M. Arcta Słownik Staropolski/F (całość)

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Antoni Krasnowolski
Władysław Niedźwiedzki
Tytuł Słownik Staropolski
Wydawca M. Arct
Data wyd. ok. 1920
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron
F.

Fabulista (łac. fabuła, bajka), 1) bajkopisarz; 2) plotkarz.

Facambuł, człowiek gruby a niemądry.

Facelet, facelit, facilet, facolet, faceletek, facoletek (wł. fazzoletto), chustka do nosa; wstążka.

Fajlandysz, fajlendysz, p. Falendysz.

Fajnzylber (niem.), czyste srebro.

Fakiel (n.), pochodnia.

Falacz, chwalca.

Falandysz, p. Falendysz.

Falbaka, falbala, falbana.

Falbierz, farbiarz.

Falbula, falbana.

Faldysztor, p. Fałdysterz.

Fale, 1) z ufnością, ufając; 2) łzy.

Falebny, chwalebny.

Falendysz, falundysz, falundyś (niem.), cienkie sukno holenderskie albo angielskie.

Faleśny, fałszywy.

Falić, chwalić.

Falitarz (włos. fallito), bankrut, spekulant.

Falkonet, rodzaj działa dawnego.

Fallo (włos.), błąd, omyłka.

Falować (niem. fehlen, brakować), szwankować, niedomagać.

Falsarucha, rodzaj sukni, okrycia.

Falundyś, p. Falendysz.

Fała, chwała.

Fałagi (tur. a. arab.), plagi w pięty, cięgi.

Fałbula, falbana.

Fałdysterz, fałdysztor (ł.), wezgłowie do klęczenia, klęcznik.

Fałecznik, fałesznik, fałszerz.

Fałeczność, fałeszność, fałszywość, fałsz, nieprawda, kłamstwo.

Fałeczny, fałeszny, fałszywy, nieprawdziwy.

Fałeszność, fałszywość.

Fałki, odpadki od mąki.

Fałsarz, fałszerz.

Fałsz, część sukni wstawiona z materjału tańszego.

Fałszny, fałszywy.

Fałszoapostoł, fałszywy apostoł.

Fałszopiszec, piszący fałsze.

Fałszura, żupan z plecami na fałsz, t. j. zrobionemi z podlejszego materjału.

Fałszyrz, fałszerz.

Famulus, służący.

Famuła, pamuła, potrawa z chleba i owoców rozgotowanych; gąszcz, breja.

Famurał, femurały (łac. femoralia), kalesony, spodnie, pludry.

Fancz (n. Feindschaft), nieprzyjaźń, nienawiść.

Fanczliber, p. Fajnzylber.

Fantastykować, fantazjować.

Fantjol, rodzaj podatku.

Fańśliber, fańzylber, p. Fajnzylber.

Far (grec. pharos), latarnia morska.

Fararz, proboszcz.

Farbica, farbicka, farbiczka, farba; barwiczka, farba do malowania twarzy.

Farbować, przesadzać, kłamać.

Farfur, farfura, fajans.

Farfurka, talerz fajansowy.

Farmarcznik, p. Frymarcznik.

Farmarczyć, frymarczyć.

Farmuska (niem.), faramuszka; 1) zupa z rozgotowanego chleba, gramatka; 2) fraszka, bagatela.

Fartować, tresować, ujeżdżać (konia).

Fartyczny, p. Fertyczny.

Faruz, faruż, faryzeusz.

Faryna (łac. farina, mąka), 1) loterja fantowa; 2) gatunek, kaliber.

Farynarz, 1) przekupień, handlarz; 2) urządzający loterję po jarmarkach.

Farynny, loteryjny, przypadkowy.

Fascyna, p. Faszyna.

Faskula (niem. Passkugel), kula armatnia tej samej objętości, co wylot działa.

Fasolny, basowy, gruby.

Fasoł, 1) swary, poswarki, kłótnia, burda, awantura; 2) troska, frasunek; 3) fasoły = figle, żarty.

Fasołować, troszczyć się, gryźć się.

Fasować (niem. fassen), ładować, nakładać, wkładać.

Fast, chwast.

Fast (łac. fastus), duma, pycha, przepych.

Fasunek (niem. Fassung), 1) żywność dla wojska; 2) klatka bryczki jeszcze nie wypleciona; 3) fason, kształt.

Faszyna (włos. fascina), gać, wiązka chróstu, używana do robót fortyfikacyjnych albo do układania grobli.

Faścić, zwodzić, durzyć.

Fatać, chwatać, chwytać.

Faud, fauda, fałd, fałda.

Fawoni (łac.), wietrzyk zachodni.

Fawować (łac. favere), faworyzować, sprzyjać.

Fazan, fazjan (niem.), bażant.

Fazjoli (łac. phaseolus), fasola.

Federpusz (niem.), pióropusz na szyszaku.

Federpusznik, szermierz.

Fedweresz (węg.), żołnierz pieszy.

Fektować, fechtować, szermować, składać się.

Fel (niem.), maść czyli kolor skóry u konia.

Felcech, feldcech (niem.), pendent, pas do pałasza.

Felonja, sprzeniewierzenie się w obowiązkach; wiarołomstwo, zdrada.

Femurały, p. Famurał.

Fendel (niem.), chorągiewka.

Fenrych, fendrych (niem.), chorąży.

Feralis (łac.), dzień nieszczęsny.

Ferenc, ferens (węg.), golec, hołysz.

Ferendyna (włos.), rodzaj materji jedwabnej.

Feret (franc.), wypukła ozdoba metalowa na stroju, cętka, klamra, sprzączka.

Ferezja (tur.), suknia zwierzchnia nieprzepasana.

Ferjarz, księga protokułów sądu.

Ferjować (łac. variare), innej farby przymieszać.

Fernepiks, farnapiks (łac. infernalis pix, smoła piekielna), w wyrażeniu: dać komu fernepiksu = dać się komu we znaki, sprawić łaźnię.

Ferton, p. Wiardunek.

Fertować, p. Fartować.

Fertyczny, fartyczny, fortyczny (niem. fertig = gotowy), zwinny, żwawy, prędki.

Feruła (łac. ferula), rózga, dyscyplina.

Fest (niem.), święto.

Fetocja, fetoć (włos. fettuccia, skrawek), wstążka, kokarda.

Fetwa, fetfa, wyrok sądowy u Turków.

Fetyszysta, wierzący w rzeczy bezduszne, w czary.

Feudator (łac.), lennik, wasal.

Fiać, chwiać.

Fierleje, p. Firleje.

Fig, figa, figowiec.

Figatele (włos.), 1) farsze, nadzienia; 2) fraszki, bagatele.

Figownica, ogród figowy.

Figulowy, figulowany (ł.), garncarski.

Figurowany, pod figurą ukryty, obrazowy, allegoryczny.

Fijałka, fijołek.

Fijałkowy, fijoletowy.

Fijank (włos.), flank, bocznica, boczne ramię warowni.

Fijołka, fijołek.

Fik (łac. ficus), figa, figowiec.

Fikowy, figowy.

Fiksment, płaszczyk kobiecy.

Fila, chwila.

Filacki, ciągnący się długim pasmem.

Filata (włos.), szereg, długie pasmo.

Filetka, ozdoba z nitek złocistych.

Filka, chwilka.

Financarz, financer 1) urzędnik skarbowy; 2) spekulant.

Financerstwo, obroty pieniężne, bankierstwo.

Fingować, podrabiać, fałszować, udawać.

Finik (greck.), daktyl.

Fioch, fiok, strój głowy u kobiet.

Firamka, firanka.

Firasy, drzwi.

Firc (niem. Fürst), książę.

Firchanka (niem. Fürchang), firanka.

Fircyfuszki, włosy poskręcane, pukle.

Firhanka, p. Firchanka.

Firka (niem. vier = cztery), czterogroszniak; drobnostka, fraszka.

Firleje, fierleje, figle, żarty, drwinki.

Firtelnik (niem.), policjant, cyrkuł miasta.

Fiutyniec, fiuty, futyniec, fircyk, wietrznik, wiercipięta.

Fizerunek, fizerunk (n. Visirung), wizerunek, obraz.

Flagma, flegma, śluz.

Flander, flondra, gatunek ryby morskiej.

Flandrować (niem. fladern), fladrować, malować fladry czyli słoje na drzewie, słojować.

Flaster, flastr (niem.), plaster.

Fletniczek, mała fletnia, mały flet.

Flidra, rodzaj tkaniny.

Flink, dźwięk, brzęk.

Fliśnik, flis, flisak.

Fliżanka, filiżanka.

Flora, 1) flądra, kobieta niechlujna; rozpustnica, nierządnica; 2) krepa, gaza.

Floresować, florysować, floryzować, pokrywać floresami, ozdabiać wzorzysto.

Fluks, flus (łac.), 1) karty jednego koloru, idące po sobie, sekwens; 2) nieprawidłowy napływ soków do pewnej części ciała; fluksja.

Fochowny, figlarny, żartobliwy.

Fodra, gromada.

Fodrum, żywność i furaż, wybierane po wsiach dla dworu królewskiego.

Foldrować, p. Fołdrować.

Foldrunek (n.), żądanie.

Folg (niem.), folga, pobłażanie, ulżenie, odpoczynek.

Folga, folja (niem.), podkład, podkładka.

Folgować (niem. folgen), w znacz. iść za czym.

Folgowny, pobłażliwy, powolny.

Fołdrować (niem. fordern), na kogo = oskarżać kogo, nastawać na kogo; f. kogo = pozywać kogo, wytoczyć komu proces; f. co = popierać co, bronić czego.

Fołdrownik, oskarżyciel.

Foment (łac. fomentum), namowa, poduszczenie.

Fomentować, namawiać, podburzać, poduszczać.

Fontazik, kokardka.

Fora, fura.

Forbot, forbota, koronki.

Fordan, fordon (niem. Ferding), cło czyli myto na rzece.

Fordrować, p. Fołdrować.

Fordun, p. Fordan.

Fordygał, trzpiot, figlarz.

Fordyment, p. Furdyment.

Forer, stajenny.

Forestjer, foryster (włos.), cudzoziemiec.

Forg, forga (węg. forgó), kita, pióropusz; pukiel.

Forgocza (węg. farkusz, rzemień), pęta, uwięź.

Forlegarz, forlegier, dający pieniądze na przedsiębiorstwo górnicze.

Forlon, forlun, p. Furlon.

Forman, furman.

Formisty, kulisty, o pełnych kształtach.

Forować, wyganiać, wypędzać; f. się, wynosić się.

Forsztat, wzorzysta tkanina jedwabna.

Forta, furta, furtka.

Fortalicja, strażnica, warownia, mała forteca, zameczek obronny.

Fortel, fortyl (niem. Vorteil, korzyść), 1) zysk, korzyść; 2) podstęp, wybieg; 3) tajemna sztuczka, sekret.

Fortelnik, ten, co używa fortelów.

Fortelny, fortylny, 1) korzystny; 2) podstępny, chytry.

Fortrop (niem. Vortrab), żołnierz, należący do przedniej straży.

Fortunarz, sprzedający losy na loterję.

Fortunat, ulubieniec fortuny, człowiek bogaty.

Fortunić komu, darzyć, sprzyjać; f. się = szczęścić się, darzyć się, powodzić się.

Fortunny, 1) zależny od fortuny, od losu; 2) szczęśliwy, pomyślny.

Fortyczny, p. Fertyczny.

Fortyl p. Fortel.

Forut (niem.), zasoby pieniężne, fundusze.

Forwacht (niem.), straż przednia, forpoczty.

Forwark, folwark.

Foryster, p. Forestjer.

Forytarczyk, człowiek forytowany, protegowany niezasłużenie.

Forytarz (niem. Vorreiter), 1) foryś; 2) pomocnik, wspólnik, stronnik; 3) protektor, opiekun; 4) oskarżyciel, donosiciel; 5) pomocnik kata.

Forytować, 1) być forysiem, kierować przodowemi końmi; 2) f. kogo, co = popierać, zalecać; 3) czuwać nad czym, opiekować się czym; 4) na kogo = donosić na kogo, oskarżać kogo; f. się, powodować się, ulegać; przygotowywać się do czego.

Foszki, fochy.

Fotarlę (węg. fattyú́), mały bękart.

Foza, fuza (włos. foggia), kształt, model, sposób, moda.

Frabuga, framuga.

Frajbiter, frejbiter (niem. Freibeuter), frybiter, korsarz, rozbójnik morski.

Frajbiterka, frejbiterka, kobieta złego prowadzenia się.

Frakta, fraktura, szwabach, pismo niemieckie.

Framboga, frambuga, framuga.

Frambużysty, sklepiony.

Framuga, sklepienie, nisza.

Framza, frędzla.

Francia, zbiór, lm. od frant.

Franciaszek, frant.

Francowaty, chory na wenerję.

Francoz, francura, choroba weneryczna.

Francymer, p. Fraucymer.

Frandza, frędzla.

Frantowski, chytry, podstępny, lubieżny, wszeteczny.

Fras, frasunek, zgryzota.

Frasować, dręczyć, suszyć głowę, czynić wymówki.

Frasowaty, frasowity, frasowliwy, frasobliwy, niespokojny, znękany, kłopotliwy.

Frasownik, ten, co frasuje, dręczyciel.

Frasowny, p. Frasowaty.

Frasunk, 1) frasunek; 2) bojaźliwość.

Fraszkopis, fraszkopisek, fraszkopisarz, poeta piszący fraszki czyli epigramaty.

Fraszkownik, zajmujący się fraszkami czyli drobnostkami, pedant, nudziarz.

Fraternizować, bratać się.

Fraucymer, fraucmer (n. Frauenzimmer, pierwotnie: pomieszczenie dla kobiet, dziś: kobieta), kobiety, należące do dworu, damy dworskie.

Frazować, zdarzać się, przytrafiać się.

Frejbiter, p. Frajbiter.

Frejt (niem.), uciecha, przyjemność, zabawa.

Fremarczyć, frymarczyć.

Frenzel, frędzla.

Fresować (niem. fressen), frasować, martwić, niepokoić.

Frez, frezysko, p. Fryz.

Frocht, fracht.

Frochtować, przewozić towary.

Frokt, fracht.

Froncymer, p. Fraucymer.

Frustratoryjny, daremny, próżny.

Fryc, frycaszek, nieobeznany z czym, nowicjusz.

Fryj, fryjer, fryjerz, fryjarz, zalotnik, gach.

Fryjarka, fryjerka, zalotnica, nierządnica.

Fryjerstwo, gamractwo, zalotność.

Fryjerz, zalotnik, gach.

Fryjor (niem. Frühjahr, wiosna), wiosenne spławianie zboża Wisłą.

Fryjować, zalecać się, oddawać się nierządowi.

Fryjownie, pięknie, grzecznie, wdzięcznie.

Fryjowny, fryjerski, rozpustny.

Frymarcznik, farmarcznik, handlarz, tandeciarz.

Frymarczyć, frymarczeć, formarczyć, prowadzić handel zamienny, zamieniać co za co; kupczyć, handlować czym.

Frymark (n. Freimarkt, wolny targ), handel zamienny, szacherka, kupczenie.

Fryst, p. Fryszt.

Frystować, p. Frysztować.

Fryszka (niem. frisch = świeży), świeży towar.

Fryszt (n. Frist, odwłoka), odłożenie sprawy, odwłoka; czas wolny, wczas, zawieszenie broni.

Frysztować (niem.), odkładać, przedłużać.

Frysztuk (niem. Freistück), wolny kawał, wolność, czas wolny.

Frysztyk, frysztuk (niem.), śniadanie.

Fryt (niem. Friede, pokój), przerwanie walki, pardon.

Frywołt, frywołta, frywort (franc. frivolité, swawola), hulanka, biba.

Fryz, frez, koń fryzyjski, rosły i ciężki.

Fuczeć, szumieć, huczeć.

Fuk, fukanie, łajanie.

Fukawy, fukliwy, skłonny do fukania, opryskliwy.

Fukiel, fuchtel, płaz, uderzenie płazem.

Fukliwie, z fukiem, wrzaskliwie.

Fuklować, fuchtelować (niem. fuchteln), bić płazem, płazować.

Fultrować (niem. foltern), nacierać, dręczyć.

Fum (łac. fumus, dym), 1) dym, para; 2) pachnidło; 3) w lm. zmyślanie, mydlenie oczu; nadętość, próżność.

Fuma, p. Fum.

Funda (łac.), proca.

Fundownik, fundator, założyciel.

Fundum, grunt, fundament, podstawa.

Funtana, fontanna.

Funtcol, funtcoł, funtcul, funtomcel, funtowizna (n. Pfundzoll), cło portowe.

Furdyburdy, furdybaszki, hałas, awantury.

Furdyga, areszt, karcer.

Furdyment, fordyment (wł. guardamano), kaptur u rękojeści szpady.

Furfant (wł.), frant, krętacz, oszust.

Furjatka, pewien strój kobiecy.

Furka, 1) w staroż. Rzymie jarzmo dla jeńców; 2) szubienica.

Furlon, furlan, furlanka (niem. Fuhrlohn), zapłata za furmankę.

Fursztat, p. Forsztat.

Fus, fuz, osad, męty.

Fusberta (niem. Faustbarte), rodzaj dawnej broni.

Fusta (włos.), rodzaj lekkiego okrętu.

Fuśnica (franc. fuser, topić się), woskolejnia.

Futer, futor, mały folwark odosobniony.

Futrować (niem. füttern), podbijać czyli podszywać podszewkę. F. się, podszywać się.

Futrowizna, futertuch, podszewka.

Fuzą (łac.), szybko, prędko.

Fytać, chwytać.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronach autorów: Antoni Krasnowolski, Władysław Niedźwiedzki.