stwem odmianek, basurman (w Janczarze polskim bubromani(!) »wykłada się wyborni ludzie w wierze«; inne rękopisy: muzurmani, bursormani, bursomani); z arab. turec. müsulmān, muslimīn, ‘wyznawcy islamu, poddania się woli Bożej’. Zamiana m- w b-, t. j. rozpodobnienie (stałe; tak samo starorus. Bochmet z Mohamed), polega na narzeczu tureckiem, jak i wymiana pierwotnego l na r w staroczes. Besermene.
biszkokt, biskwit, ‘chleb dwa razy (bis) pieczony (coctus), suchar’, łac.; podobnie: biskantować, ‘śpiewać’ (r. 1500), włos. biscanto, biscantare, z czego w 17. w. biszkunty, ‘wybiegi’, »psie biszkunty« (inne włoskie biscanto: od canto, ‘kąt’, znaczy ‘wybieg, kryjówkę’). Nazwy muzyczne szły od Włoch przeważnie.
bitarnia, ‘gruszka’, w 17. w.; dziś narzeczowo witarnia; Potocki wylicza rodzaje gruszek: »są panny, baby, muszkatelki, są gdule i bitarnie«; u Kochowskiego: »mijasz winniki (‘jabłka’) i smaczne bitarnie«; obce.
bitun(e)k, bitunkować, bitunkarz, ‘łupy wojenne’, ogólne w 16. w., z niem. biutunge od biute, dziś Beute, ‘łup’; u Czechów jest i samo bít, bitowati, ‘łupić’, obok bitunk.
biuro, biurko, biurokracja, z franc. bureau, ‘stolik (do wypłaty, do pisania)’, od pokrywającego go sukna grubego, bure (z łac. burra).
biust, z franc. buste, ‘popiersie’, z łac. bustum, ‘żal (t. j. miejsce, gdzie trupów palą)’, dalej ‘grobowiec, pomnik’ (do uro, ‘palę’).
Bizancjum, nazwa tracka miasta, w którem wkońcu światowładny bizantynizm urósł, Carogród.
bizun, bizon, ‘baty’, od węg. bizonyi, ‘naprawdę, zaiste’, co przy biciu bity lub bijący wołał (por. harap); »Oda do bizuna« Bohomolca nie o wiele młodsza od wyrazu, co wyszedł od Słowaków (węgierskich), służących za hajduków, od Matjasów owych, co raz bitych.
blacha, blaszka, blach, blacharz, blaszanka; z niem. Blech, co do bleich i Blick (od ‘jasności’) należy; od nas na Ruś; Czesi mają plech, a to było i u nas, w 15. i 16. w. pleszki są ‘blachy pancerzowe’. Ale blachmal i blachman, z niem Blachmal, ‘szumowiny na kruszczu, srebrze’, dalej u nas i ‘bielmo’, od innego niem. blach, ‘płaski’ (flach), i Mal, ‘plama’.
blady, bladaczka, zblednieć; prasłowo, cerk. blěd, powtarza się w niem. blass (anglosaskie blát); lit. blēdau, blēsti u Juszkiewicza nie odpowiada przypuszczalnemu ai pniowemu.
blajwas, blajgiel(b), blejczyk i blejszczyk (‘ołowianka’, 1574 r. Strumieński), blejer (‘modła’), wszystko złożenia z niem. Blei, ‘ołów’, nieznanego początku: Bleiweiss (piszą je w 16. w. najróżniej: blejwejs, blajwas, blajwąs, blejwas, jedyny Stanko daje r. 1472 bielidło zamiast tego); Bleigelb. Do dwu ostatnich brak dokładnych odpowiedników. Ale blejtram nie z Blei, lecz od Blendrahmen, ‘rama ślepa, zakryta’.
blak, blakować, wyblakły; blech, ‘bielnik’, blecharka, ‘bielniczka’, o ‘bieleniu (bleichen) płótna’; postaci z a jakby z dolnej niemiecczyzny; k i ch mieniają się; »żyły blakiem zachodzą«, ‘blednieją’; blechować, blechownik; pień niem. ten sam co w blacha.
blanka, raczej tylko w l. mnogiej: blanki, ‘poręcze, przepierzenie, gzyms na wieży’, w 16. i 17. w.;
