Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 048.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

dine; blondyna, o ‘koronce’; Niemcy przejęli w 17. w. to słowo od Francuzów, jak i brunet, ale oba ich pierwotna własność, co przez Romanów do nich wróciła, por. blenden i braun.

blozbark w Sowizdrzale (16. w.), rozpodobnione z niem. Blasebalg, ‘miech kowalski’, narzeczowe blozbak.

bluć, blwać, bluję (bezokolicznik bluć, chociaż już w r. 1500 zapisany, nowy; cerk. odmienia tylko blwati, blują, tak samo staroczes.); prasłowo; na Litwie o ‘ryku’, bliūti i bliauti, grec. fleō i flyō, ‘wylewać, pleść’, apoflyein, o ‘czkawce’. P. bluźnić, bluzgać; por. blwota, blwociny.

blusbrach, ‘pancerz’, w 15. wieku, z niem. Brustblech; czy i bluzgier, bluskier, z stroju damskiego 18. w., tu zachodzi?

bluszcz (na Rusi pluszcz, por. blwać i plwać); prasłowo, nazwa i roślin trujących, więc od brzydkiego smaku nazwana, por. serb. blusztiti, ‘brzydzić się’, blutaw, ‘wstrętny, a więc od blucia; postać pierwotna blust-. Jest i druga nazwa, dziś zapomniana zupełnie, w 15. i 16. w.: brzostan, brzestan, brzeszczan, czes. brzecztan, serb. brsztan i brszlan, bułg. brŭszlan, co powędrowało do Węgrów, Rumunów, Greków, pochodzenia nieznanego; co dałoby się porównać, cerk. brselije, odbiega znaczeniem (‘czerepy’, niby do bruśnicy należy, p.).

bluzgać i pluskać (wodą), blazgonić i blewązgać (słowami), bluźnić, bluźnierca, dawniej bluźnierz (1500 r.), od bluć, por. serb. blutiti (lu nie miękkie jednak), ‘pleść od rzeczy’; zresztą tylko u nas tak przemienione, u innych Słowian o ‘pryśnięciu wodą’, ale i u Serbów bluzgati, ‘pleść’, bluzgaw, ‘plotka’; u nas dalej bluznąć, bluzgotać.

błagać, p. błogi.

błahy, ‘lichy’, błahość, błahostka, ogólne od 16. w.; rus. błagoj, ‘uparty’, błaż, ‘błazeństwo’; p. błazen.

błam, ‘sztuka, kawałek futra’, od 16. w. ogólne, z niem. Flamme, Flamm, o tem samem znaczeniu; od nas na Ruś.

bławatek, ‘chaber, modrak’, już w 15. w. bławat i bławacz; bławaty, ‘tkanina jedwabna’ (pierwotnie niebieski kolor w niej przeważał), »materje bławatne«, bławatnik, »chodzić bławatno«, ‘w jedwabiu’; wszystko od bławy, z niem. blau; bława albo obłoczna maść, ‘błękitna farba’, 1564 r.; od nas na całą Ruś. Samo blau niem. łączą z łac. flavus, ‘żółty’; nazwy farb, jak drzew, łatwo się mieszają.

błazen, w 15. w. i błazno, zbłaźnić się, błaźniwy, błazeństwo; prasłowo; cerk. błazn tłumaczy scandalum, znaczy ‘błąd’, sŭbłazn, ‘zgorszenie’, czes., łużyc. błazn (u nas e wsunięto), ‘głupiec’, u Serbów blazniti, ‘pieścić’, przez ‘zwodzić’, co w bułg. blazńŭ i w rusk. błaznit’. Błazn i błahy, którego h u nas szesnastowieczne jak w hardy, hańba, szczeropolskie, jedno i to samo słowo, z odmienną gardłową (podniebienną i welarną, z i g), co nie nowina. Dalszych odpowiedników narazie nie znamy, chyba łac. flagitium, ‘wstyd’, flagitare, ‘wymagać’. Dalej błaznować, błaźnica, błaźniwy w 16. w. ogólne (czeskie takież).

Błażej (imię), z Blasius; na Wschodzie Włas z tejże nazwy; patron bydła (słowiańskiego bożka Welesa, Wołosa, z nim najdowolniej mieszają);