borowica i borowizna (‘torf’), borówki, ‘jagody’, ‘czernice’, i borownik, ale borowina i borowice tłumaczą w 15. wieku i ‘wrzos’ i ‘paproć’; boruta, ‘duch leśny’, ‘djabeł’ (w 8. w. i imię osobowe książęce, niem. Baruth); borowik, ‘grzyb’ (w Panu Tadeuszu), może z rus. Prasłowo; brak go w lit.; oznacza innym Słowianom głównie ‘las szpilkowy’, chociaż to niekoniecznie pierwotne; wychodząc od ‘torfu’, możnaby bór z bara, ‘błoto’ (p. Barycz), łączyć; inni od nazwy szpilki łączą go z pniem bher-, ‘ostry’, p. brona. Jedyny dalszy odpowiednik w niem., islandzkie borr, staroang. bearo, ‘las’; bór (cerk. borowije i borije) może pierwotny pień na -u.
borg, borgować, ‘pożyczać’, z niem. borgen, od 16. w. (szczególniej o ‘zaległościach »lenungu«, żołdu’: »na borg służyć«). Co innego borkany, ‘fundusze akademickie z zapisu ks. Borka’, od połowy 16. w.
boroczno, boroszno, ruskie, ale w przysłowiu: »nie cięży swe boroczno koniowi« ogólnie w 16. i 17. w. używane; cerk. braszno, ‘potrawa’, rus. boroszno, ‘mąka’; używano go o ciele Pańskiem, więc łużyc. broszma, ‘Boże Ciało’. Prasłowo; łac. far, ‘proso’, z *bhars, farina, ‘mąka’ (p. faryna), goc. barizeins, ‘jęczmień’, od ostrości kłosów przezwany, dziś barsch, ‘ostry’.
borsuk, turecka nazwa zamiast rodzimej, p. jaźwiec, już w 16. w. w Wielkopolsce obiegająca; Ruś pisze je barsuk; tur. borsuk.
borykać się, borba, borbifaks, borytel, z rus, narzeczowe bróć się, ‘walczyć’, bródło, ‘palisada’; zupełnie zapomniane prasłowo, ocalałe w broń i w imionach Borzywój, Borysław (rus.), Barnim pomorski i marchijski (byłoby nasze *Bronim); cerk. borją sę, ‘walczę’, brati sę, rus. boriuś, borot’ sia, cerk. zabrało, rus. zaboroło, ‘ostróg’, ‘palisada około twierdzy’, nasze brodło, por. rus. zabor, ‘płot’; częstotliwe wzbarać, zbarać się, ‘wzdrygać’, ocalało głównie po narzeczach. I Czesi je zapomnieli. Lit. barti, baru, ‘kłócić, łajać’, barnis, ‘kłótnia’; łac. i niem. z wokalizacją e, ferio, ‘uderzam’, niem. dawne berjan, ‘bić’, bara, bar, niby rus. zabor.
borys, ‘gruby chleb razowy’ w przeciwieństwie do żemły pszennej, powstał całkiem przypadkowo u nas w 16. w. od śś. ruskich, braci (synów Włodzimierza Wielkiego) Borysa i Gleba (Małorusin wymawiał go Hlib, co nasi z chlibem, ‘chlebem’, pomieszali i taką różnicę obojga pieczywa sami zmyślili). Nazwa Boris bułgarska, t. j. turecko-tatarska, od ich cara Bogorisa, co w r. 865 chrześcijaństwo przyjął. Nasze Borzyszewy itp. od rodzimego Borzysza, od bor-, ‘walczyć’ (p. borykać), całkiem odmienne. »Tu chleb czeladny i borys, tam (w niebie) szczera żemła pańska«, w rękopisie z kazaniami z początku 17. w.
borysz, borysznik, barysznik rus., w mało- i białorus. do dziś o ‘litkupie’, gdy rus. barysz, ‘profit’, barysznik, ‘przekupień’, z tur. barisz, ‘pokój’ (bułg. baraszŭk, ‘ugoda’).
