[283]Czasopisma polskie do r. 1830. Znajdujący się w bibljotece Jagiellońskiej w Krakowie rękopis pod tyt. Relationes publicae.... z wiadomościami politycznemi z różnych krajów od r. 1568 do 1573 przekonywa, że już w w. XVI istniał w Polsce zwyczaj udzielania sobie tego rodzaju nowin i donoszenia o wypadkach i zdarzeniach, zaszłych w różnych częściach kraju. Magnaci, w następnych czasach biorący udział w życiu publicznem, posiadali swoich korespondentów (najczęściej księży jezuitów lub pijarów) w głównych miastach kraju i sąsiednich stolicach, którzy za zapłatę (wynoszącą około 100 dukatów rocznie) zbierali wszelkie nowiny polityczne i opisywali wydarzenia. Nietylko panowie, ale i magistraty większych miast odbierały takie gazety pisane, które chciwie czytano i przepisywano sobie, bo zawierały zwykle mnóstwo wiadomości o intrygach i skandalach, których w druku starannie wówczas unikano. To też prawie do końca bytu Rzplitej istniała w Polsce obszerna literatura gazet pisanych niezależnie od drukowanych. Innego rodzaju były od czasów Batorego drukowane: Listy, Nowiny, Relacje, Opisy i t. p., wychodzące w Krakowie i w obozach, gdzie królowie i hetmani miewali podróżne drukarnie. Takie opisy współczesnych wypadków, a niekiedy pieśni i wiersze w obozach składane, rzadko nad arkusz obszerniejsze, dziś do białych kruków należące, bo przez nikogo nie zachowywane, były poprzednikami stałych czasopism. Liczba ich w swoim czasie była znaczna, a wymienił niektóre Wiszniewski w „Historyi literatury“ (t. VIII str. 45); Maciejowski w „Piśmiennictwie polskiem“ (t. II str. 677); Wojcicki w „Bibliotece starożytnych pisarzów“; Szajnocha w „Bibliotece naukowego zakładu Ossolińskich“ r. 1848 t. II str. 206; Siarczyński w „Obrazie wieku Zygmunta III“ (t. I str. 180 i 320). Wychodziło ich najwięcej za Zygmunta III i Władysława IV nietylko w Krakowie i z obozów, lecz i po innych miastach Rzplitej. Dopiero za Jana Kazimierza pierwszy raz zjawiła się próba właściwego czasopisma, gdy od 3 stycznia 1661 r. zaczął wychodzić tygodniowo w Krakowie „Merkurjusz polski“. Od owego to czasu do r. 1830 czyli w ciągu lat 170 — ukazało się ogółem przeszło 320 czasopism polskich lub w języku łacińskim, które poniżej w porządku alfabetycznym wymieniamy: 1) Acta litteraria Regni Poloniae M. D. Lithuaniae, wydawał po łacinie Mitzler przez 2 lata (1755—1757 w Warszawie, 4 zeszyty na rok), pomieszczając w nich rozbiory i doniesienia dzieł nowych, życiorysy sławnych Polaków i rozprawki z nauk przyrodzonych; 2) Acta Societatis Jablonovianae, 1767; 1771—1839; 3) Acta instit. clinici Univ. Vilnen. Wilno i Berlin, 1804—12, roczników VI, pod red. Franka; 4) Addytament do Gazet ob. Kurjer Polski 1759—60; 5) Almanach lubelski, Warszawa 1815—16, tomów 2, wyd. Urmowski; 6) Annales [284] Jurisprudentiae, Lwów 1810—11, red. Rosberski; 7) Astrea, pamiętnik narodowy, Warszawa 1821—25, w zeszytach 2 razy na miesiąc, wyszło tomów 5, redagował Grzymała, poświęcając pismo literaturze, poezyi, sztukom pięknym i historyi; 8) Awizy różne cudzoziemskie z poczty i extraordynaryjne z Krakowa 1686—1699, wydawał je jakiś profesor akademii za przywilejem królewskim, t. j. mający wyłączne do tego prawo, przy ulicy św. Anny, w kamienicy pod Czarnym orłem. Były to kartki luźne, osobne z wiadomościami krajowemi, a osobne z zagranicznemi. Krajowe były starannie podawane i są nadzwyczaj ciekawe; jeżeli wiadomości zagranicznych brakowało, to redaktor donosił, że niemasz żadnych ciekawości. Od nowego 1700 r. zmieniły Awizy swój tytuł na Gazety. W w. XVII wychodziły także: Awizy gdańskie, grodzieńskie, z Brześcia, ze Lwowa, z Warszawy, z pod Rygi i.i t. d.; 9) Awizki czyli doniesienia tygodniowe, Warszawa 1786, wyd. Dufour; 10) Biblioteka fizyko-ekonomiczna, Warszawa 1788, tomów 4; 11) Biblioteka warszawska literatury zagranicznej i narodowej, zawierająca w sobie między innemi wiadomości statystyczne, tudzież o wzroście przemysłu krajowego i t. d., nakładem i drukiem Groella, Warszawa 1788, tomów 3, z których ostatni zatytułowany Dziennik warszawski, bo widocznie pod tym tytułem pismo miało dalej wychodzić; 12) Biblioteka geograficzna, tomów 12, Wrocław 1808; 13) Biblioteka handlowa, pismo zeszytowe, wydawał Kazimierz Kontrym w Warszawie 1829—30; 14) Biblioteka klassyków łacińskich, wyszło we Wrocławiu od r. 1806 [285] do 1839 t. 6. 15) Biblioteka Naukowego Zakł. Imienia Ossolińskich, Lwów 1828—48; 16) Biblioteka polska, pamiętnik poświęcony umiejętnościom, historyi, literaturze i rzeczom krajowym, numerami dwa razy na miesiąc pod redakcją Fr. Sal. Dmochowskiego, wyszło tomów 7 w latach 1825—27. W niej to Dmochowski wydrukował głośny artykuł „Pierwszy pogląd na utwory nowej szkoły poezyi naszej“, w którym przyznał im wartość, a nawet ku oburzeniu starszych literatów wyżej stawił nad płody szkoły klas., dopominając się jednak o zachowanie klasycznej poprawności stylu i karcąc surowo miernych naśladowców Mickiewicza. Ważne są także w niej zapiski bibljograficzne Chyliczkowskiego; 17) Biblioteka romansów, powieści, Warszawa 1820—26, pod redakcją W. Maleckiej; 18) Biblioteka romansów nowych, tomów 17, Warszawa 1830, pod red. F. S. Dmochowskiego; 19) Polnische Bibliothek, Danzig 1718, zeszytów 10, wydanych przez Lengnicha; 20) Polnische Bibliothek, Warszawa 1787—8, zeszytów 9, wydanych przez Steinera; 21) Bronisława czyli pamiętnik Polek, Warszawa 1822 r., wyszły 4 numery pod redakcją Maleckiej, pismo wznowione jeszcze r. 1827; 22) Bałamut petersburski, pismo humorystyczne, wychodziło w Petersburgu od r. 1830—1835 pod redakcją Bułharyna, Rogalskiego Adama, Sękowskiego Józefa i Konarskiego Michała; 23) Courrier de Pologne, 1776—79; 24) Ćwiczenia naukowe, Warszawa 1818, pod red. Skomorowskiego; 25) Codziennik polski, polityce, rolnictwu, handlowi i przemysłowi poświęcony, Warszawa 1823, pod red. Maleckiego; 26) Ceres czyli dziennik rolniczy, Warszawa 1823—25, pod red. [286]Bogumiła Flatta; 27) Chwile spoczynku, dziennik mód, Warszawa 1827; 28) Co tydzień, Poznań 1798, pod red. arcybiskupa Ignacego Krasickiego; 29) Co kto lubi, Warszawa 1824, tomów 3, pod red. Hil. Zalewskiego; 30) Czasopis księgozbioru im. Ossolińskich, 1828—34; 31) Dodatek do Gazety Korrespondenta, Warszawa 1800—1810; 32) Dodatek rolniczo-przemysłowy i handlowy do Gazety Poznańskiej, Poznań 1806; 33) Dodatek urzędowy do Gazety lwowskiej, Lwów 1811—61; 34) Dekada polska, dziennik polityczny i literacki pod red. Heltmanna, Piątkiewicza i Bronikowskiego, Warszawa 1821; 35) Dzienne doniesienia, Warszawa 1807, dwa razy w tydzień; 36) Doniesienia obozowe, z czasów Władysława IV; 37) Dostrzegacz nadwiślański, Warsz. 1823—24, pismo wydawane w dwuch językach, polskim i żydowskim przez starozak. Eisenbauma; 38) Dostrzegacz ekonomiczny i polityczny lubelski, Lublin 1816; 39) Dekameron polski, pismo literacko-polityczne, nie bez zalety, wydane w 3 tomach r. 1830 przez J. K. Ordyńca; 40) Dziedzilja, Płock 1824, red. Zdziarski; 41) Dzieje dobroczynności krajowej i zagranicznej z wiadomościami ku wydoskonaleniu jej służącemi, Wilno 1820—1824, pod redakcją Kazim. Kontryma, ks. Mich. Olszewskiego, Mik. Malinowskiego, Leona Rogalskiego, Chlebowskiego, Marcinowskiego i Ant. Ed. Odyńca. Pismo to pomieszczało doskonałe rozprawy historyczne i dzieje zakł. dobroczynnych w byłej Rzplitej; 42) Dziennik damski, (tygodnik), Warszawa 1830; 43) Dziennik departamentowy krakowski, Kraków 1812—16; 44) Dziennik departamentowy łomżyński, 1812; 45) Dziennik departamentowy warszawski, 1814—16, pod red. Kurzewskiego; 46) Dziennik dla dzieci, Warszawa 1830, pod redak. Chrzanowskiego i Jachowicza; 47) Dziennik doniesień, przy Gońcu Krakowskim, Kraków 1829; 48) Dziennik ekonomiczny zamojski, Zamość 1803—4; 49) Dziennik gospodarczo-rolniczy, Warszawa 1812; 50) Dziennik gospodarski krakowski, 1806—7; 51) Dziennik handlowy i ekonomiczny, Warszawa 1786—93, tomów 10 (w roku 1793 miał tytuł: „Dziennik rolniczo-ekonomiczny handlowy“). W r. 1786 zawiązane w Warszawie Towarzystwo handlowe, ze znakomitych ludzi złożone, poczęło wydawać to czasopismo miesięcznymi poszytami p. t. „Dziennik handlowy, zawierający w sobie wszystkie okoliczności czyli ogniwa całego łańcucha handlu polskiego“. Pismo to szczególnie protegowane i hojnych mające prenumeratorów, po rozwiązaniu się rzeczonego Towarzystwa wychodziło nakładem redaktora Podleskiego. Dziennik jak na swoje czasy był wyborny, a pomieszczał między innemi i rozprawy pisane przez Tad. Czackiego; 52) Dziennik Konfederacyi generalnej Królestwa Polskiego, Warszawa 1812, red. Krępowiecki; 53) Dziennik medycyny, chirurgii i farmacyi (Wilno 1822—30) był kontynuacją Pamiętnika farmaceutycznego, przez Towarz. lekarskie wileńskie wydawany; 54) Dziennik Nadwiślański, pod red. Krępowieckiego wychodził w Warszawie r. 1822; 55) Dziennik obwieszczeń rząd. i pryw. dla Król. Pols., Warszawa 1827—28; 56) Dziennik ogrodniczy wychodził kwartalnie w Krak. r. 1829 pod red. Stan. hr. Wodzickiego; 57) Dziennik patryotyczny polityków, którego wyszło tomów 12 pod red. Onyszkiewicza i Marcinkiewicza we Lwowie 1792—97; 58) Dziennik podróży lądowych i morskich, Warszawa 1824, tomów 4; 59) Dziennik powstania narodu, wychodził w Warszawie od września do października r. 1794; 60) Dziennik powszechny krajowy, Warsz. 1828—37; 61) Dziennik praw Xięstwa warszawskiego, Warsz. 1808—12; 62) Dziennik praw Król. Polsk., od 1816—70; 63) Dziennik praw wolnego miasta Krakowa, 1816—47; 64) Dziennik praw tyczących się nominacyi urzędników, [287]Warszawa 1809 r.; 65) Dziennik rozporządzeń rządowych wolnego, niepodległego i ściśle neutralnego m. Krakowa, 1816—26; 66) Dziennik rządowy woln. m. Krakowa i jego okręgu, 1816—21; 67) Dziennik rządowy Rzplitej Krakowskiej, 1822; 68) Dziennik Towarzystwa królewskiego rolniczego, Warszawa 1812; 69) Dziennik uniwersalny i rozmaite wiadomości, 1793 lub 1794; 70) Dziennik urzędowy Departamentu Opolskiego, Opole 1816—38; 71) Dziennik urzędowy Województwa Augustowskiego od r. 1817, a następnie gubernii Augustows. do r. 1865; 72) Dziennik urzędowy wojew. Kaliskiego od r. 1816; 73) Dziennik urzędowy wojew. Krakowskiego, 1819—1838; 74) Dziennik urzędowy wojew. Lubelskiego, 1818—38; 75) Dziennik urzędowy wojew. Mazowieckiego, 1818—38, później gubernii Mazow.; 76) Dziennik urzędowy wojew. Płockiego, 1817—38; 77) Dziennik urzędowy wojew. Podlaskiego, Siedlce 1818—38, później od r. 1839 gub. Podlaskiej; 78) Dziennik urzędowy wojew. Sandomierskiego, od 1818—38, a od r. 1839 gub. Sandomierskiej; 79) Dziennik warszawski; taki tytuł nosi wydany r. 1788 trzeci tom ówczesnej „Biblioteki warszawskiej“; 80) Dziennik warszawski, założony przez Mich. Podczaszyńskiego od maja 1825, starannie redagowany przez Ordyńca i Mochnackiego. Wyszło 8 tomów do r. 1830, zawierających między innemi ważne rozprawy o literaturze i filozofii Mochnackiego, dzieje bibljotek przez J. Lelewela i t. d.; 81) Dziennik wielkopolski, wychodził w Kaliszu od grudnia 1830 do czerwca roku następnego; 82) Dziennik zdrowia, Warszawa 1801—2; 83) Dziennik wileński, zał. r. 1805 przez ks. Stan. Jundziłła, Jędrzeja Śniadeckiego i Józ. Kossakowskiego, wychodził 2 lata, a potem od r. 1815—30 wychodziło po kilka tomów rocznie, tak że komplet obejmuje ogółem t. 64 z treścią pierwszorzędnej doniosłości dla owej epoki; 84) Domownik, pismo redagowane w Warszawie przez Wandę Malecką od 3 maja 1818 do 1 maja 1820, ale dla braku funduszów nie drukowane, tylko obiegające w rękopiśmie; 85) Feriae Varsavienses, Warszawa 1818—20; 86) Flora, rocznik damski na r. 1821, wydany w Warsz. przez Godebskiego; 87) Flora polska, czyli rozrywki przyjemne i pożyt.; 88) Gazeta, Warsz. 1700—2; 89) Gazeta codzienna, narodowa i obca, Warszawa 1818—19;[1] 89a) Gazeta grodzieńska, podług Sobieszczańskiego już od r. 1775, a podług Estreichera w latach 1779—80, wyd. A. Tyzenhauz; 90) Gazeta korespondenta warszawskiego i zagranicznego, Warszawa 1792—1831, od 1818 do 1829 z dodatkiem literackim p. t. Rozmaitości; 91) Gazeta krajowa, (później: Gazeta wolna warszawska, później Gazeta warszawska, 1794, pod red. Włodka, Dmochowskiego i F. X. Lesznowskiego; 92) Gazeta krakowska, 1794—1849; 93) Gazeta literacka wileńska, 1806; 94) Gazeta literacka, która wychodziła tygodniowo w Warszawie, 1821—2022, pod red. Chłędowskiego; 95) Gazeta litewska, Wilno 1804; 96) Gazeta lwowska, 1811—71; 97) Gazeta polska, Mińsk lit. 1812; 97a) Gazeta narodowa i obca, Warszawa, 1791 do 4 sierp. 1792 pod red. Mostowskiego, Niemcewicza i Weissenhofa (ustała z rozkazu konfederacyi Targowickiej); 98) Gazeta narodowa wileńska, za rozkazem najw. Rady, Wilno 1794; 99) Gazeta obywatelska i patryotyczna warszawska, Warszawa 1794; 100) Gazeta ogrodnicza, Lwów 1830; 101) Gazeta polska, Warszawa 1826—31; 102) Gazeta powszechna literacka, Wilno 1806; 103) Gazeta Prus południowych, 1794—1806; 104) Gazeta poznańska, 1806—15 (przeobrażona r. 1806 z Gazety Prus południowych); 105) Gazeta Wiel. Ks. Poznańskiego, od 1815; 106) Gazeta rządowa, Warszawa 1794 i później pod tymże tytułem w r. 1807; 107) Gazeta warszawska, pierwotnie p. t. Wiadomości warszawskie zaczęła [288] wychodzić w r. 1774, obchodziła stuletni jubileusz swego istnienia w r. 1874; 108) Gazeta wiejska, 1817—19; 109) Gazette de Varsovie, 1758—64; potem 1791—2 i w r. 1807; 110) Gazety, Kraków 1700—2; 111) Gazety polskie i Gazety cudzoziemskie, 1734—36; 112) Gazety wileńskie wychodziły w różnych latach od r. 1761—94; 113) Gębacz, Wilno 1822; 114) Goniec krakowski, dziennik polityczny, historyczny i literacki 1828—31, w r. 1830 dodawano tygodnik Wanda; 115) Goniec [289]lubelski, Lublin 1830—31; 116) Goniec płocki, Płock 1830—31; 117) Haliczanin, Lwów 1830, tomów 2, red. Chłędowski; 118) Inwalid ruski, wychodził po polsku w Petersburgu od r. 1817—22 w drukarni Głównego sztabu Jego Cesarskiej Mości pod red. Markianowicza; 119) Izys polska, Warszawa 1820—28, pod red. Korwina, Lelowskiego i Mochnackiego, wyszło tomów 18; 120) Journal littéraire, Varsovie 1735—53 i w roku 1760; 121) Journal Littéraire de Pologne, Varsovie 1754; 122) Journal littéraire de Varsovie, 1777—78; 123) Journal polonais, Varsovie 1770 (miesięcznik); 124) Journal de Varsovie, 1807—8; 125) Jutrzenka, Rocznik poezyi, Warszawa 1824—25; 126) Krakowskie Kointelligencye, Kraków od sierpnia 1769; 127) Kolęda krakowska (z kalendarzykiem), 1759—77; 128) Kolęda warszawska (z kalendarzykiem), 1753—93 i 1827—28; 129) Kolumb. Pamiętnik opisom podróży poświęcony. Warszawa 1828—29, tomów 8; 130) Korespondencya bankowa, pomagająca kredytorom, Warsz. 1793—94; 131) Korespondent warszawski, Warsz. 1792; 132) Korespondent krajowy i zagraniczny, w r. 1793, a w r. 1794 od № 36 Korespondent narodowy i zagraniczny, następnie w latach 1795—97: Koresp. warszaw. i zagraniczny, a od r. 1798 do 1828, t. j. przez lat 30: Gazeta Korespondenta warszaw. i zagranicznego; 133) Kronika, Warszawa 1819; 134) Kronika codzienna, Kraków 1823; 135) Kronika literatury polskiej (przy Gaz. Polskiej), Warszawa 1828; 135a) Kurjer cudzoziemski, Warszawa 1735; 136) Kurjer krakowski, płci pięknej i literaturze poświęcony, Kraków 1827; 137) Kurjer litewski, Wilno 1759—1831. Dodawano osobno „Wiadomości literackie“ (1760—63), „Wiad. cudzoziemskie“ (1762), „Gazety wileńskie“ (1761—64); 138) Kurjer lubelski, Lublin 1830—31; 139) Kurjer dla płci pięknej, Warszawa 1823; 140) Kurjer polski, Warszawa 1729—90, wychodził zatem przez lat 70 z różnymi dodatkami, np. Supplement do Gazet polskich, Addytament do Gazety, Uprzywilejowane wiadomości z cudzych krajów; 141) Kurjer polski (codzienny), Warszawa 1829—31, pod red. Mochnackiego, Żukowskiego, Majewskiego, Józ. Hubego; 142) Kurjer extraordynaryjny warszawski, 1760; 143) Kurjer warszawski, 1761—64, z różnymi dodatkami, w roku 1765 zmienił tytuł na „Wiadomości warszawskie“; 144) Kurjer warszawski, od r. 1821 (dotąd istniejący); 145) Krakus, Kraków 1822—23; 146) Lech, dziennik polski poświęcony literaturze, dziejom ojczystym i współczesnym, Warszawa 1822—23; 147) Listy literackie, Warszawa 1807; 148) Listy litewskie, 1812, wyszło nrów 12 pisanych przez Niemcewicza; 149) Lwowskie tygodniowe wiadomości, 1786; 150) Dwanaście Łokci śmiechu, (miesięcznik humorystyczny), Warszawa 1792; 151) Magazyn anegdotów, Warszawa 1786—87, tomów IV; 152) Magazyn literatury polskiej, Gdańsk i Piotrków 1805; 153) Magazyn warszawski pięknych nauk, Warszawa 1784—85, tomów 8; 154) Magazyn wesołych i moralnych zabaw, Wilno 1812; 155) Melitele (noworocznik Ant. Edw. Odyńca, wydany w Warszawie roku 1829 i w Lipsku r. 1837); 156) Mercurius Polonicus, Lechiopoli 1697—98; 157) Merkuryusz polski ordynaryjny, Kraków (później Warszawa) od 3 stycznia 1661 wydawał Al. Gorczyn i Merkuryusz polski extraordynaryjny, Kraków 1661, tenże Gorczyn; 158) Merkuryusz historyczny i polityczny, Warszawa 1736—37, tomów 12; 159) Merkury, dziennik polityczny, handlowy i literacki, Warszawa 1830—31; 160) Miesięcznik połocki, Połock 1818; 161) Miesięcznik warszawski (litografowany), Warszawa 1818; 162) Miscellanea Cracoviensia, Kraków 1814—15 i 1829, red. J. S. Bandtkie; 163) Momus, Warszawa 1820, tomów 3, pisał genjalny aktor polski Aloizy Żółkowski. Żółkowski wydawał [290]najprzód „Gazetę pisaną“, t. j. krążącą tylko w odpisach (1711—19), następnie skłoniony przez wydawców „Tygodnika warszawskiego“, przemienił ją w „Momusa“, wychodzącego co tydzień i dołączanego do „Tygodnika“; 164) Monitor warszawski, Warsz. 1765—84, red. ks. Bohomolec; 165) Monitor różnych ciekawości, Kraków 1795, red. J. Przybylski; 166) Monitor, Warsz. 1824—28; 167) Motyl, pismo perjodyczne tygodniowe z rycinami, Warsz. 1828—31 (od maja 1829 r. „Motyl“ zmienił swój tytuł na „Tygodnik“), wydawcą był książę Lubecki; 168) Mrówka poznańska, Poznań, 1821—22; 169) Mucha warszawska, Warsz. 1822; 170) Muza nadwiślańska, dzieło poświęcone pięknej literaturze, Kraków 1823; 171) Muzeum małe dla pilnych dzieci, Warszawa 1830; 172) Novalia ordinaria sive relationes novalium, Warszawa 1646; 173) Nowiny polskie, Warszawa 1729; 174) Nowiny (luźno wydawane w Krakowie) w latach: 1557—1645; 175) Nowiny lubelskie, Lublin 1567; 176) Nowiny pewne z Rakuz, Kraków 1620; 177) Nowe wiadomości ekonomiczne i uczone, Warszawa 1758—60; 178) Nowy pamiętnik warszawski, Warszawa 1801—1805; 179) Orzeł biały, Warszawa 1819—20, tomów 13; 180) Pamiętnik farmaceutyczno-chirurgiczny, Wilno 1820—21; 181) Pamiętnik fizycznych, matematycznych i statystycznych umiejętności, z zastosowaniem do przemysłu, Warszawa 1830; 182) Pamiętnik galicyjski, Lwów 1821; 183) Pamiętnik gospodarczy i naukowy lubelski, Lublin 1817; 184) Pamiętnik historyczno-polityczny, ekonomiczny, przypadkowy, ustaw, osób, miejsc i pism (miesięcznik, tomów 21), Warszawa 1782—92 (ustał z rozkazu Konfederacji targowickiej); 185) Pamiętnik historyczno-polityczny, Warszawa 1795; 186) Pamiętnik krakowski nauk i sztuk pięknych, 1830; 187) Pamiętnik lekarski, Warszawa 1828—30, 188) Pamiętnik lwowski, Lwów 1816; 189) Pamiętnik magnetyczny wileński, Wilno 1816—18 i 1826—28; 190) Pamiętnik dla młodzieży polskiej, Warszawa 1830; 191) Pamiętnik naukowy (dalszy ciąg „Ćwiczeń“), Warsz. 1819—22; 192) Pamiętnik dla płci pięknej, Warsz. 1830; 193) Pamiętnik pierwszy, Warszawa 1772; 194) Pamiętnik rolniczy warszawski, 1817; 195) Pamiętnik sandomierski, Warszawa 1829—30, tomów 2, red. Ujazdowski; 196) Pamiętnik umiejętności sztuk i nauk, Warszawa 1824—26; 197) Pamiętnik warszawski, 1809; 198) Pamiętnik warszawski, czyli Dziennik nauk i umiejętności, Warsz. 1815—21, tomów 21; 199) Nowy pamiętnik warszawski, 1801—5; 200) Pamiętnik warszawski, 1822—23, red. Brodziński, Skarbek, Skrodzki; 201) Pamiętnik warszawski umiejętności czystych i stosowanych, 1829—30; 202) Pamiętnik warszawski umiejętności moralnych i literatury; 203) Pamiętnik zagraniczny, naukowy, historyczny i polityczny, Warsz. 1816; 204) Pamiętnik zagraniczny, Warsz. 1822; 205) Pamiętniki Towarzystwa lekarskiego wileńskiego, Wilno 1818—1821; 206) Pamiętniki woźnego cenzury, Warsz. 1830, Nrów 17; 207) Pasztet nie z truflami, ale z facecyjami, Warsz. 1822, Nrów 7; 208) Pątnik narodowy, Lwów 1827; 209) Patryjota polski, kartki tygodniowe zawierający, Warsz. 1761—63(?); 210) Piast, czyli Pamiętnik technologiczny, Warsz. 1829—34; 211) Pielgrzym nadwiślański, Warsz. 1822—23; 212) Pielgrzym polski, Lwów 1822—23; 213) Pielgrzym z Tęczyna, Kraków 1823; 214) Pismo miesięczne poznańskie, Poznań 1823; 215) Pismo miesięczne Prus południowych, 1802—1806; 216) Pismo perjodyczne korrespondenta, Warsz. 1794; 217) Pismo tygodniowe o stanie politycznym, Warsz. 1772; 218) Pismo tygodniowe medyczne, Grodno 1792; 219) Pismo uwiadamiające Galicyi, Lwów 1783—84; 220) Polak patryjota, dzieło nowe perjodyczne Towarzystwa uczonych (pamiętnik [291]gospodarczo-polityczny), Warsz. 1785; 221) Polichymnia, Lwów 1827; 222) Posiedzenie publiczne uniwersytetu warszawskiego, 1818—29; 223) Potpouri (ciąg dalszy Momusa), Warsz. 1821—23, pisał Żółkowski; 224) Powieści i romanse z dzieł celniejszych, Wilno 1827—29; 225) Primitiae phisico-medicae, Leszno i Celichów 1751—53; 226) Przewodnik polski, Warsz. 1829; 227) Przewodnik warszawski (tygodnik), 1788—92; 228) Przyjaciel ludu, dzieło perjodyczne, Warsz. 1794; 229) Przywil.(owane) wiadom.(ości) z cudzych krajów, 1730; 230) Pszczoła polska, Lwów 1820; 231) Pszczółka krakowska, Kraków 1819—22; 232) Pszczółka polska, Kraków 1823; 233) Pustelnik z Krakowskiego przedmieścia, Warsz. 1818; 234) Pustelnik z ulicy Pikadylli, Warsz. 1822—23; 235) Relacje z lat: 1620—1769, drukowane przeważnie w Warszawie i Krakowie; 236) Relata refero, Gazeta polska (tygodnik), Warsz. 1729; 237) Rocznik instytutów religijnych i edukacyjnych, Warsz. 1824—30; 238) Rocznik ogrodniczy, Wilno 1830—44, Strumiłły; 239) Rocznik teatru polskiego we Lwowie, 1814—17, 1822—23, 1845—54; 240) Rocznik teatru narodowego warszawskiego, Warsz. 1809—17 i w Poznaniu 1816 (także p. t. Kalendarz teatralny 1780 r. wydany przez ks. Ad. Czartoryskiego); 241) Rocznik Towarz. dobr., Warsz. 1816; 242) Rocznik Towarz. dobr., Kraków od r. 1816....; 243) Rocznik Tow. naukowego krak. od r. 1817....; 244) Rocznik wojskowy Królestwa Polsk., Warsz. 1817—30; 245) Rocznik Tow. ekonomicz. Prus połudn., Poznań 1806; 246) Rocznik Tow. warsz. Przyjaciół nauk, Warszawa 1807—30, tomów 21; 247) Rocznik (czy Rok) fizyczno-moralny, Warsz. 1792—93; 248) Rozmaitości (dodawane do Gazety Lwowskiej) od r. 1817; 249) Rozmaitości (dodawane do Gazety korespondenta warszawskiego) 1818—27; 250) Rozmaitości naukowe, Kraków 1828—29; 251) Rozmaitości ofiarowane dziatkom, Warszawa 1828—29; 252) Rozmaitości warszawskie, Warsz. 1828; 253) Rozmowy w ciekawych i potrzebnych, w filozoficznych i politycznych materjach, w Kolleg. Nobilium War. Schol. Piar miane, Warsz. 1760—62; 254) Rozmowy o leśnictwie, Warsz. 1821; 255) Rozrywki dla dzieci, Warsz. 1824—28, tomów 10, pod red. Tańskiej (Hofmanowej); 256) Rozrywki dla dobrych dzieci, Warsz. 1829, red. Malecka; 257) Rozrywki literackie prozą i wierszem, Poznań 1824—25; 258) Rozrywki przyjemne i pożyteczne, Kraków 1826—27; 259) Sarmatka, pismo dla Polek, Warsz. 1830; 260) Seryjarz posłów i projektów do prawa na sejm grodzieński, Warsz. 1784—85 (miesięcznik prawa politycznego); 261) Skarbiec dla dzieci (miesięcznik), Puławy 1830; 262) Sławianin, tygodnik dla rzemiosł, Warsz. 1829—30; 263) Śmieszek, Warsz. 1827, tomów 4; 264) Suplement do gazet wileńskich, Wilno 1761; 265) Sybilla nadwiślańska, Warszawa 1821, Grzymała; 266) Sybilla sarmacka wskrzeszona, Warsz. 1830, Grzymała; 267) Sylwan, Warsz. 1820—46, tomów 21; 268) Teatr rozmaitości, Warsz. 1830; 269) Teatr wileński, 1828; 270) Telegraf (polityczny), Kraków 1821 (dodatek do Pszczółki kr.); 271) Themis polska, Warsz. 1828—30, tomów 8, Hube; 272) Tygodnik dla dzieci, Warsz. 1829; 273) Tygodnik muzyczny (pod red. Kurpińskiego), Warsz. 1821; 274) Tygodnik petersburski, Petersburg 1830—58, red. Parczewski i Przecławski; 275) Tygodnik polski i zagraniczny, Warsz. 1818—20; 276) Tygodnik wileński, 1804, red. Olszewski, Starzyński, Izbicki; 277) Tygodnik wileński, 1816—22, tomów 13, red. Szydłowski; 278) Uwagi różne fizyczno-chemiczne Tow. warszawskiego, Warsz. 1769 (tak tytuł pisze Estreicher, zaś Sobieszczański: Różne uwagi); 279) Uwagi tygodniowe, Warsz. 1768—69; 280) Wanda, tygodnik mód i powieści, Kraków 1830; 281) Wanda, [292]tygodnik polski, Warsz. 1820—22; 282) Wanda, tygodnik warszawski, 1826, red. Godebski; 283) Warszawianin, tygodnik mód, Warsz. 1822—23; 284) Weteran poznański, Poznań 1825; 285) Wiadomości brukowe, Wilno 1816—22; 286) Wiadomości różne cudzoziemskie z Krakowa, Warsz. 1679, 1698, 1699; 287) Wiadomości różne cudzoziemskie, Kraków 1700; 288) Wiadomości cudzoziemskie, Wilno 1762; 289) Wiadomości z Krakowa, 1798; 290) Wiadomości ekonomiczne, albo magazyn, Warsz. 1758; 291) Nowe wiadomości ekonomiczne uczone, albo magazyn wszystkich nauk, Warsz. 1760; 292) Wiadomości handlowe, Warsz. 1829—36 (z dodaniem w r. 1830 „Biblioteki handlowej“ poszytami); 293) Wiadomości literackie, Wilno 1760—63; 294) Wiadomości literackie, Lwów 1760—62 (miesięcznik); 295) Wiadomości lwowskie tygodniowe, 1786—87; 296) Wiadomości uprzywilejowane z cudzych krajów, Warsz. 1730—67 (dodawano je do Kurjera polskiego); 297) Wiadomości uprzywilejowane warszawskie, 1761—63; 298) Wiadomości warszawskie, 1765—74; 299) Wiadomości warszawskie, lwowskie, litewskie z Krakowa, 1698; 300) Wiadomości do udoskonalenia rozumu, Warsz. 1782—86; 301) Wybór pisarzów polskich, Warsz. 1803—1808, wyd. Mostowskiego, tomów 26; 302) Wybór podróży znakomitszych, Warsz. 1805, tomów 12; 303) Wybór podróży najciekawszych, Warszawa 1830, tomów 9; 304) Wybór powieści moralnych i romansów, Warsz. 1804; 305) Wybór powieści wierszem i prozą, Warsz. 1809; 306) Wybór wiadomości gospodarskich, Warsz. 1786—88, red. Świtkowski; 307) Zabawa literatów, Przemyśl 1790; 308) Zabawy obywatelskie, miesięcznik polityczno-ekonomiczny, Warszawa 1792—3, red. Świtkowski; 309) Zabawy obywatelskie (miesięcznik), Kraków 1805; 310) Zabawy przyjemne i pożyteczne, Warszawa 1769—77, tomów 16, pod red. Naruszewicza i Albertrandego; 311) Zabawy przyjemne i pożyteczne, Warsz. 1803—1806, pod red. Godebskiego, tomów 5; 312) Zbiór książek pożytecznych, Warsz. 1829—36, tomów 18; 313) Zbiór pamiętników o dawnej Polsce, Warsz. 1822—30 i 1833, tomów 6, pod red. Niemcewicza; 314) Zbiór pisarzów polskich, Warsz. 1828—33, tomów 19; 315) Zbiór pism ciekawych, służących do poznania różnych narodów, Lwów 1795—96, tomów 6 (miesięcznik); 316) Zbiór pism, tyczących się powstania Królestwa Polsk., Kraków 1812; 317) Zbiór powieści różnych autorów, Wilno 1825; 318) Zbiór rzeczy ciekawych i pożytecznych, Wilno 1828; 319) Zbiór różnego rodzaju wiadomości, Warsz. 1770; 320) Zbiór tygodniowych wiadomości uczonych, Kraków 1784, tomów 4; 321) Ziemomysł (dla dzieci), Warsz. 1830, tomów 4. Z powyższej liczby dzienników, czasopism i wydawnictw zbiorowych perjodycznych w okresie czasu od r. 1660 do 1830, wypada: na Warszawę 188, na Kraków 42, na Wilno 29, na Lwów 22, na Poznań 9, na Lublin 6, na Gdańsk, Grodno i Płock po 3, na Kalisz i Petersburg po 2, a na Wrocław, Przemyśl, Leszno, Łomżę, Kielce, Zamość, Siedlce, Puławy, Piotrków, Opole (szląskie) i Połock, po jednem. Na samą zaś Warszawę wypada prawie dwie trzecie ogólnej liczby polskich wydawnictw czasopiśmienniczych. O ile wydawnictwa te stanowią ciekawe zwierciadło współczesnego sobie życia i stosunków krajowych, a zarazem są niewyczerpanem dotąd należycie źródłem dziejowem, o tyle ze smutkiem zaznaczyć tu musimy, że żadna z bibljotek polskich nie posiada kompletnego ich zbioru. Nasi ludzie możni, t. j. ci, dla których byłoby najłatwiej o czas, miejsce i pieniądze dla tworzenia podobnych zbiorów bibljotecznych, z nielicznymi wyjątkami, nie rozumieją potrzeby i obowiązku uczestniczenia w takich pracach kulturalnych dla swego społeczeństwa.
↑Str. 279 i 281, w artykule Czasopisma polskie do r. 1830 nastąpiła pomyłka w numeracyi cytowanych czasopism począwszy od numeru 89. Numery 89, 97 i 135 zostały każdy dwa razy powtórzone, tak iż w rezultacie ogólna liczba wyszczególnionych czasopism wyniesie nie 321, jak podano na str. 284, lecz 324.
