wszystko od 15. w.; od nas na Ruś, gdzie j przybrało: bajstruk; z łac. bastardus, franc. bâtard (o spłodzonym na byle czem, — bast, ‘podkład siodła?). P. bękart.
bastramy, ‘mięso suszone’, w 17. w.; z tur. basterma, pasterma, co to samo znaczy.
baszłyk, ‘kapuza na głowę’, od tur. basz, ‘głowa’ (częste na Rusi, baszka); skrócone na Rusi w szłyk, częste u pisarzy 16. i 17. w., gdy mówią o Rusi.
baszta, od 15. w., z niem. Bastei, z łac. bastia, czesk. baszta; powtarza się w bastjonach i bastyli (paryskiej); rus. basznia.
baśń, ‘bajka’; prasłowo, urobione przyrostkiem -śń (por. pieśń) od ba-, p. bajać; czes. baseń z mylnem e, rusk. basń.
bat, z przyrostkiem -og: batog, batożyć; oba prasłowiańskie, powtarzają się wszędzie, ale batog tylko na Wschodzie (u Rusi) i Zachodzie, gdy bat i Serbom i Słowieńcom dobrze znany, batati, ‘bić’, batina.
bawełna, bawełnica, ‘tkanka’; czesk. bawlna, z niem. Baumwolle, z tłumaczeniem Wolle przez wełna, a zachowaniem ba- z bau-; od 15. wieku.
bawić od *bawa, zabawa, a to od być (jak sława od słyć); ‘bywać, przebywać’, w złożeniach ma znaczenie przechodnie: »nabawić kogo czego« (por. nabyć co); »pozbawić kogo czego« (porównaj: zbyć się czego); wybawić, wybyć; zbawić, zbawienny (zamiast zbawny, do zbawienie), zbawiciel, zbawca; zabawić, ‘bywać’; zabawiać się czem, ‘zabywać się czem’, ‘zajmywać, trudzić się czem’; zabawny, ‘zajęty’; »żywot zabawiony«, ‘zatrudniony’ (częste u Reja), »zabawiać się domem«, ‘oddawać się gospodarstwu domowemu’, zabawca, o ‘psie, co ślad stracił’. Od zajęcia, zatrudnienia, przeszkody, przeszło na zajmujące, wesołe spędzanie czasu: zabawa, zabawny (aż do ‘śmieszny’), i samo bawić się, nabrały tego odcienia wesołości, słowu pierwotnie zupełnie obcego. Podobnie rus. i czes. zabawa (polonizmy). Urobienia: bawidło, bawidełko; bawialnia (od bawialny pokój, wedle gotowalnia, pralnia), w 19. w. Brak w litew.; ind. bhāwajāti, ‘wywodzi, ożywia’.
bawół, już w biblji; druga część wywołana od, czy upodobniona do wołu; pierwsza u innych Słowian odmienna: na Południu by- (biwol, i u Czechów), na Rusi buj-, u nas ba-; wszystko, zdaje się, odmianki łac. būbalus (grec. būbalos wykluczone, bo byłoby *wywołem); niem. Büffel, włosk. bufalo, franc. buffle, dla zwierza, dopiero po Chr. do Europy (przez Awarów?) wprowadzonego.
bazgrać, bazgracz, słowo nowe, może pokrewne z rusk. bagor, bagra, ‘hak’; zg obok g nieraz bywa.
Bazyli (imię) a u Rusi wedle wymowy nowogrec. Wasil, więc roślina bazylika w 16. wieku i wasilkami nazwana.
bażant, od 15. w., słowo europejskie, do nas przez Czechów (bażant, z niem. Fasant), a od nas na Ruś (gdzie i nowa pożyczka fazan z nowego niem. Fasan); wszystko z łac. grec. fasianos, od kraju rodzinnego ptaka (rzeka Phasis w Kolchidzie na Kaukazie).
bażyć się, »zabażyło mu się«, ‘zachciało’; przestarzałe, w 17. wieku jeszcze znane; u innych Słowian żywotne, szczególniej na Rusi: »bażyt’sia mnie«, ‘chciałbym’, ukraiń-
