Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/178

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

Germanii, Hiszpanii lub Francyi był urządzonym, wstrząśnienia polityczne nie byłyby tak silne, lub przynajmniej nie tyle szkodliwe. To miałem do powiedzenia o ogólnych środkach zabezpieczenia się przed losem. Rozbierając rzecz szczegółowo, widzimy, że nie jeden książe, nie zmieniając ani charakteru, ani żadnego innego swego przymiotu, dziś jest szczęśliwym a jutro w upadku. Najbliższe tego zdarzenia powody rozebrałem dokładnie w poprzednich rozdziałach, z których wypływa, że monarcha całkowicie na los się zdający, za każdą jego zmianą upaść musi. Mniemam także, że się temu dobrze powodzi, kto postępowanie swoje stosuje do ducha czasu, niszczeje zaś, kto mu się sprzeciwia. Ludzie bowiem w dopięciu zwykłych celów, jakiemi są sława i bogactwa, rozmaitych używają środków: jeden postępuje przezornie, drugi popędliwie, jeden używa gwałtu, drugi fortelu, ten powoduje się cierpliwością, drugi jest gorączką, i każdy z nich, chociaż różnemi sposoby, może cel