Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 039.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

za arcynieskromną, jak słynne niem. Bohnenlied; czy to to samo?

ber (bru), ‘rodzaj prosa’; nazwa prasłowiańska, obca litewszczyźnie, jak i inne imiona prosa; brzyk, brzyca, roślina podobna, ale brzyc, nie brzyca, u Cygańskiego (r. 1584) ‘rzęsa brzozowa’; zdrobniałe to; tak samo u wszystkich Słowian: rus. bor, serb., słowień. bar (węg. borköles, ‘proso’, złożone, obie części to samo znaczą), czes. ber, łużyc. bor. Nazwy od ościstości; co do pnia p. barć, barki(?)

berbeć, ‘dzieciak, bęben’, por. serb., czes. brblati, ‘gawędzić’, blblati, ‘jąkać’, beblati i bebtati (to samo).

berbenica (sera, bryndzy), z węg. berbence, ‘faska’, przez małoruskie.

berdebuszka, śmieszna nazwa ‘rusznicy’ w 17. w., berde, p. fiute, buszka, niby puszka (Büchse).

Berdyczów, rus., ale »pisz na Berdyczów«, t. j. ‘na przepadłe’, może nie z pantoflowej poczty berdyczowskiej (co była pewniejsza, zwłaszcza dla posyłek pieniężnych, niż ruska państwowa), lecz z Berdechowa (nazwę tę wymienionoby później na nierównie lepiej znaną), t. j. ‘pustoci’: »(rozum wyganiają namiętności) gdzie do Berdechowa«; »na pustej roli, którą Berdechowem zowie, skąd i dziś modę wzięli utracyusowie«, Potocki.

berdysz, bardysz, ‘halabarda’; od nas na Ruś; z łac. barducium; stąd i bardyzan(a), przez dolnoniem. bardezaan, górno-niem. Partisane, co z rom. przejęte; barducium samo od barda, barta, z niem. (a z tego i nasza barta, ‘siekiera’; niem. zaś, od brody przezwane, do pierwotnej Słowiańszczyzny dotarło, cerk. brady, bałkańskie i słowień. bradwa; to prapożyczka z niem. barda, ‘siekiera’, wobec której nasza barta najmniej o tysiąc lat młodsza, bo nasze »broda u siekiery« rodzime). Odpowiednika do cerk. brady nie mamy.

berkut, ‘orzeł’, w 17. w.; z tatar. birkut przez Ruś.

berlacze, ‘papucie’, z niem. Bärenlatschen (Latsche, papucie, niby: niedźwiedzie, wielkie).

berlinka, ‘szkuta, wicina’; Berlin sam, od nazwy osobowej Berla(?), pojawia się nieraz na Zachodzie i Wschodzie słowiańskim.

berło i feruła, jedno slowo (jak: szłom i hełm, barwa i farba, kłobuk i kołpak), dwukrotnie: w 10. albo 11., i w 15. w. (wtedy ze szkoły) przejęte; ‘laska kulawego i drążek sokoli’, u nas do ‘sceptrum monarszego’ wkońcu ograniczona; berło wzięliśmy przez czes. berla z ferula, a raczej z pochodzącego stąd niem. ferala, którą »pacy« bito (łac. ferula, ‘rózga’; później ‘laska pasterska’); ferułę sami żacy ze szkoły płacząc odnosili.

Bernard (imię), stąd bernardyn, barnardyn u Reja, i bernadyn lub barnadyn, rozpodobniony; zgrubiałe: bernach; spolszczony Biernat (Biernacki) i Bernad, bernacki (jakby węgierskie co do głosowni); »prosty Biernat«, przysłowie.

bertram, z pirethrum, przez niem. i czes.; w 15. i 17. w.: bartram, beltram, biertram, peltram, pieltram, piwotrank i piretr(um); obok tej łac.-niem. nazwy (Beltram), z arab. tharkhun w 16. w. tarhun, torhon, ludowe toruń ziele; dziś tylko estragon z franc., a to z łac. dracunculus, niem. Dragun (Artemisia dracunculus). Pirethrum z grec. pyrethron.

Beskid, ruskie, zamiast pol. Bieszczadu, wystawiam jako godło, bo